Հայաստանյան դպրոցների 25 տոկոսից ավելին սեյսմակայունության տեսակետից վտանգավոր է համարվում։ Քաղաքաշինության կոմիտեից Sputnik Արմենիայի գրավոր հարցման պատասխանից պարզ է դառնում, որ վթարային դպրոցների առյուծի բաժինը Երևանինն է` հանրակրթական դպրոցների ընդհանուր թվի (1400 դպրոց) 10 տոկոսը, իսկ ամենաքիչը` Շիրակի մարզում` 0.3 տոկոս։ Ի դեպ, քաղշինը հղում է անում կառավարության 2015թ. հուլիսի 23 N 797-Ն որոշմանը, որտեղ տվյալները թարմացվում են պարբերաբար։ Այդ որոշման մեջ նշվում է, որ սեյսմիկ անվտանգության բարելավման ծրագրում ընդգրկված են 46 դպրոցներ, իսկ 63 դպրոց էլ ՀՀ պետբյուջեի և այլ միջոցների հաշվին 2015-2022թթ կառուցվել, վերակառուցվել կամ էլ շինարարական աշխատանքների ընթացքում են։
Էջմիածնի թիվ 1 դպրոցը
© Sputnik / Andranik Ghazaryan
ԿԳՄՍՆ–ն էլ վթարային դպրոցների մասին մեր գրավոր հարցմանն ի պատասխան հղում է արել կառավարության 2017թ. հունվարի 26 N 97-Ն որոշմանը, որտեղ առկա դպրոցների ցանկի համաձայն` վթարային են ՀՀ դպրոցների ավելի քան 30 տոկոսը։ Միաժամանակ նախարարությունից տեղեկացնում են, որ կառավարությունն իրականացնում է «300 դպրոց և 500 մանկապարտեզ» պետական ծրագիրը, որի շրջանակում կառուցվում, վերանորոգվում և հիմնանորոգվում են ուսումնական հաստատությունների շենքերը:
Էջմիածնի առաջին դպրոցը վթարայնության 2-րդ աստիճան ունի, ինչը տեսանելի է անզեն աչքով` պատերին մեծ ճաքեր են, դասամիջոցներին աշակերտների շարժից առաջին հարկի առաստաղից ծեփեր են թափվում, իսկ հատակը ոտքերի տակ «երգում է»։
Դպրոցը հիմնադրվել է 1969 թվականին։ Դրանից հետո հիմնանորոգում գրեթե չի արվել` միայն տարիներ առաջ տանիքն է նորոգվել և մեկ մասնաշենքը, ինչպես նաև դպրոցի նախկին սաներից մեկը նոր գույք է նվիրել։ 2021-ի փետրվարի 13-ին Հայաստանում տեղի ունեցած երկրաշարժն իր հերթին էլ ավելի է խորացրել պատերի ու աստիճանների վրա եղած ճաքերը։
«Մեր դպրոցը լոկալ ջեռուցում ունի, բայց ինչքան էլ տաքացվում է, միևնույն է` պատուհաններից փչում է, և ունենք դասասենյակներ, որոնցում նաև էլեկտրական ջեռուցիչներ կան։ Ամռանն ավելի դժվար է, քանի որ որոշ պատուհանների դեպքում բացել-փակելն «անհնար է». ապակին կկոտրվի։ 2 նման դեպք ենք ունեցել` պատուհանը բացելիս մեկն ուսուցչի, մյուսն աշակերտի դեպքում, ապակին ընկել էր նրանց վրա։ Բարեբախտաբար, ոչ ոք չի տուժել»,–պատմում է դպրոցի տնօրեն Լիլիթ Պետրոսյանը։
Էջմիածնի թիվ 1 դպրոցի տնօրեն Լիլիթ Պետրոսյանը
© Sputnik / Andranik Ghazaryan
