Կառուցում են, բայց ինչպե՞ս... Հայաստանում կփոխեն շինարարության որակի հսկողությունը

ԵՐԵՎԱՆ, 20 հոկտեմբերի – Sputnik. Եթե «Մոսկվան միանգամից չի կառուցվել», ապա Երևանը, նոր բնակարաններ ձեռք բերողների հարկային արտոնությունների հաշվին, արագ է կառուցվում։ Միայն թե այդ շինարարության կարգավորումն է դանդաղ ընթանում։ Բոլորովին վերջերս է խորհրդարանն ընդունել «Լիցենզավորման մասին» և «Քաղաքաշինության մասին» օրենքներում փոփոխությունները, որոնց համաձայն բազմաբնակարանային շենքեր կկարողանան կառուցել միայն այն ընկերությունները, որոնք որակավորում ունեցող աշխատակիցներ (այլ ոչ դեպքից դեպք աշխատանքի վերցրած) ունեն, ընդ որում` գրանցված, ինչպես նաև հատուկ տեխնիկայի պարկ (սեփական կամ վարձակալած)։ Նման մակարդակ պետք է ապահովվի մշտապես, քանի որ նոր լիցենզիաները, ի տարբերություն գործողների, տրվելու են ոչ թե անժամկետ, այլ հինգ տարով։։

Այս և այլ փոփոխություններ ուժի մեջ են մտնելու դեկտեմբերի 17-ին, շինարարական հատվածն էլ 9 ամիս (մինչև 2024 թվականի սեպտեմբերի 17-ը) ժամանակ կստանա, դրանց պատրաստվելու համար։

Լիցենզիաները լինելու են «եռամակարդակ»` աշխատանքի բարդությունից կախված։ Առաջին` սկսնակ մակարդակը թույլ կտա իրականացնել միայն վերանորոգման և բարեկարգման աշխատանքներ, երկրորդը` մասնավոր տներ կառուցել։ Միայն երրորդ մակարդակում կառուցապատողը կկարողանա բազմաբնակարանային տներ, արտադրական և հասարակական շենքեր, ինչպես նաև ենթակառուցվածքներ (ճանապարհներ, ոռոգման ցանցեր և այլն) կառուցել։

Այսօր որևէ թերության համար տնօրենը կարող է պատժվել միայն տուգանքի վճարմամբ, իսկ նրա աշխատակիցները կհեռանան այլ ընկերություններ կամ նույնիսկ կմնան նույն ղեկավարի մոտ աշխատելու, որը պարզապես այլ անվանումով ընկերություն կբացի։ Այժմ առաջարկվում է ոչ միայն լիցենզավորել ընկերություններին, այլև անհատապես հավասստագրել մասնագետներին` կրեդիտային մեթոդով։ Կրեդիտներ կհավաքեն և՛ աշխատանքային փորձից ելնելով, և՛ մասնագիտական դասընթացներով։ Ատեստավորման հանձնաժողովում ներգրավված կլինեն նաև կոմիտեի աշխատակիցները, սակայն մեծամասնությունը մասնագիտական հանրության ներկայացուցիչներ կլինեն։

Լիցենզավրումը նախատեսված է ոչ միայն շինարարների համար, այլև շինարարության տեխնիկական վերահսկման, ինչպես նաև շինարարական փաստաթղթերի կազմման և փորձագիտության հարցերով զբաղվող ընկերությունների։ Հաշվի առնելով, որ Հայաստանի շինարարական ոլորտում գրեթե բոլորը միմյանց ճանաչում են, մեծ է վտանգը, որ օրինակ, կլինեն «ընկերական» ֆիկտիվ ստուգումներ։ Դրա համար մասնագետներին կստուգեն նաև մասնագիտական էթիկայի տեսանկյունից։

Արտերկրում դրանք անցկացնում են ոլորտային միությունները, բայց Հայաստանում ո՛չ շինարարների միությունը, ո՛չ կառուցապատողների ասոցիացիան մշտական հիմունքներով նման դասընթացներ չունեն։

«Մեկանգամյա դասընթացների համար նրանք արտերկրից էին մասնագետների հրավիրում։ Շենքերի սեյսմակայունության բարձրացման դասընթացներ նաև մենք ենք անցկացրել Ասիական զարգացման բանկի աջակցմամբ։ Այժմ մեր նպատակն է, որ նման դասընթացները կանոնավոր դառնան», – նշեց Գրիգորյանը։

Իսկ մինչ այդ, նման դասընթացների բացակայության պայմաններում, ընկերություններն ու մասնագետները իրենց կրեդիտները կստանան միայն ելնելով աշխատանքային փորձից։ Եվ միայն հինգ տարի անց, կրկնակի լիցենզավորման ժամանակ, նման դասընթացներ են ուզում վերջապես ստեղծել։

Քանի դեռ կադրերի տվյալների բազա չկա, պետությունը չունի նաև հստակ գիտակցում, թե կապիտալ շինարարության ինչ ծավալներ է կարելի ծրագրել, այդ պատճառով էլ դրանք թերի են կատարվում։ Օրինակ` 2023 թվականի առաջին կիսամյակի աշխատանքների պլանը գրեթե կիսով չափ թերի է կատարվել։

Հարցը բարդանում է, քանի որ, եթե ինժեներա–տեխնիկական անձնակազմի դեպքում ատեստավորման հարցում դեռ որոշակի մոտեցումներ կան, ապա բանվորների համար դրանք ընդհանրապես գոյություն չունեն։ ԽՍՀՄ–ի փլուզումից հետո ձեռնարկությունները սկսեցին ընդունել բետոնագործների կամ ամրանագործների «ոնց կստացվի» սկզբունքով, իսկ պետությունը որևէ կերպ չէր ստուգում նրանց գիտելիքներն ու հմտությունները։

Շինարարական ոլորտի պետական ծառայությունների urban.e-gov.am կայքում ընկերություններն ու մասնագետներն արդեն այսօր կարող են լիցենզավորման և հավաստագրման համար հայտ ներկայացնել, և որոշներն արդեն իսկ արել են դա։