Փաշինյանական ռազմավարությունը իբր հիմնված է անվտանգության ապահովման այնպիսի գործընթացների վրա, որոնք կապահովեն երկրի տարածքային ամբողջականության լեգիտիմությունը և անցյալում կթողնեն Հայաստանի և թուրք-ադրբեջանական տանդեմի միջև պատմական անհարթությունները։
Գեղեցիկ է հնչում, չէ՞:
Սակայն այս խոսքերի հետևում մանիպուլյացիաներ են թաքնված, որոնք ճիշտ հակառակ ձևով են աշխատում, այսինքն՝ երկրի համար նոր ռիսկեր են ծնում։
Մերկապարանոց չհնչելու համար պարզապես դիտարկենք ՀՀ իշխանությունների խոսույթը, մտադրությունները, քայլերն ու գործողությունների արդյունքները՝ իրենց իսկ «ռազմավարության» տրամաբանությամբ։
Եվ այսպես, Փաշինյանի ռազմավարության նպատակը հետևյալն է՝ խաղի որոշակի կանոնների ձևավորման միջոցով իրավիճակը բերել նրան, որ հայկական և ադրբեջանական կողմերն իրենց սահմանները որոշեն իրավաբանորեն պարտավորեցնող փաստաթղթերի և Ալմա Աթայի հռչակագրի հիման վրա՝ այն առանց «պատմական մնացուկներով ծանրաբեռնելու»։
Ըստ փաշինյանական «ռազմավարության»՝ Ադրբեջանին պետք է զրկել ապագայում Հայաստանի սահմանները կամայականորեն մեկնաբանելու հնարավորությունից, որից հետո, իբր, խաղաղություն կլինի, և հայերն ու ադրբեջանցիները «տարածաշրջանում կապրեն լիակատար հաճույքի մեջ»։
Սակայն փաշինյանական «ռազմավարությունը» լավագույն դեպքում ոչ մի տեղ չի տանում, իսկ վատագույն դեպքում՝ նպաստում է Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի զավթողական ծրագրերին։
Եվ ահա թե ինչու:
Նախ, եթե սահմանագծման և սահմանազատման մասին կանոնակարգի վավերացումը հայկական կողմը ներկայացնում էր որպես թշնամու տարածքային նկրտումների դեմ սպեղանի, ապա Ադրբեջանը հասավ փաստաթղթի իմաստային բովանդակության փաստացի արժեզրկմանը՝ տեքստում փոփոխություններ կատարելով, որով ինչ-որ փուլում կարող է տեղի ունենալ սահմանի համաձայնեցում՝ առանց հղում կատարելու Ալմա Աթայի հռչակագրին, որն այս համատեքստում, լինելով ինչ-որ անարժեք բան, այնուամենայնիվ սահմանափակում էր Բաքվի հնարավորությունները՝ հավակնելու հայ-ադրբեջանական սահմանագծի ռազմավարական հատվածներին։
Այսինքն`ունենք մի իրավիճակ, երբ հայկական կողմն ակնհայտորեն գնում է ռազմավարական զիջումների ճանապարհով՝ ի շահ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի`սահմանի կոնֆիգուրացիայի միակողմանի տեսլականի։
Համաձայնեք`տվյալ դեպքում ՀՀ իշխանությունների «ռազմավարությունն» ավելի շատ հիշեցնում է Ադրբեջանի շահերը սպասարկելու հայկական կողմի փաստաթղթային համաձայնություն՝ ի վնաս երկրի անվտանգության և տարածքային ամբողջականության։
Ի դեպ, քանի դեռ Ադրբեջանը Հայաստանից ստանում է` ինչ ուզում է, այն էլ առանց սահմանազատման և սահմանագծման կանոնակարգի, ինքն իրեն ինչ-որ կերպ սահմանափակելու ցանկություն չունի (չնայած այն բանին, որ կանոնակարգը ստորագրել է նաև Իլհամ Ալիևը)։
Երկրորդ՝ խաղաղության պայմանագրի ստորագրման վերաբերյալ Հայաստանի իշխանությունների կասկածելի «ռազմավարությունն» ընդհանրապես ավելի շատ նման է նյարդահոգեբուժական դիսպանսերի ախտորոշման, քան հայկական դիվանագիտության ինչ-որ ճանապարհային քարտեզի։
Դատեք ինքներդ: Մենք առավոտից երեկո լսում ենք, որ Հայաստանը պատրաստ է թեկուզ հենց հիմա ստորագրել ցանկացած թուղթ, ընդգծում եմ՝ ցանկացած, որտեղ գրված կլինի «խաղաղություն», և որի տակ կլինի ադրբեջանական կողմի ստորագրությունը։
Բայց իրավիճակի ամբողջ «աղն» այն է, որ թավշյա «ռազմավարությունը» կառուցվում է ոչ թե հայկական շահերն առաջ մղելու վրա՝ իրավիճակի լիցքաթափման պայմաններ ստեղծելու համար, այլ ճիշտ հակառակը։
Եվ ահա թե ինչու:
Այսպես կոչված, խաղաղության պայմանագրի ստորագրման համար Հայաստանի իշխանությունների «ռազմավարությունը» ադրբեջանական կողմի պահանջած բոլոր հնարավոր և անհնար զիջումները դիտարկում է որպես ընդունելի պայման:
Ադրբեջանը, իր հերթին, պայմանագիրը դիտարկում է որպես Երևանի վրա ճնշումները շարունակելու ինչ-որ մեկնակետ՝ Հայաստանի տարածքում եկվոր թուրք ցեղերի (ադրբեջանցիների) բնակեցման պայմանների ձևավորման նպատակով, դրանց հետագա օրինականացմամբ՝ Հայաստանի տարածքում այսպես կոչված «արևմտյան Ադրբեջանի» ձևավորման շրջանակներում։
Իսկ եթե դրան գումարենք Հայաստանի արտաքին բոլոր հիմնական ուղիների նկատմամբ ուղղակի/միջնորդավորված վերահսկողություն հաստատելու Ադրբեջանի մտադրությունը (ռազմական էսկալացիայի հնարավորությամբ հայերին մշտապես շանտաժի ենթարկելու նպատակով) և այդ սցենարին հայկական կողմի փաստացի համաձայնությունը, ապա պարզ կդառնա, որ իրականում Փաշինյանի թիմում չկա ոչ մի «ռազմավարություն», ավելի ճիշտ՝ այն ամենը, ինչ անում են նրանք, Հայաստանի Հանրապետությանը ապագայում «ռազմավարական փակուղու» առաջ է կանգնեցնելու։