Այժմ թիրախը Ամերիկայի նախագահն է, որն այսօր դարձավ 81 տարեկան ու չի էլ ուզում լքել Սպիտակ տունը՝ հույս ունենալով հաղթել ուղիղ մեկ տարի անց կայանալիք ընտրություններում և պաշտոնավարել մինչև 2028 թվականը, երբ կլինի 86 տարեկան։ Նույնիսկ նրա Դեմոկրատական կուսակցության որոշ անդամներ սարսափով են վերաբերվում այս հեռանկարին։ Բայց հառնում է նույն հայաստանյան հարցը՝ բա ուրիշ ո՞ւմ աջակցենք։
Տարբերությունն այն է, որ տարիքի հետ կապված մտահոգությունները երկու երկրներում տրամագծորեն հակառակն են։ Հայաստանում ոմանք համոզված են, որ վերջին տարիների աննախադեպ ձախողումները՝ Արցախի կորուստ, բուն Հայաստանի տարածքի մի մասի ադրբեջանական օկուպացիա և այլն, հետևանք են հենց այն իրողության, որ հինգ տարի առաջ իշխանության եկան բոլորովին անփորձ, հավակնոտ, պետության հետ կապված գործունեության հիմնական բնագավառների մասին խիստ մակերեսային պատկերացումներ ունեցող ջահելները, որոնց պաշտոնական կենսագրությունից երբեմն շատ դժվար է հասկանալ, թե ինչով են ընդհանրապես զբաղվել այդ մարդիկ դպրոցն ավարտելուց հետո։
Ամերիկացիներն իրենց առաջնորդներին բոլորովին այլ պահանջներ են ներկայացնում։ Ասում են՝ շատ լավ է, որ ավարտել եք Բերքլին, Սթենֆորդը կամ ԷմԱյԹին, գնահատում ենք, որ համառորեն բարձրացել եք կարիերայի աստիճաններով, տասնամյակներ շարունակ քաղաքականությամբ եք զբաղվել, բայց, կներե՛ք, բիձա եք դարձել, թոշակի՛ անցեք, հուշե՛ր գրեք ու թողե՛ք, որ ուրիշներն էլ ցույց տան իրենց ձիրքն ու գիտելիքները։ Այս հորդորն առաջին հերթին հենց Ջո Բայդենին է հասցեագրված։
Հայտնի է, որ այդ մարդն Ամերիկայի պատմության ամբողջ ընթացքում ամենատարեց նախագահն է։ Իսկ գիտե՞ք արդյոք, որ նա եղել է նաև Ամերիկայի ամենաերիտասարդ սենատորը։ Այո՛, ուղիղ 50 տարի առաջ՝ 1973 թվականին, 30-ամյա Բայդենը սենատոր ընտրվեց Դելավեր նահանգից։ Գրեթե ոչ ոք չէր հավատում, որ այդ երիտասարդը կհաղթի շատ ավելի հեղինակավոր և հայտնի մրցակիցներին, բայց նա դարձավ ամերիկյան Կոնգրեսի վերին պալատի անդամ և մնաց Սենատում 36 տարի շարունակ։
Ժամանակն էր մտածելու Սպիտակ տան մասին։ Նախագահ դառնալու առաջին փորձը 1988 թվականին էր։ Ամեն ինչ տապալվեց, երբ Բայդենին մեղադրեցին գրագողության մեջ։ Նա փորձեց արդարանալ, թե պարզապես օգտագործել է որոշ գաղափարներ, որոնք առաջ էր քաշել բրիտանացի քաղաքական գործիչներից մեկը։ «Չար լեզուներն» անմիջապես հիշեցին, որ դեռ տարիներ առաջ, երբ Բայդենը համալսարանում էր սովորում, որոշ ուսանողներ դժգոհում էին, թե Ջոն իրենց մտքերը սեփականի տեղ է անցկացնում։ Մի խոսքով, 35 տարի առաջ նախագահ դառնալու երազանքը մնաց անկատար։ Նույնը կրկնվեց 2008 թվականին։ Եվ վերջապես 2020 թվականին Բայդենը երրորդ փորձից նախագահ դարձավ։
Ինչու է այս մարդը, որն անընդհատ զավեշտական իրավիճակներում է հայտնվում՝ շփոթում է տարբեր երկրների ղեկավարների անունները, սայթաքում է աստիճաններին, դուռ է փնտրում այնտեղ, որտեղ չկա, այնուամենայնիվ ցանկանում կրկին նախագահ դառնալ և շարունակել ղեկավարել այն երկիրը, որի քաղաքացիների մի մասը պարզապես ծիծաղում է նրա վրա, մյուս մասը հարցնում՝ լավ, ինքն իր հարազատների մեղքը չի գալի՞ս, թող համոզեն, որ կյանքի մնացած մասն անցկացնի Ատլանտյան օվկիանոսի ափին գտնվող իր առանձնատանը։
Նույնիսկ նախագահական նստավայրի աշխատակազմն է ամեն ինչ անում, որ մարդիկ հնարավորինս քիչ առիթ ունենան խոսելու նախագահի տարիքի մասին։ Անցած տարվա նոյեմբերի 20-ին, օրինակ, երբ Բայդենը դարձավ 80 տարեկան, հանրության ուշադրությունն այդ տարեդարձից շեղելու համար Սպիտակ տան դիմացի մարգագետնում կազմակերպվեց նրա թոռան հարսանեկան արարողությունը։
Ոմանք այսպիսի ենթադրություն են անում։ Բայդենը, չգիտես ինչու, ինքն իրեն համոզել է, որ եթե չպաշտոնավարի երկու ժամկետ, պատմության մեջ կմնա որպես, այսպես ասենք, կիսատ նախագահ։ Բայց չէ՞ որ ընդամենը մեկ ժամկետ ծառայած նախագահների թվում են այնպիսի հայտնի գործիչներ, ինչպիսիք են Ջոն Ադամսը, Ջորջ Բուշ Ավագը, Ջիմի Քարթերը և նույնիսկ Ջոն Քենեդին։ Երևի, այնուամենայնիվ, ճիշտ են այն մասնագետները, որոնք պնդում են`մենք՝ հասարակ մահկանացուներս, երբեք չենք հասկանա ղեկավարների տրամաբանությունը, որովհետև հենց իշխանությունն է անվերադարձ փոխում նրանց մտածելակերպը։ Կարո՞ղ եք, օրինակ, մարդավարի բացատրել, թե ինչու Հայաստանի երրորդ նախագահը որոշեց ի վերջո նաև վարչապետ դառնալ, թեև նախօրոք խոստացել էր, որ երբեք նման բան չի անի։ Եթե գտնեք բացատրությունը, շատ եմ խնդրում, ինձ էլ ասեք։