Ավելի քան 2 ամիս Ռիգայի բանտում. ինչ է հայտնի Մարատ Կասեմի ձերբակալության մասին

ԵՐԵՎԱՆ, 14 մարտի – Sputnik. Sputnik Լիտվայի գլխավոր խմբագիր Մարատ Կասեմը, որը ձերբակալվել է Լատվիայում, այսօր դառնում է 33 տարեկան։

Կասեմն իր ծննդյան օրը ստիպված է դիմավորել Ռիգայի կենտրոնական բանտում, որտեղ նա գտնվում է արդեն ավելի քան երկու ամիս՝ «պատժամիջոցները խախտելու» մտացածին մեղադրանքով։

Լրագրողը դեկտեմբերի վերջին Լիտվա մեկնեց, որպեսզի այցելի ծանր հիվանդ տատին՝ Թաիսիա Իլյինիչնային, բայց այդպես էլ չկարողացավ հանդիպել նրան։ Հունվարի 3-ին նրան ձերբակալեցին լատվիական հատուկ ծառայությունները, իսկ հունվարի 5-ին նա կալանավորվեց։

Դատական նիստում քննվում էր խափանման միջոց ընտրելու հարցը։ Կասեմի փաստաբանը պնդում էր, որ նրան գրավի դիմաց ազատ արձակեն, սակայն դատարանը որոշեց խափանման միջոց ընտրել կալանքը։ Լրագրողին տեղափոխեցին Ռիգայի կենտրոնական բանտ։

Փաստաբանի տեղեկություններով՝ Կասեմին մեղադրում են Եվրամիության և Լատվիայի պատժամիջոցները խախտելու հոդվածով, լրտեսության հոդվածի մասին խոսք չկա:

Լրագրողին թույլ տվեցին հրաժեշտ տալ նրան, բայց հուղարկավորությանը մասնակցու թույլտվություն նա չստացավ։

Հունվարի 30-ին Կասեմին առանց հիմնավորման տեղափոխեցին դատապարտյալների մասնաշենք և տեղավորեցին մենախցում։

Հակասանիտարական պայմանների և միջատների պատճառով լրագրողի մոտ ալերգիա է առաջացել։ Նա նաև շնչառության հետ կապված խնդիրներ է ունեցել և ստիպված է եղել բացել խցի պատուհանը և քնել վերարկուով ու գլխարկով։

Արդյունքում Կասեմի մոտ սրվել են խրոնիկ հիվանդությունները՝ հոդատապի պատճառով անշարժացել են ոտքի մատները։ Բանտապահներն անտեսել են լրագրողի բոլոր բողոքներն ու դռան թակոցները, ժամանակին չի ապահովվել անհրաժեշտ բուժօգնությունը։

Պաշտպանության կողմն իր հերթին վստահ է, որ նման անմարդկային միջոցների նպատակը մեղադրվող լրագրողի վրա ճնշում գործադրելն ու «խոստովանական ցուցմունքների» հասնելն է։

Բանտի ղեկավարությունը ներողություն է խնդրել լրագրողից, սակայն դա չի փոխհատուցում մենախցում գտնվելու ընթացքում նրա առողջությանը հասցված վնասը: Նա ալերգիկ նոպա է ունեցել, լրջորեն սրվել է խրոնիկ հիվանդությունը։

Պաշտպանական կողմն արդեն երկու միջնորդություն է ներկայացրել խափանման միջոցը փոխելու և ազատազրկման հետ չկապված միջոց ընտրելու վերաբերյալ։

Առաջինը դատարանը մերժել է հունվարի 17-ին՝ Կասեմին թողնելով կալանքի տակ, երկրորդը՝ մարտի 6-ին։ Մարատը պետք է ևս երկու ամիս մնա բանտում, միայն դրանից հետո հնարավոր կլինի նորից բողոքարկել որոշումը: Պաշտպանական կողմը մտադիր է նաև հայց ներկայացնել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան (ՄԻԵԴ):

«Ռոսիա սեգոդնյա» մեդիախմբի մամուլի ծառայությունում ընդգծել են, որ բոլոր հասանելի միջոցներով շարունակելու են պայքարել Կասեմին ազատ արձակելու համար:

«Պինդ կմնամ։ Ոչ թե որովհետև շատ ուժեղ ու քաջ եմ, այլ որովհետև այլ ելք չկար և չկա։ Կհաղթահարենք։ Ձեր աջակցությամբ՝ հաստատ»,-գրում է լրագրողը։

«Ռոսիա սեգոդնյա» մեդիախմբի գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովն անմիջապես հայտարարել էր, որ մեդիախումբը միջազգային հանրությանը կոչ է անելու արձագանքել իրավիճակին և հնարավոր ամեն ինչ անելու է լրագրողի ազատման համար, այդ թվում՝ դիմումներ է ուղարկելու միջազգային կառույցներին:

Կիսելյովն ընդգծել է, որ պատժամիջոցներն ինքնին անօրինական են, ձերբակալությունը ևս անօրինական է։

Նրա խոսքով՝ Կասեմի հետ կապված իրավիճակը վառ կերպով ցույց է տալիս եվրոպական ամենաթողությունը, երբ մարդուն կարող են ձերբակալել այն բանի համար, որ նա զբաղվում է պրոֆեսիոնալ լրագրողական գործունեությամբ, կարծիքի, դիրքորոշման, այն տեղեկությունների համար, որը նա հայտնում է:

