ԵՐԵՎԱՆ, 12 հոկտեմբերի – Sputnik. Նելլի Դանիելյան. Աշխարհաքաղաքական պայթյունավտանգ իրավիճակը, համաշխարհային գնաճը, էներգետիկ ճգնաժամը միջազգային փորձագետներին ստիպել են վերանայել 2022-23թթ–ի տնտեսական կանխատեսումները։
Արժույթի միջազգային հիմնադրամի գլխավոր տնտեսագետ Պիեռ-Օլիվյե Գուրինշասը հոկտեմբերի 11-ին հայտնել էր, որ ԱՄՀ նոր կանխատեսման համաձայն` համաշխարհային տնտեսական աճը 2022 թվականին կկազմի 3,2 տոկոս, իսկ 2023-ին` 2,7 տոկոս, ինչը 0.2 տոկոսային կետով ցածր է այս տարի հուլիսին կանխատեսված աճից։
ԱՄՀ գլխավոր տնտեսագետը հայտարարել էր, որ աշխարհի երեք խոշորագույն տնտեսությունները՝ ԱՄՆ-ն, ԵՄ–ն ու Չինաստանը, հաջորդ տարի կդոփեն տեղում։
Գուրինշասի խոսքով` այս կանխատեսումների հիմքում համաշխարհային տնտեսական իրավիճակի վատթարացման մասին համաշխարհային փորձագիտական գնահատականներն են։
Համաշխարհային բանկի մասնագետները ևս 2022-23թթ–ի տնտեսական զարգացումների հարցում լավատեսորեն չենտրամադրված։
ՀԲ–ի վերջին զեկույցում Եվրոպայի ու Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի համար 3,2%–անոց տնտեսական աճ է կանխատեսվում, իսկ 2023թ–ի համար` մինչև 4,6%։ Հայաստանի համար Համաշխարհային բանկն այս տարի մինչև 7%–անոց տնտեական աճ է կանխատեսում, իսկ 2023-ի համար` 4,3%:
Միջազգային մասնագետների հոռետեսական տրամադրությունները ՀՀ կառավարությունում մեղմ ասած` չեն կիսում։ Ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանըմինչև տարեվերջ 11-12 տոկոս տնտեսական աճ է կանխատեսում։ 2023թ–ի պետբյուջեի նախագծի հիմքում 7–տոկոսանոց աճի կանխատեսումն է։
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանին այս իրավիճակը հիշեցնում է 2007-08թթ–ի համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը, երբ ՀՀ կառավարությունը վստահեցնում էր, որ Հայաստանի տնտեսությանն այն չի սպառնում, իսկ որոշ ժամանակ անց ՀՀ տնտեսությունը երկնիշ անկում ունեցավ։
«Առաջիկայում ևս Հայաստանը կարող է նման անկում ունենալ, քանի որ այս տարվա տնտեսական աճի ցուցանիշն էլ փուչիկ է` փչված արտաքին գործոններով։ Եվ, երբ որ այդ արտաքին գործոնները վերանան, այդ փուչիկն ուղղակի կպայթի։ Կառավարությունը հույսը դրել է այն բանի վրա, որ այդ գործոնները կպահպանվեն հաջոդ տարի, քանի որ որևէ ներքին աշխատանք, որևէ ներքին ներուժ չունեն այդ տնտեսական աճն ապահովելու»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետը։
Պարսյանի մեկնաբանմամբ` միջազգային կառույցները տարածաշրջանի ու Հայաստանի համար տնտեսական կանխատեսումներն անում են քաղաքական զարգացումների ու անվտանգային խնդիրների հիման վրա։ Միջազգային փորձագետների դիտարկմամբ` Հայաստանում դեռևս բարձր է մնում նոր ռազմական էսկալացիայի հավանականությունը։ Բացի այդ, միջազգային կառույցները ՀՀ տնտեսության զարգացումը պայմանավորում են Ռուսաստանի տնտեսական իրավիճակի հետ։ Իսկ այնտեղ ՀԲ–ն այս տարվա համար 4,5%–անոց անկում է կանխատեսում։
