Մամ, էս ի՞նչ տեղ ա, որ էսքան ուտելիք կա. 9 ամսվա շրջափակումից հետո կյանք կա, բայց տուն չկա

Այս կացարանի ամենափոքր բնակիչը Լիան է, ապրում է երկրորդ հարկում եղբոր` 3-ամյա Լեոյի, մայրիկի` Լուսինեի ու հայրիկի` Հարութի հետ։ Սենյակ ենք մտնում թե չէ, լայն ժպիտ է դեմքներիս հայտնվում. այնտեղ վազվզում է սիրուն շորիկով Լիան` գրկում Արցախից բերած տիկնիկը։ Անծանոթներից ո՛չ վախենում է, ո՛չ զարմանում` հիմա բոլորն են անծանոթ։ Լիայի 1 տարվա կյանքի մեծ մասն անցել է շրջափակման մեջ։ 9 ամիսների ընթացքում մեծ ու փոքր արցախցիները ստիպված էին շատ բաների չլինելու հետ հաշտվել, փոքրիկ Լիան էլ տակդիր չհագնելուն էր սովորել, հիմա «պամպերսի» հետ կռիվ է տալիս։

Այժմ 4–ով կյանքը կառուցում են զրոյից` քաղցրեղեն, հաց, լվացքի փոշի, ամանի հեղուկ ու տակդիր կա, բայց իրենց տունը չկա, ծննդավայրը, ծանոթ բույրերը, ձայներն ու մարդիկ չկան։

«Մենք լավ հասցրեցինք երեխեքին հանել»,– ասում է ընտանիքի հայրը` Հարութը։ Տուն ու տեղ կորցրած երիտասարդ ամուսիններն Աստծուն փառք են տալիս, որ իրենց երկու երեխաներն էլ փրկվել են, գիտեն` ոչ բոլոր ծնողներն են իրենց նման բախտավոր եղել։

Երիտասարդ ընտանիքը Ստեփանակերտից է, Հարութը ոստիկանության համակարգի ծառայող էր, զինաթափվելուց ու զենքը հանձնելուց հետո որոշեց ընտանիքին դուրս բերել, բայց վառելիք չկար։

«Գնացի, բենզալցակայանի մեծին ասեցի` ես օրենքի մարդ եմ, խնդիր չի լինի, արի միասին եղած բենզինը բաժանենք մարդկանց, դուրս գան, փրկվեն։ 20-20 լիտր մի 15-20 հոգու բաժանեցինք...»,– պատմում է Հարութը։

Արցունքն աչքերին ամուսնուն ընդհատում է Լուսինեն։

«Մի քանի շոր հավաքեցի, մեկ էլ մազերի ֆեն վերցրեցի... »։ Ամենաշատը ցավում է, որ տատիկի հանգիստը (խմբ.` գերեզման) մնաց։

Ճանապարհի համար վերցրեցին 6 հատ հաց և ունեցած միակ 1 տուփ «տուշոնկան»` վստահ լինելով, որ ինչքան էլ երկար ճամփան լինի, երեխաները գոնե սոված չեն մնա։ 2 օր տևած գաղթի ճանապարհին իրենց փոքրիկների հացը կիսում էին նաև մյուսների երեխաների հետ։

«Մենք չէինք ուտում, երեխեքի համար էինք պահում»։

Ճանապարհի ամենասարսափեցնող հատվածն ադրբեջանական անցակետն էր, որտեղ Հարութին իջեցրին մեքենայից, մի կողմ տարան։

«Կամերա էր, ասեցին` կամերի մեջ նայի, հետո ասին` բան չկա, անցի, իրենց ցուցակում չկայի»,– ասում է Հարութը։

«Սոված–ծարավ Գորիս հասանք, մեզ էդտեղ ջերմ ընդունեցին։ Լեոն ասավ` մամ, էս ի՞նչ տեղ ա, որ էսքան ուտելիք կա»,– ավելացնում է Լուսինեն։

Կացարանի առաջին հարկի համար 4 սենյակում Մարտակերտի շրջանի Պողոսագոմեր գյուղից տեղահանված Սաթենիկն ու Արագածն են` 2–ամյա Նվերի և տատիկի հետ։ Նվերը ծնվել է ամուսնության 15-րդ տարում, երբ զույգը երբևէ ծնող դառնալու հույսն արդեն կորցրել էր` Սաթենիկը շաքարախտ ունի, Արագածն էպիլեպսիայով է տառապում։ 2020 թվականի պատերազմի օրերին էլի էին ստիպված տեղահանվել, կրկին Վանաձոր էին եկել։ Հետ գնացին հարազատ գյուղ, պարզվեց` Սաթենիկը բալիկի է սպասում։ Հղիությունն Աստծո պարգև էր, ուստի երեխայի անվան շուրջ էլ երկար չմտածեցին` Նվեր։

Սեպտեմբերի 19-ին կռիվը սկսեց, անհանգստացած էին, բայց առաջին անգամը չէր, որ թուրքը գլխներին ռումբեր էր թափում։ Սեպտեմբերի 20-ին Արագածը տուն վազեց վատ լուրով` գյուղը դատարկում են, ասել են` 2 ժամից թուրքը Խաչենագետին է հասնելու։ Սեփական մեքենա չունեն, գյուղացիներից մեկի ավտոմեքենայով դուրս եկան. ոչ մեքենայում տեղ կար, ոչ էլ ժամանակ իրեր հավաքելու` իրենց հագի շորերով դուրս եկան։

«Արցախբանկում ոսկի ունեի դրած, անգամ դա չկարողացա վերցնել»,– ասում է Սաթենիկը։

Հայաստան գալու ճանապարհն էլ մի նոր փորձություն էր։ Անցակետից ոչ հեռու բենզատարը շրջվեց, բենզինը թափվեց։ Արագածը հեռու չէր այդտեղից, սթրեսից նոպա ունեցավ, դիմահար ընկավ ասֆալտին։ Ասում է` ադրբեջանցիներն առաջարկեցին տանել իրենց մոտ, բուժօգնություն ցուցաբերել, սակայն Արագածը չհամաձայնեց։ Արդեն Հայաստանում` Գորիսում, պարզվեց` քիթը մի քանի տեղից կոտրվել է։ Արագածն արդեն վիրահատվել է, քթի վերքը լավանում է, բայց սրտներում բացված վերքը` չէ։ Ասել են` հնարավոր է` մի կես տարի այս կացարանում մնաք։ Թե ինչ է լինելու, որտեղ ու ինչպես են ապրելու դրանից հետո, պատկերացում էլ չունեն։