Լրագրողի ձերբակալության հաջորդ օրը՝ հունվարի 6-ին, Մոսկվայում Լատվիայի դեսպանատան մոտ տեղի ունեցավ «Ազատություն Մարատ Կասեմին» ակցիան։ Միջոցառմանը մասնակցեցին «Ռոսիա սեգոդնյա» մեդիախմբի գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովը, Պետդումայի պատգամավոր Մարիա Բուտինան, Կասեմի գործընկերներն ու մտահոգ քաղաքացիներ։ Ակցիայի մասնակիցները փողոց էին դուրս եկել «Ազատությո՛ւն Մարատ Կասեմին», «Մարա՛տ, մենք քեզ հետ ենք», «Ո՞ւր է խոսքի ազատությունը, Լատվիա՛», «ԵՄ խարտիան դուրս է եկել ԵՄ-ից», «ԵՄ, պատրա՞ստ ես դատապարտել» գրությամբ պաստառներով։

«Ռոսիա սեգոդնյա» մեդիախմբի գործադիր տնօրեն Կիրիլ Վիշինսկին նշել է, որ Լատվիայի իշխանությունները քաղաքական ճնշում են գործադրում։ Ընդ որում՝ որոշ երկրներում այդ մեղադրանքները ձերբակալությունների չեն հասնում, իսկ այլ երկրներում դրանց հաջորդում են դատավարական գործողությունները կամ ռեպրեսիվ միջոցները, օրինակ՝ խուզարկությունները։ Մարատ Կասեմի դեպքում, նրա խոսքով, դրանք արտահայտվել են ձերբակալությամբ և կալանավորմամբ։

ՌԴ ԱԳՆ-ն Ռիգայի գործողությունները որակել է որպես բռնապետական վարչակարգերի վրեժ Կասեմի սկզբունքային դիրքորոշման համար, ինչպես նաև ահաբեկչություն այլախոհության դեմ:

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, որ Կասեմը որպես լրագրող հայտնվել է մի իրավիճակում, երբ իրենց ժողովրդավարական համարող երկրների քաղաքական ռեժիմները արդեն տարիներ շարունակ նրան հետապնդում են բացառապես մասնագիտական գործունեության համար։

Ընդ որում, ինչպես ի սկզբանե ընդգծել էր դիվանագետը, միջազգային կառույցները նախընտրում են աչք փակել Կասեմի դեմ գործի վրա։

«Ամոթ է, որ լրագրողի մասնագիտական գործունեության համար հետապնդումների թեման, նրա ձերբակալությունը, կալանավորումը, բազմակի հարցաքննությունները ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի օրակարգի մշտական թեման չեն»,-նշել էր Զախարովան, երբ հունվարի սկզբին հայտնի դարձավ, որ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհուրդը անտեսելու է Կասեմի հետ կապված իրավիճակը:

ՌԴ մարդու իրավունքների պաշտպան Տատյանա Մոսկալկովան նույնպես կարծում է, որ լրագրողի ձերբակալությունը խոսքի ազատության դեմ հանցագործություն է ։

Դաշնության խորհրդի փոխնախագահ Կոնստանտին Կոսաչևը լրագրողի ձերբակալությունը որակել է որպես Լատվիայի իշխանությունների քաղաքական ակցիա: Նրա կարծիքով՝ միակ բանը, որ կարող է կանգնեցնել այդ իրավական ամենաթողությունը, միջազգային հանրության կոշտ, միանշանակ, մեկնաբանություններ չհանդուրժող կոնսոլիդացված արձագանքն է:

Պետդումայի պատգամավոր, «Մերոնց չենք լքում» հիմնադրամի ղեկավար Մարիա Բուտինան աջակցել է Sputnik Լիտվայի գլխավոր խմբագրին։ Նա Լատվիայի իշխանություններին բազմիցս կոչ է արել ազատ արձակել նրան, ինչպես նաև մասնակցել է նրան սատարող ակցիային։ Քաղաքական գործչի խոսքով՝ նամակներ գրող մարդիկ Կասեմին ուժ են տալիս բանտում դիմանալու համար։

Կասեմի գործընկերներից շատերն ու փորձագետները ակտիվ լուսաբանում են նրա գործը:

Baltnews լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Անդրեյ Ստարիկովը հայտարարել է, որ Sputnik Լիտվայի գլխավոր խմբագիրը լատվիական բանտում է լրագրողի մասնագիտության չափանիշների համար: Նրա գնահատմամբ՝ Կասեմը չի վաճառել իր արհեստի էթիկական սկզբունքներն ու նորմերը, ուստի նրա իրավիճակը մերձբալթյան երկրներում լրագրողների իրավունքների հետ կապված խնդիրների «դեմքն» է:

Բլոգեր, գրող և հրապարակախոս Դմիտրի Պուչկովը կարծում է, որ Լատվիայի իշխանությունները փորձում են Sputnik Լիտվայի գլխավոր խմբագրին «գլխավոր հանցագործներից» մեկը դարձնել, քանի որ հանրապետությունում համընդհանուր բնույթ կրում այլախոհության նկատմամբ ճնշումը։

Քաղաքագետ, իրավապաշտպան, Հելսինկիի համալսարանի դոցենտ Յոհան Բեքմանն ընդգծել է, որ Կասեմի գործը խայտառակություն է Եվրամիության համար։

Փորձագետները, Կասեմի գործընկերներն ու մտերիմները հայտնում են, որ հիմա նրա համար չափազանց RigascentralcietumsRigascentralcietumsկարևոր է աջակցությունը։

Rīgascentrālcietums, Marats Kasems,
Mazā Matīsaiela 5, Rīga, LV-1009, Latvia

Rīgas Centrālcietums, reģ. Nr. 90000027165
Kods: Valsts kase TRELLV22
Konts Nr. LV15TREL8190468041000
Maksājuma mērķis: Marats Kasems, 140390-12955