Ադրբեջանը դեռ 1990-ականներից սկսած մշտապես թուրքական կողմի հետ համատեղ լոբբիստական աշխատանքներ է իրականացրել Մեծամորի ԱԷԿ–ի շահագործման դեմ, ինչի նպատակը Հայաստանին զրկելն է իր էներգետիկ և անվտանգային վահանից։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց էներգետիկ հարցերի փորձագետ Արթուր Ավետիսյանը` անդրադառնալով Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի վերջին հայտարարությանը։
Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը Բաքվում նախօրեին հանդիպել է Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ՄԱԳԱՏԷ) գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Գրոսիի հետ, ասել, որ կարևորում է Հայկական ԱԷԿ-ի շահագործման ընթացքում ՄԱԳԱՏԷ-ի կողմից սահմանված անվտանգության չափանիշների պահպանումը, որովհետև «Հայաստանը օգտագործում է հնացած տեխնոլոգիաներ»։
«Մեր ատոմակայանը ոչ միայն էներգետիկ համակարգի գլխավոր բաղադրիչն է, այլև առհասարակ անվտանգության կարևոր բաղադրիչը։ Այս փուլում ակտիվացել են խոսակցություններն ԱԷԿ–ի շահագործման ժամկետի երկարացման հարցի շուրջ, որը տեղափոխվում է գործնական փուլ։ Վերանորոգման աշխատանքներ իրականացնելու դեպքում հնարավոր է ատոմակայանի շահագործման ժամկետը երկարաձգել մինչև 2036 թվականը։ Տվյալ գործընթացը կանխարգելելու համար Ադրբեջանը փորձում է նման քաղաքականություն վարել»,– ասաց Ավետիսյանը։
Նա ուշադրություն դարձրեց այն հանգամանքի վրա, որ ոչ միայն Բայրամովը, այլև Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Գրոսիի հետ հանդիպման ժամանակ իրականացրել են նույն քարոզչությունը, մինչդեռ ՄԱԳԱՏԷ–ի ղեկավարը, լինելով փորձառու և բանիմաց մարդ, գոնե Բայրամովի հետ հանդիպման ժամանակ հակադարձել է` նշելով, որ հայկական ԱԷԿ–ում անվտանգության բոլոր միջոցառումներն իրականացվում են հավուր պատշաճի և անվտանգության հետ կապված որևէ խնդիր չկա։ Նա նշել է, որ տվյալ հանգամանքից ելնելով` ՄԱԳԱՏԷ–ն չի զղջում այն աջակցության համար, որ տարիներ շարունակ ցուցաբերել է Հայաստանին Մեծամորի ատոմակայանի շահագործման ժամկետը երկարաձգելու համար։
«Բայց սա այն դեպքը չէ, որ մեր մասին խոսեն միայն արտասահմանյան գործընկերները։ Նաև մենք` որպես պետություն, պարտավոր ենք հակադարձել եթե ոչ հրապարակային քաղաքական, ապա գոնե դիվանագիտական ճանապարհով, որովհետև ժամանակին թուրք–ադրբեջանական լոբբինգը որոշակի դերակատարում է ունեցել Եվրամիության երկրների զգալի հատվածում, որտեղ կար նախատրամադրվածություն առ այն, որ Հայաստանը չպետք է շարունակի շահագործել ատոմակայանը։ Նույնիսկ նոր ԱԷԿ կառուցելու հարցում եվրոպական շատ երկրների կողմից կոնսենսուս չէր դրսևորվել»,– նշեց մեր զրուցակիցը։
Հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ անվտանգային և էկոլոգիական խնդիրների ի հայտ գալը ներկա փուլում բացառվում է, հայկական կողմը, Ավետիսյանի պնդմամբ, պետք է ակտիվ դիվանագիտություն վարի, որպեսզի թուրք–ադրբեջանական տանդեմը չկարողանա հասնել իր նպատակին։
Հիշեցնենք` Հայաստան կատարած այցից հետո ՄԱԳԱՏԷ–ի գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Գրոսին 2022 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Twitter-ի իր էջում գրել էր, որ Հայաստանի տնտեսությունը հենված է Մեծամորի ատոմային էլեկտրակայանի վրա և Ատոմային էներգետիկայի միջազգային գործակալությունը շարունակելու է իր աջակցությունն առաջարկել՝ օգնելու ատոմակայանին ցածր ածխածնային էներգիան մատակարարել ապահով և անվտանգ կերպով։ Գրոսին հիշատակել էր Մեծամորում արված անվտանգային բարեփոխումների մասին` նշելով, որ տպավորված է նվիրված անձնակազմի հանձնառությամբ: