Ֆրանսիական ջազի մաեստրոն. ինչպես Անդրե Էքյանը հրաժարվեց Ամերիկայից

Ընտանիքը չհարմարվեց Իսպանիայում ու տեղափոխվեց մի փոքր դեպի հյուսիս` Ֆրանսիա. Փարիզում աշխատանքի հարցն ավելի հեշտ էր։ Այնտեղ էլ հիմնավորվեցին, իսկ Անդրեն նույնիսկ համալսարան ընդունվեց, որ ատամնաբույժ դառնա ու մեկընդմիշտ լուծի մասնագիտական ու նյութական ապահովման խնդիրը։

Պետք է ասել, որ ատամնաբույժի մասնագիտությունն այն ժամանակ էլ հարգի էր ու լավ էր վարձատրվում։ Մասնավոր պրակտիկա ունեցող բժիշկների մոտ որպես օգնական աշխատելիս Անդրեն ոչ միայն ապահովեց ինքն իրեն, այլև ալտ-սաքսոֆոն գնեց։ Մինչ այդ նա կլարնետ էր նվագում, սիրողական տեսանկյունից որոշ հմտության հասել էր, իսկ սաքսոֆոն ձեռքբերելու օրը նրա ճակատագրում բեկումնային եղավ։

Էլ նրա դեմն առնել չէր լինի. ատամբնաբուժությունը գնալով ավելի քիչ էր հետաքրքրում, տեսականով ու գործնականով ավելի հազվադեպ էր զբաղվում, փոխարենը սաքսոֆոնով ջազային ելույթներ էր ունենում փարիզյան ակումբներում ու սրճարաններում, իսկ 1930 թվականի թողեց համալսարանը։ Այդ ժամանակ նա արդեն որոշ հեղինակություն ուներ Ֆրանսիայի մայրաքաղաքի կաբարեներում ու ռեստորաններում։

Էքյանը հաջող ելույթներ ունեցավ այն տարիներին ջազով հայտնի Orchestra of Perroquet–ում, հետո նա սեփականը կազմակերպեց, թեև այդ խումբը դժվար էր նվագախումբ անվանել` երկու–երեք երաժիշտ էին,  սակայն նրանք հաջող ելույթ էին ունենում այն ժամանակ հայտնի կաբարեներից մեկում։ Այնտեղ էր գնում այն ժամանակ արդեն հայտնի Ջանգո Ռեյնհարդը, որը գնչու կիթառահար էր, նրանց միացավ նաև Ստեֆան Գրապելին ու ստացվեց Le Jazz du Post Parisien անունով խումբը, որը բավականին հայտնի էր դարձել։

Այնքան հայտնի, որ Էքյանը պահանջարկ ունեցող երաժիշտ էր դարձել ու նոր թիմ հավաքեց` French Hot Boys-ը, որը մի շարք երգեր ձայնագրեց, դրանք վայրկյանական հայտնի դարձան։ «Կրքոտ ֆրանսիացի տղաները» տարբեր տեղերում էին նվագում` սրճարաններից մինչև թատրոններ, որտեղ ոդևիլներ էին ներկայացնում, նրանք ձայնակցում էին նաև հայտնի շրջագայողներին ու իսկական ֆրանսիական շանսոնյեներին։

Հետք Էքյանը այլ երաժիշտների ու այդ ոլորտի բիզնեսմենների հետ Boeuf sur la Toit կաբարե է բացում. այդ վայրը դարձավ ոչ միայն 1930–ականներին ջազմենների Մեքքան, այլ նաև ձայնագրման սրահ։

Բայց այդ որ ջազմենը չի երազում Ամերիկա գնալ. Էքյանը Նյու Յորք է մեկնում։ Թոմի Դորսի, Ջո Թյորներ, Ֆեթս Ուոլեր և այլ երաժիշտներ. Էքյանը նրանց հետ նվագում ու ձայնագրվում է, ու կենդանի լեգենդները նրան որպես «մերոնքական» ընդունեցին։ Թվում էր` Անդրեն ընդմիշտ մնալու է Ամերիկայում. նա կարիերա էր արել ու հսկաները հավանություն էին տվել դրան. ապրիր ու ստեղծագործիր։ Սակայն ինչ–որ պատճառով, որը հայտնի է միայն իրեն, Էքյանը Ֆրանսիա է վերադառնում։

Ամենայն հավանականությամբ, երաժիշտը շատ բան է կորցրել մասնագիտական հնարավորությունների առումով, բայց Ֆրանսիայում նա ավելի հանգիստ էր, իսկ հնարավոր է, որ Փարիզում նա գործողությունների ազատություն ուներ։ Ամեն դեպքում, վերադառնալուց հետո Էքյանն արդեն ոչ ոքի չէր ձայնակցում։ Նա սեփական խումբն է ստեղծում ու սեփական կաբարեն բացում Swing Time անվանումով։ Ֆրանսիական ջազի պատմության մեջ է մտել այդ կաբարեում անցկացված ջեմ–սեյշնը, որին մասնակցել են Բերնի Քարթերը, Քոուլմեն Հոքինսը, Ջանգո Ռեյնհարդը, Բիլ Քոլմանն ու ինքը` Անդրե Էքյանը։

Մասնագետների կարծիքով` մինչ այժմ Էքյան–Ռեյնհարդը–Գրապելի խումբը ֆրանսիական ջազի էտալոն է համարվում, որը թեթև է, ինտելեկտուալ ու շատ գրավիչ։

Լեոնարդ Ֆեզերի ջազի հանրագիտարանը երաժիշտին հարգանքի տողեր է առանձնացրել, ինչն արդեն ինքնին վկայում է երաժշտի համաշխարհային ճանաչման մասին։ Ֆեզերի հանրագիտարանից բացի երաժիշտի համաշխարհային հռչակի մասին վկայում է նաև այն, որի մշակումները մինչ այժմ ուսումնասիրում են երաժշտական քոլեջներում, դրանց վրա աճում ու փորձ են ձեռք բերում Եվրոպայի երիտասարդ ջազմենները։

Անդրե Էքյանի մասին կարելի է ասել, որ նա միշտ է նվագել, մինչև վերջ, իսկ վերջը տխուր էր։ Երաժիշտը մահացավ ավտովթարի հետևանքով Իսպանիայում հյուրախաղերի ժամանակ, 1972 թվականին, 65 տարեկանում։