Իրականում, Պարսյանի բնորոշմամբ, ճիշտ հակառակ պատկերնէ. քանի դեռ Ռուսաստանում իրավիճակը լարված է, Հայաստանի տնտեսությունը դրանից շահում է։
«Այս տարի մենք ունեցանք կապիտալի մեծ ներհոսք Հայաստան, ինչպես նաև մի քանի հարյուր հազար մարդ տեղափոխվեց Հայաստան` ապրելու։ Սա մեր տնտեսությունում կարճաժամկետ փուլում մեծ պահանջարկ ստեղծեց, խթանեց ծառայությունների, առևտրի ոլորտները։ Ներկայում մեր 13.9 տոկոս տնտեսական աճի գերակշիռ մասը` շուրջ 11 տոկոսն ապահովում են հենց ծառայությունների ու առևտրի ոլորտները»,– ասաց Պարսյանը` հավելելով, որ Հայաստանը լոգիստիկ շղթաների խաթարման ու արևմտյան պատժամիջոցների արդյունքում նաև հնարավորություն է ստացել ավելացնելու արտահանումները դեպի ՌԴ ու ԵԱՏՄ այլ երկրներ։ Միայն դեպի ՌԴ արտահանումներն այս տարվա 8 ամիսների տվյալներով շուրջ 80 տոկոսով ավելացել են։ Ընդ որում` այս ցուցանիշի մեջ հաշվարկված են նաև երրորդ երկրներից ՀՀ ներմուծվող ու վերաարտահանվող ապրանքները։
Սուրեն Պարսյանի դիտարկմամբ` եթե տնտեսական այս տեմպը պահպանվի ու ռազմական նոր սրացումներ տեղի չունենան, կառավարության այս տարվա 11-12–տոկոսանոց տնտեսական աճի կանխատեսումը միանգամայն հավանական է։
2023թ–ի պետական բյուջեի նախագծով նախանշված 7– տոկոսանոց տնտեսական աճն էլ տնտեսագետը հիմնականում պայմանավորում է Ռուսաստանում հաջորդ տարվա հնարավոր զարգացումներով։ Եթե լարված իրավիճակը պահպանվի, կապիտալի ու մարդկային ռեսուրսի հոսքը դեպի Հայաստան ավելանա, այդ կանխատեսումը գուցե և իրականանա։
«Մեր տնտեսությունն այնպիսի կառուցվածք չունի, որ, ենթադրենք, ռուսական կապիտալը դուրս գա, մենք շարունակենք այսպիսի աճ ունենալ։ Սա նման է 2000-ականների երկնիշ տնտեսական աճին, երբ ի հաշիվ շինարարության ոլորտի` մենք ունեցանք երկնիշ տնտեսական աճ, բայց երբ 2008-09թթ–ին կրճատվեց դեպի Հայաստան կապիտալի ներհոսքը, 2009-ին գրանցվեց աննախադեպ` 14.1 տոկոս անկում»,– հիշեցրեց Պարսյանը։
Հիշեցնենք` սեպտեմբերի 29-ին ՀՀ կառավարությունը հասատեց 2023թ–ի պետական բյուջեի նախագիծը։
Դրա համաձայն` 2023 թվականին նախատեսված են 2,301,291,155.200 դրամ եկամուտներ (2022թ–ի 1,947,784,475.500 դրամի փոխարեն), ծախսերը կկազմեն 2,590,147,050.700 դրամ (2022թ–ի 2,184,040,185.100 դրամի փոխարեն), դեֆիցիտը` 288,855,895.500 դրամ (2022թ–ի 236,255,709.6 մլրդ դրամի փոխարեն)։
ՌԴ տնտեսության վիճակն այնքան վատ չէ, որքան սպասվում էր. ՀՀ ԿԲ-ն վերանայել է կանխատեսումը
Նախագիծը ներկայացնող ֆինանսների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը կառավարության նիստում ասաց, որ ներկա տնտեսական իրողությունները թույլ են տալիս ենթադրել, որ Հայաստանի տնտեսական աճը 2022թ–ի ավարտին կկազմի 11-12 տոկոս։
Կառավարության նիստում հաստատված պետական բյուջեի նախագիծն առաջիկայում կքննարկվի խորհրդարանում։