645 աշակերտ ունեցող դպրոցում ուսուցիչները դասամիջոցներին ոչ թե հանգստանում, այլ աշակերտներին են հետևում, որ հանկարծ որևէ դեպք չպատահի։ Դասամիջոցներին «հող ու փոշի» են շնչում բոլորը, չնայած մաքրուհիներին երբեք նստած չես տեսնի։ Բացի այդ, հատակին որոշ տեղերում խոշոր անցքեր կան, որտեղից երբեմն կրծողների շարժ է նկատվում, սակայն դպրոցում դրա դեմ պայքարում են` դեղեր են դնում անցքերի մեջ։ Իսկ այ տարածաշրջանային վերջին երկրաշարժերը դպրոցում առկա վախերն ավելացրել են։
«Հատկապես վերջերս Թուրքիայում և Սիրիայում տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո վախ շատ կա։ Ամեն օր աղոթում եմ, որ եթե երկրաշարժ լինի, դասապրոցեսի ժամին չլինի, որ երեխաները տանը լինեն»,–ասում է Պետրոսյանը։
Մինչ զրուցում ենք տնօրենի հետ, դասամիջոցի զանգը հնչում է և երեխաների աղմուկին զուգահեռ լսվում, թե ինչպես է հատակը ճռճռում։
9-րդցիներից Մերի Մելքոնյանին հանդիպում ենք վերանորոգված մասնաշենքի միջանցքում։ Մերին ասում է` չնայած իրենք հարմարավետ դասարանում են դասերն անցկացնում, սակայն շատ կուզենար, որ բոլորը նույն պայմաններում սովորեին։
Էջմիածնի թիվ 1 դպրոցի աշակերտուհի Մերի Մելքոնյանը
© Sputnik / Andranik Ghazaryan
«Լավ կլիներ, որ մեզնից հետո եկող երեխաները նորմալ պայմաններում սովորեին` ավելի բարեկարգ ու անվտանգ դպրոցում։ Մտածում եմ` եթե մեզ մոտ էլ երկրաշարժ լինի, կարող ենք փողոց դուրս գալ։ Բացի այդ, ուսման համար միջավայրը կարևոր չէ. եթե սովորելը մտքիդ կա, դրան ոչինչ չի կարող խանգարել»,–ասում է նա։
6-րդցիներից կրկին Մերի անունով մի աղջիկ էլ (Սմբատյան) հավելում է` ուսուցիչները վերջերս ասել են, թե ինչ է պետք անել, եթե երկրաշարժ լինի. «Պետք է կամ հիմնական պատի մոտ կանգնենք կամ պաշտպանվենք սեղանի տակ մտնելով, կամ էլ, եթե հասցնենք, դուրս գանք դպրոցից։ Էս վերջերս տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո մի քիչ վախեցել էինք, բայց կամաց-կամաց մոռացանք ամեն ինչ»։
Էջմիածնի թիվ 1 դպրոցի աշակերտուհի Մերի Սմբատյանը
© Sputnik / Andranik Ghazaryan
Դպրոցի հնաբնակներից է դասվար Գոհար Վահանյանը, որը 1993-ից դասավանդում է այնտեղ. նա հենց այս դպրոցն էլ ավարտել է։ Տիկին Վահանյանը չգիտի` ինչպես է ստացվել, որ դպրոցն այս օրին է հասել։
«Ճիշտ է, սովորելու հետ այնքան էլ կապ չունեն պայմանները, սակայն դպրոց ընտրելիս ծնողները հաշվի են առնում իրավիճակը։ Պատերն արդեն քանդվում են, և ամեն վայրկյան սպասում ենք, որ մի բան կարող է լինել»,–ասում է տիկին Վահանյանը։
Էջմիածնի թիվ 1 դպրոցի դասվար Գոհար Վահանյանը
© Sputnik / Andranik Ghazaryan
Հավելենք, որ ԿԳՄՍՆ–ից այցելել են դպրոց և ասել, որ այն վերանորոգման կամ հիմնանորոգման ենթական չէ` պետք է հիմնովին քանդեն և տեղում նորը կառուցեն։ Նախարարությունից վստահեցրել են` այժմ նոր շենքի նախագծի վրա են աշխատում։ Կոնկրետ ժամկետների մասին, սակայն, ոչինչ հայտնի չէ։