Ռեյ Բրեդբերի. համալսարան չավարտած գրողը, որն ուզում էր, որ իր աճյունն ամփոփվի Մարսում

Նա երազում էր ապրել 100 տարի, բայց կյանքից հեռացավ ուղիղ 11 տարի առաջ՝ 2012 թվականի հունիսի 5-ին՝ 92 տարեկանում։ Մի անգամ ակնարկել էր, թե ուզում է, որ իր աճյունն ամփոփվի Մարս մոլորակի վրա՝ կաղամբի ապուրի պահածոյի մետաղյա տուփի մեջ, բայց թաղված է Կալիֆոռնիայում և մարդիկ խատուտիկներ են բերում նրա գերեզմանին։ Նրա գրքերը ամենակարդացվողներից են ողջ աշխարհում, և ընթերցողները նրա ստեղծագործություններում խորը փիլիսոփայական իմաստ են որոնում, այնինչ, ինքն ասել է. «Առաջին բանը, որն իմանում ես կյանքում, այն է, որ դու հիմար ես։ Վերջին բանը, որն իմանում ես, այն է, որ դու նույն հիմարն ես»։

Մի անգամ, ելույթ ունենալով գրական ինստիտուտներից մեկում, նա անկեղծ ասաց ուսանողներին. «Եվ դուք կարծում եք, թե գրական բուհ ավարտելով կարո՞ղ եք գրող դառնալ։ Իզուր էլ ժամանակ ու փող եք վատնում, գնացեք գրադարան և առավոտից իրիկուն գիրք կարդացեք՝ միայն դա ձեզ գրող կդարձնի»։ Սեփական փորձից էր ելնում՝ երբ ավարտեց միջնակարգ դպրոցը, սկսեց թերթ վաճառել։ Բա ինչ աներ՝ ընտանիքն այնքան աղքատ էր, որ չէր կարող համալսարանում սովորելու վարձը տալ։ Շաբաթական երեք օր գնում էր գրադարան և ագահորեն գրքեր կարդում։ Նրա հանրահայտ վեպում հրշեջն այրում է գրքերը, բայց մեկնաբանելով իր այդ ստեղծագործությունը, գրողը պնդել է. «Գիրք այրելուց ավելի վատ բան էլ կա՝ գիրք չկարդալը»։

Ապագա տիկնոջ՝ Մեգգիի հետ ծանոթանալու առիթն էլ գրքերն էին. նրանք հանդիպեցին գրախանութում, որտեղ աշխատում էր աղջիկը։ Հետագայում Մեգգին խոստովանել է. «Սկզբում համոզված էի, որ այդ երիտասարդը գիրք գողանալու նպատակով է գալիս խանութ՝ երկար վերարկու ուներ, որի տակ շատ հարմար էր թաքցնել գրքերը»։ Իրականում այդ մշտական հաճախորդը գողացավ Մեգգիի սիրտը, և նրանք տասնամյակներ շարունակ միասին ապրեցին մինչև կինը մահացավ 2003 թվականին։

«Չեմ հասկանում՝ ինչո՞ւ մարդիկ կրկին ու կրկին չեն սիրահարվում միմյանց, որպեսզի երկարացնեն իրենց երջանկությունը», - ասում էր գրողը։

Նա երբեք չէր հայհոյում, կյանքում ընդամենը մեկ անգամ նրան հունից հանեցին քոլեջներից մեկի ուսանողները, որոնք սկսեցին վիճաբանել այն հարցի շուրջ, թե ինչ էր ուզում ասել հեղինակը իր երևի թե ամենահայտնի վեպում՝ «451 աստիճան՝ ըստ Ֆարենհայթի»։ Էստեղ արդեն գրողը պարզապես չդիմացավ. «Տեսնում եմ, որ դուք ձեզ այնքան իմաստուն եք զգում, որ փորձում եք ինձ՝ գրքի հեղինակիս, բացատրել, թե ես ինչ էի ուզում ասել իմ վեպում, այ ձեր հերն ու …»… Ու հետևեց շատ բովանդակալից բառերի մի գեղեցիկ փունջ, որին ուսանողները ապշահար հետեւում էին կլորացած աչքերով։

Մինչև կյանքի վերջը նա միայն գրամեքենա էր օգտագործում։ Որքան էլ զարմանալի թվա, ֆանտաստ գրողը, որը նկարագրում էր ապագան, ընդհանրապես շատ մեծ վերապահումներով էր վերաբերվում նույնիսկ իր ժամանակի գիտության և տեխնիկայի նվաճումներին։ Համակարգիչն ընդհանրապես չէր ընդունում, վարորդական իրավունք չուներ, իսկ ավտոմեքենաներն ատում էր։ Ու թեև ոմանք պնդում են, թե պատճառը սարսափելի ավտովթարն է եղել, որի պատահական ականատեսն է դարձել ապագա գրողը երիտասարդ տարիներին, կարծում եմ, որ միայն դա չէ։ Ու ճիշտն ասած, կիսում եմ գրողի խիստ բացասական զգացմունքներն ավտոմեքենաների նկատմամբ, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես է այդ մետաղի կտորը տիրոջ համար դառնում հարազատ որդուց էլ կարևոր։ Եվ այդ տարօրինակ սերը հաճախ չարիքի է վերածվում։ Փորձեք մի աննշան խազ անել նրա մեքենայի փայլուն մակերեսին՝ կտա, կսպանի։ «Չարն ընդամենը մի զորություն ունի, դա այն զորությունն է, որը չարին հաղորդում ենք մենք՝ ինքներս»։ Երևի չեք առարկի՝ շատ դժվար է չհամաձայնել Ռեյ Բրեդբերիի այս մտքի հետ։