Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը նվազել է. «արևային» և այլ մանրամասներ

Կայան
ԱԷԿ-ում արտադրությունը փոքր-ինչ կրճատվել է վերանորոգման ժամկետների պատճառով, ջերմային կայաններում նվազել է Երևանի ՋԷԿ-ի մասնաբաժինը, աճել է է գերմանա-իտալական «ArmPowe»r-ի մասնաբաժինը։
Sputnik
ԵՐԵՎԱՆ, 17 մարտի – Sputnik, Արամ Գարեգինյան. 2023 թվականին Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը, մոտավոր գնահատմամբ, կազմել է 8 մլրդ 845 մլն կՎտ.ժ։ Այս մասին նշված է ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի (ՀԾԿՀ) հաշվետվությունում:
Արդյունաբերական էլեկտրակայանները (որոնք էներգիա են վաճառում ՀԷՑ–ին) արտադրել են 8 մլրդ 455,2 մլն, ևս մոտ 390 միլիոն արտադրել են ինքնավար արևային էլեկտրակայանները, որոնք տնային տնտեսությունները և ոչ էներգետիկ ընկերությունները տեղադրում են սեփական սպառման համար։
2022 թվականի համեմատ (արդյունաբերական կայաններ գումարած ինքնավար արևային կայաններ) էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը նվազել է 3,7%-ով։
Ատոմակայանն ավելի երկար է դադարի մեջ եղել, բայց պլանը կատարել է
Հայկական ԱԷԿ-ում արտադրությունը կրճատվել է մոտ 5 տոկոսով։ Ինչպես Sputnik Արմենիային հայտնեցին կայանից, պատճառն այն է, որ 2023 թվականին ատոմակայանը ավելի երկար ժամանակ է վերանորոգման մեջ եղել, քան 2022 թվականին։ 2024 թվականին մի շարք տեխնիկական պատճառներով վերանորոգման դադարը մի փոքր ավելի երկար կտևի։ Դրա հետ մեկտեղ կայանը գերակատարել է 2023 թվականի արտադրության տարեկան պլանը։
Երևանի ՋԷԿ-ի աշխատանքը սահմանափակում են հանուն օտարերկրյա ներդրողների
Երևանի ՋԷԿ-ում արտադրությունը կրճատվել է 22%-ով, իսկ «ArmPower» ՋԷԿ-ում (Երևանի ՋԷԿ-ի նոր էներգաբլոկ) աճել է միանգամից մեկուկես անգամ։ Պատճառն այն պարտավորություններն են, որոնք պետությունը ստանձնեց, երբ մի քանի տարի առաջ պայմանագիր կնքեց կայանի բաժնետերերի՝ իտալական «Renco»-ի և գերմանական «Siemens»-ի հետ։ Կայանը ցանցին էլեկտրաէներգիա է վաճառում մեկ կիլովատտ/ժամի դիմաց 5,7 ցենտով, բայց միայն այն դեպքում, եթե աշխատում է 90% և ավելի բարձր հզորությամբ: Հակառակ դեպքում սակագնի վրա ավելացվում են գործակիցներ (կայանը որքան ցածր հզորությամբ է աշխատում, այնքան էլեկտրաէներգիան ավելի թանկ է վաճառում): Այս դրույթն ընդունվել է, որպեսզի ներդրողները ցանկացած դեպքում երաշխավորված եկամուտ ստանան։ Արդյունքում որպեսզի ՀԷՑ–ն ավել չվճարի «ArmPower»-ին, ավելի շատ էլեկտրաէներգիա է գնում նրանից, քան Երևանի ՋԷԿ-ից (որը, հիշեցնենք, պատկանում է Հայաստանի կառավարությանը)։
Ինչպես են Հայաստանի բանկերը արհեստական բանականությամբ ծառայություններ առաջարկելու
«Հրազդան-5»
