ԵՐԵՎԱՆ, 1 փետրվարի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Ռուսաստանն ու Վրաստանը կրկին չեն կարողացել պայմանավորվածություն ձեռք բերել, թե ինչպես իրականացնել մաքսային միջանցքների մասին երկկողմ համաձայնագիրը։ Փորձագետների համոզմամբ` Հայաստանի համար դա վատ նշան է. երկիրը զրկվեց Լարսը շրջանցելով` Ռուսաստանի հետ մոտ ապագայում ցամաքային հաղորդակցում հաստատելու հույսից։
Հիշեցնենք, որ Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավարի տեղակալ Գրիգորի Կարասինն ու Վրաստանի վարչապետի հատուկ ներկայացուցիչ Զուրաբ Աբաշիձեն հունվարի 31-ին հանդիպում են ունեցել Չեխիայի մայրաքաղաք Պրահայում։ Քննարկման առարկան 2011 թվականին կնքված «Մաքսային վարչարարության և ապրանքների վաճառքի մոնիթորինգի մեխանիզմի հիմնական սկզբունքների մասին» ռուս-վրացական համաձայնագիրն էր։
Հանդիպումից հետո Աբաշիձեն լրագրողներին հայտնեց, որ հանդիպմանը ընթացքում պարզ է դարձել, որ ռուսական և վրացական կողմերի դիրքորոշումները խիստ տարբերվում են։
«Ես ընդգծեցի, որ համաձայնագիրը հնարավոր է իրականացնել միայն հաշվի առնելով դրա սկզբունքներն ու դրույթները, առանց որևէ մեկնաբանության և քաղաքականացման։ Պրահայում դիրքորոշումների վերաբերյալ լուրջ տարբերություն ի հայտ եկավ։ Հաստատվեց, որ ռուսական կողմը բացարձակ անընդունելի է համարում մաքսային մոնիթորինգի վերաբերյալ համաձայնագիրը», – վրացի լրագրողի հետ զրույցում ասել է Աբաշիձեն։
Նա անընդունելի է համարում ռուսական կողմի հայտարարությունը կապված մի կողմից Վրաստանի, մյուս կողմից Աբխազիայի ու Հարավային Օսեթիայի միջև մաքսային սահմանների ներգրավման հետ։ Վրաց դիվանագետի կարծիքով` դրանով խախտվում է 2011 թվականի պայմանագիրը, որում խոսքը ոչ թե մաքսային սահմանների մասին է, այլ առևտրային միջանցքների, որոնք պետք է գործեն SGS շվեյցարական ընկերության մոնիթորինգի ներքո։
Այս միջանցքները թույլ կտային Հայաստանին օգտագործել Ռոկսկի թունելը կամ Աբխազական երկաթգիծը որպես Վերին Լարսի այլընտրանք։
«Հայաստանին դեռ վաղ է սպասել 2011 թվականի ռուս-վրացական համաձայնագրի իրականացմանը, առավել ևս, որ Ռուսաստանը դեռ պայմանագիր չի ստորագրել շվեյցարական կողմի հետ», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Հայաստանի պետական կառավարման ակադեմիայի տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի գիտաշխատող, Վրաստանի հարցերով փորձագետ Ջոնի Մելիքյանը։
Նրա խոսքով` Վրաստանը Ռուսաստանին հանկարծակիի էր բերել 2017 թվականի դեկտեմբերին պայմանագիր ստորագրելով շվեյցարական ընկերության հետ։ Այդ են մատնանշում ռուսական կողմի հայտարարությունները` կապված մաքսային սահմանների հետ, որոնց մասին 2011 թվականին կնքած համաձայնագրում ոչինչ չի ասվում։ Ջոնի Մելիքյանի կարծիքով` այնպիսի զգացողություն է առաջացել, կարծես ռուսական կողմը թայմ–աութ է վերցրել ամեն ինչ հասկանալու համար։
«Եթե Ռուսաստանն իսկապես տրամադրված է իրականացնել այդ համաձայնագիրը, ապա շվեյցարական SGS ընկերության հետ պայմանագիրը կձևակերպվի մոտակա մեկ–մեկուկես ամսվա ընթացքում», – կարծում է փորձագետը։
Վրաստանի նախագահի աշխատակազմի նախկին պետ Պետրե Մամրաձեն համոզված է, որ հենց Ռուսաստանն է մեղավոր գործընթացի արգելակման հարցում։ «Մեղքը» Մամրաձեի կարծիքով այն է, որ Մոսկվան «չի կարողանում սանձել Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի ամբիցիաները»։
«Վրացական կողմն ամեն ինչ ստորագրել է, մնում է ռուսական կողմը ստորագրի։ Մոսկվայի նման պահվածքի միակ բացատրությունն այն է, որ ռուսաստանցիները չեն կարողանում պայմանավորվածություն ձեռք բերել Աբխազիայի և Հարավային Օսեթիայի հետ, որոնք պահանջում են, որ Վրաստանը ճանաչի իրենց անկախությունը», – ասաց Մամրաձեն։
Նշենք, որ ռուս-վրացական բանակցությունների ընթացքին ուշադիր հետևում են Երևանից։ Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև առկա քաղաքական խնդիրները Հայաստանի համար վերածվում են տրանսպորտային խնդիրների. Հայաստանը կախված է երկիրը Ռուսաստանի հետ կապող Վերին Լարսի անցակետի միջով անցնող միակ ցամաքային երթուղուց։
2011 թվականին կնքած «Մաքսային վարչարարության և ապրանքների վաճառքի մոնիթորինգի մեխանիզմի հիմնական սկզբունքների մասին» ռուս-վրացական համաձայնագրի իրականացումը հեռանկարում թույլ կտա երկու տրանսպորտային միջանցք ստեղծել` Ռոկսկի թունելի միջով և Աբխազիայի երկաթգծով։