Վրաստան. ինչպես հեղափոխության վարդերը վերածվեցին ոստիկանական մահակների

Հանուն ճշմարտության փաստենք, որ վրացիներն էլ զրոյից չէին սկսում. նախ, դրանից դեռ մի քանի տարի առաջ, այսպես կոչված, Բուլդոզերային հեղափոխություն իրականացվեց Սերբիայում, այսինքն, կար շատ կոնկրետ փորձ։ Եվ երկրորդ՝ կար նաև շատ կոնկրետ ձեռնարկ։ Դեռ 1970-ականներին Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր, սոցիոլոգ Ջին Շարփը մանրակրկիտ ուսումնասիրել, վերլուծել և պարզ, հասկանալի լեզվով նկարագրել էր աշխարհում գոյություն ունեցող ոչ բռնի բողոքի բոլոր տեսակները՝ զանգվածային ցույցերը և հանրահավաքները, բոյկոտներն ու գործադուլները, դասադուլներն ու փողոցների արգելափակումը, իշխանություններին ծաղր ու ծանակի ենթարկող թռուցիկների տարածումը և այլն։

Այս ամենը պրոֆեսորն ամփոփել էր «Բռնապետությունից դեպի ժողովրդավարություն» իր հանրահայտ գրքում, որը շատերն անվանում են «գունավոր հեղափոխությունների Աստվածաշունչ»։

Մեր ընդդիմությունը անընդհատ գանգատվում է՝ չկա այսպես կոչված «կրիտիկական զանգված», մարդիկ փողոց դուրս չեն գալիս, գերադասում են տանը, բազմոցին նստած հետևել Երևանի Ֆրանսիայի հրապարակում կատարվող իրադարձություններին։

Կներե′ք, ախր 2003 թվականին Թբիլիսիում էլ 100 հազար ցուցարար չէր հավաքվում. տարբեր աղբյուրների վկայությամբ, Ռուսթավելիի պողոտայում կազմակերպած հանրահավաքներին իսկի 10 հազար մարդ էլ չէր մասնակցում։ Ու այն պահը, երբ Միխեիլ Սաակաշվիլին մտավ խորհրդարան, ամենևին նման չէր 1917 թվականի Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխությանը, երբ նավաստիներն ու զինվորները ներխուժեցին Ձմեռային պալատ։ Նույնիսկ 96 թվականի հայաստանյան իրադարձություններին նման չէր։

Եթե գտնենք այս հարցի պատասխանը, երևի կկարողանանք պատասխանել նաև, թե ինչու մեզ մոտ հինգ տարի առաջ հնչեց հանրահայտ «Ես սխալվեցի» արտահայտությունը։ Իմ կարծիքով, գաղտնիքը հենց այդ խոստովանության մեջ է։

Թե′ Հայաստանի, թե′ Վրաստանի առաջնորդները չարաչար սխալվել էին՝ համոզված լինելով, որ ժողովուրդն իրենց լավ է վերաբերվում։ Երկուսն էլ սխալվել են՝ մինչև վերջին պահը հույս ունենալով, որ դրսից օգնություն և աջակցություն կստանան։ Եվ վերջապես երկուսն էլ սխալվում էին, երբ կարծում էին, որ այնուամենայնիվ առանց ուժ կիրառելու հնարավոր կլինի կառուցողական համագործակցության եզրեր գտնել նորերի հետ։ Դե ինչ, բոլորս էլ սխալվում ենք, որովհետև, ինչպես ասում էր Ռաբինդրանաթ Թագորը. «Փակե′ք դուռը բոլոր սխալների առջև, և ճշմարտությունն էլ չի կարող ներս մտնել»:

Վարդերի հեղափոխությունից անմիջապես հետո ոգևորությունը Վրաստանում աննախադեպ էր։ Մի քանի ամիս անց կայացած արտահերթ նախագահական ընտրություններում Միխեիլ Սաակաշվիլիի օգտին քվեարկեց ընտրողների ավելի քան 96 տոկոսը։ Իսկ հետո սկսվեց այն, ինչ դեռ 100 տարի առաջ Վլադիմիր Լենինն անվանել էր «գլխապտույտ՝ հաջողություններից»։

Առաջին լուրջ հարվածը Սաակաշվիլին ստացավ 2008 թվականի ամռանը, երբ նրան թվաց, թե առանց մեծ դժվարության կարող է հետ բերել Հարավային Օսեթիան։ Թե ինչով ավարտվեց այդ պատմությունը, երևի, հիշեցնելու կարիք չկա։ Ժողովրդի հետհեղափոխական ոգևորությունն էլ հալվում էր գարնանային ձյան նման։ Սկսվեցին բողոքի ցույցերը։ Որոշ ժամանակ իշխանավորները իրենք իրենց մխիթարում էին՝ չի կարող մեր նկատմամբ բացասական զգացմունքներ տածել մի ժողովուրդ, որը գրեթե 100 տոկոսով մեր օգտին է քվեարկել, ընդդիմադիրներն են խառնակչությամբ զբաղվում։

Ու սկսվեց այն, ինչ քաջ ծանոթ է հայաստանցիներին՝ եթերից սկսեցին անհետանալ այն հեռուստաալիքները, որոնք քննադատում էին իշխանություններին, ընդդիմադիր հայացքների տեր մարդկանց քրեական մեղադրանքներ էին ներկայացվում, և վերջապես գործի անցավ ոստիկանությունը։ Ընդամենը մի քանի օրվա ընթացքում իրավապահների գործողություններից տուժեց մոտ 600 ցուցարար, ինչից հետո Վրաստանի օմբուդսման Սոզար Սուբարին փաստեց. «Տեսա, թե ինչպես են մահակներով ծեծում գետնին ընկած մարդկանց։ Փորձեցի կանխել բռնությունը, բայց ինձ էլ մի լավ ծեծեցին։ Հասկացա, որ Վրաստանը դարձել է մի երկիր, որտեղ չեն պահպանվում մարդկանց տարրական իրավունքները»։

Համաձայնե′ք՝ սա մի տխուր և խորհրդանշական պատմություն է այն մասին, թե ինչպես են թավշյա հեղափոխության վարդերը վերածվում ոստիկանական մահակների։