«Գազպրոմ Արմենիա» ընկերության «Հրազդան-5» ՋԷԿ-ը 2022 թվականին գրեթե չի աշխատել, իսկ 2023 թվականին արտադրել է մոտ 180 մլն կՎտ.ժամ։ ՀԾԿՀ սակագնային քաղաքականության վարչության պետ Աշոտ Ուլիխանյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նշեց, որ 2022-ին կայանի աշխատանքը դադարեցվել է վերանորոգման համար, իսկ 2023-ին ամբողջությամբ վերականգնվել է։
Հրազդանի ՋԷԿ, արտահանում Վրաստան և Իրան
Ինչ վերաբերում է Հրազդանի ՋԷԿ-ին (որը գտնվում է «Հրազդան-5»-ի հարևանությամբ), ապա 2023 թվականին կայանի արտադրությունը նվազել է 2,7 անգամ։ Ուլիխանյանը պարզաբանեց` պատճառն այն է, որ կայանը կրճատել է արտահանումը Վրաստան (բացառապես շուկայական կոնյունկտուրայի պատճառով)։ Ավելացնենք, որ Վրաստանի հետ Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի արտահանման-ներմուծման դրական հաշվեկշիռը պահպանվել է (2022 թվականին՝ 365 մլն կՎտ.ժ 101 մլն կՎտ.ժ–ի դիմաց, 2023-ին՝ 145 մլն կՎտ.ժ 78 մլն կՎտ.ժ-ի դիմաց)։ Այնուամենայնիվ, անգամ 2023-ին արտահանումը շատ ավելի բարձր է եղել, քան 2022–ից առաջ (այդ տարվանից Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկան սկսեց ազատականացվել)։
Ի դեպ, դեպի Իրան արտահանումը մնում է միլիարդ կիլովատտ ժամից բարձր, թեև 2023-ին մի փոքր նվազել է (1 միլիարդ 178 միլիոնից մինչև 1 միլիարդ 96 միլիոն)։ Ներմուծման ցուցանիշը փոքր (20 մլն-ի սահմաններում)։
ՀԷԿ-եր և արևային կայաններ
Հիդրոէլեկտրակայանների արտադրությունն ընդհանուր առմամբ նվազել է` Որոտանի ՀԷԿ–երի համակարգում՝ 27%-ով, փոքր ՀԷԿ-երում՝ 13%-ով, Սևան-Հրազդանում՝ ընդամենը 2%-ով: Պատճառը գետերում ջրի հոսքի կրճատումն է։ Հիշեցնենք, որ Որոտանի կասկադը պատկանում է ամերիկյան «Contour Global» ընկերությանը, Սևան-Հրազդան կասկադը՝ հայ-ռուսական «Տաշիր» հոլդինգին:
Արևային կայանների արտադրությունն աճել է գրեթե մեկուկես անգամ՝ հասնելով 772 մլն կՎտ.ժ–ի։ Կրկնենք՝ այս ցուցանիշի մեջ մտնում է ինչպես արդյունաբերական կայանների, այնպես էլ ինքնավար կայանների արտադրությունը (դրանց սեփականատերերի սպառման համար), ներառյալ արտադրության ավելցուկը, որը այդ բաժանորդները տալիս են ցանցին:
Ավելի մանրամասն` աղյուսակում
Էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալները

մլն կՎտ.ժ

+ / - % 2022 թվականի համեմատ

Ընդհանուր

8 845.1

-3.7%

ԱԷԿ

2 846,2

-4,8%

Ջերմային կայաններ

Երևանի ՋԷԿ

1 371.2

-22.2%

«ArmPower»

1 831,1

+50,0%

«Հրազդան-5»

179,5

-

Հրազդանի ՋԷԿ

328,0

-2,7 անգամ

ՀԷԿ–եր

Որոտանի կասկադ

543,2

-26,6%

Սևան-Հրազդան կասկադ

398,7

+2,1%

Փոքր ՀԷԿ-եր

703,9

9 -13,0%

Արևային կայաններ

772,2

+47,6%

Երևանում AI -ի մասնագետները դեղորայքային մոլեկուլների որոնման նոր մոդել են ստեղծում