— Մեր վերելակը խափանվել է, ի՞նչ եք անելու։
— Իսկ ի՞նչ պետք է անենք։ Մենք հասարակ բնակիչներ ենք։ Համատիրություններ կան, թող իրենք էլ զբաղվեն։ Իսկ մենք աստիճաններով կիջնենք։
Սա հավանաբար ամենաանմեղ երկխոսությունն է այս համատեքստում. բնակիչների անհոգությունն ու անտարբերությունը հավասար է իշխանությունների անհոգությանը։ Վերջին տարիների ընթացքում վերելակում մնացած մարդկանց վիճակագրությունը հուսադրող չէ։ Այսպես, օրինակ, 2016 թվականին վերելակում են մնացել 234 մարդ, իսկ 2017 թվականին վերելակները խափանվել են 121 անգամ։
Ամբողջ հանրապետությունում ընդհանուր առմամբ 6000 վերելակ է շահագործվում։ ԱԻՆ տեխնիկական անվտանգության ազգային կենտրոնի վերելակների տեխնիկական անվտանգության բաժնի ղեկավար Լուսինե Հովհաննիսյանը լրագրողների հետ հանդիպմանը հայտնեց, որ վերելակների մեծ մասը տեղադրվել է դեռ խորհրդային շրջանում, և նույնիսկ վերելակ արտադրող գործարանները վաղուց չեն աշխատում։
«Շահագործող մարմինը համատիրությունն է, սակայն այն չի կարող լուծել խորհրդային տարիներից մնացած վերելակների խնդիրը, որովհետև հսկայական գումարներ են պետք», — ասաց փորձագետը։
ՀՀ ԱԻՆ տեխնիկական անվտանգության ազգային կենտրոնի հաշվարկով` միջին արժեք ունեցող նոր վերելակի գինը 30 մլն դրամ է (շուրջ 62 հազար դոլար)։
Վերանորոգման աշխատանքների համար վճարումը կատարվում է քաղաքի բյուջեից, բայց հին վերելակները մեծ ծախսեր են պահանջում, այդքան գումար դրա համար նախատեսված չէ։
2017 թվականին, օրինակ, քաղաքապետարանը Երևանի վերելակների համար 109 մլն 770 հազար դրամ է հատկացրել։ Հետաքրքիր է, որ հենց նույն տարում քաղաքապետարանում նոր վերելակ տեղադրելու համար 78 մլն դրամ (160 հազար դոլար) է դուրս գրել:
Երևանի Դավթաշեն վարչական շրջանի համատիրությունում հայտնեցին, որ քաղաքապետարանի տրամադրած միջոցները հավասարաչափ բաշխում են թաղամասում գործող բոլոր վերելակների սպասարկման համար։ Սակայն այստեղ նաև մասնագետների պակասի հարց կա. 400 վերելակի համար ընդամենը 4 մեխանիկ է աշխատում։ Երևանի ամբողջ տարածքում եղած 5000 վերելակները սպասարկում են ընդամենը 200 մեխանիկ։ ԱԻՆ փորձագետը նշում է, որ տեխսպասարկման որակն էլ բավարար չէ։
«Առաջ, երբ գործում էր «Վերելակ» ընկերությունը, նորմալ աշխատում էին։ Մեծ հաշվով, այսօր դա չի կարելի սպասարկում անվանել. ավելի շուտ դրանք արտակարգ կանչեր են», — նշեց Լուսինե Հովհաննիսյանը։
Սոցհարցման տվյալների համաձայն`հնացած վերելակների հարցը երևանցիներին ամենահուզող խնդիրներից երկրորդն է։
Առաջին տեղում է հասարակական տրանսպորտը։ Վերելակներն, ըստ էության, նույնպես կարելի է տրանսպորտային միջոցների շարքը դասել, որոնք աշխատում են ավելի մեծ ծանրաբեռնվածությամբ, քան ցանկացած այլ տրանսպորտային միջոց. 9-հարկանի շենքում վերելակները 24 ժամվա ընթացքում մոտ 100 փոխադրում են իրականացնում։
Այս տարի դեռ միայն մեկ դեպք է գրանցվել լուրջ ելքով. փետրվարին մի կին ընկել էր Երևանի Կոմիտասի փողոցում գտնվող տներից մեկի 5-հարկանի շենքի վերելակի հորանը։
Մեխանիզմը խափանվել էր առնետի պատճառով, որը մնացել էր վերելակի շարժն ապահովող անիվի արանքում։
Առնետները, գարշահոտությունը, աղբը հին ու ոչ բարի հայկական վերելակների առաջնային հատկանիշներից են։ Այդ վերելակները առնվազն մեկ անգամ պետք է ստուգվեն տարվա ընթացքում, մինչդեռ «Տեխնիկական անվտանգության ապահովման պետական կարգավորման մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն` եթե վերելակը չի ստուգվում, պատասխանատու են բնակիչները, և հենց նրանց է պետք տուգանել։
Հետաքրքիր է, թե որքան բնակիչ է համաձայն ոչ միայն օգտվել հին վերելակներից, այլև վճարել դրանց «չստուգման» համար։ Վերելակների փորձաքննությունն, ի դեպ, վճարովի է, և բնակիչները դրա համար պետք է 3000 դրամ վճարեն (մոտ 7 դոլար)։