«Որ պատերազմ չգնաս, չեմ ուզի քեզ»․ Զինվորի տանը կրկին հարսանիք է լինելու

Պատերազմը շատերին բաժանեց, բայց նաև շատերին միացրեց։ Մեսրոպն ու Անին, որոնք այսօր միասին իրենց ապագա տունն են վերանորոգում, երևի երբեք էլ չհանդիպեին, եթե Մեսրոպը հոր վրեժը լուծելու համար Հայաստան չվերադառնար ու չկամավորագրվեր։

Մեսրոպի հայրն Արցախյան շարժմանը 1988-ից էր միացել։ Սկզբում տասնյակ հազարավորների նման բռունցք էր բարձրացրել Ազատության հրապարակում, ապա կամավորագրվել ու մեկնել Արցախ։ 1992 թվականի օգոստոսի 8-ին՝ Արծվաշենի հանձնման օրը, 37-ամյա Հակոբ Սարիբեկյանն անհետ կորավ։ Տիկին Լաուրան մենակ մնաց 2 որդիների ու դստեր հետ։ Ամուսնու լուսանկարին նայելիս արցունքները չի կարողանում զսպել անգամ 30 տարի անց։ Գերեզման չունի. կինը մինչև հիմա սպասում է, որ հրաշք է լինելու, ու նա տուն է վերադառնալու։

Հանգամանքների բերումով տարիներ առաջ ընտանիքը ՌԴ-ի Ստավրոպոլ տեղափոխվեց։ Այստեղ Մեսրոպը զբաղվում էր շինարարական աշխատանքներով։ 44-օրյա պատերազմի առաջին հենց օրը որոշեց Հայաստան գալ։

Հրազդանում էլ քույրն անձնագիրը պահեց ու հրաժարվեց վերադարձնել։ Հոկտեմբերի 4-ին Մեսրոպն առանց զինգրքույկի ու անձնագրի Հրազդանի զինկոմիսարիատ ներկայացավ, որտեղ առանց փաստաթղթերի հրաժարվեցին ցուցակագրել։ Այդ օրերին, երբ շատերը փորձում էին ամեն կերպ խուսափել Արցախ մեկնելուց, Մեսրոպը ծանոթ-բարեկամ էր որոնում, որ իրեն պատերազմ տանեն։ Ի վերջո ստացվեց` իր անունն էլ կարդացին։ Հոկտեմբերի 8-ին Հադրութ հասավ։

«Էն դիրքը, որ մենք էինք պահում, ահագին հանգիստ էր։ Կողքերը միշտ լուսադեմին կռիվը սկսվում էր, ասում էինք՝ էս ինչ բան է, եկել ենք, որ մի բան անենք, բայց մեզ մոտ բան չի կատարվում»,- հիշում է Մեսրոպը։

Հոկտեմբերի 15-ին իրավիճակը փոխվեց։ Շրջափակման մեջ հայտնվեցին։ Ռադիոկապ չունեին (ռադիոկապի մարտկոցները լիցքաթափվել էին), այդ պատճառով էլ չէին կարողացել ժամանակին իմանալ, որ հարևան դիրքերում զոհեր կան, նահանջի հրաման է տրվել և այլն։

«8 հոգով էինք, տեսա, որ կողքի դիրքից թուրքերն իրենք իջնում են, տղերքին ասացի՝ չկրակեք։ Երևի էդ պահին ռազմական գիտելիքներն իրենք իրենց են գալիս։ Թուրքերը շատ էին, հասկացա, որ կրակենք` մեր տեղն ենք ցույց տալու, 8-ով էդ զորքի դեմ բան չէինք կարողանալու անել։ 90-ականների պատերազմի մասնակից Անդո ունեինք, ասացի՝ արի թիկունք գնանք, տեսնենք՝ ինչ ա կատարվում։ Մի քիչ գնացինք, հասկացա, որ մի մագազինով ենք գնացել, ասեցի՝ դու մի քիչ գնա, ես հետ գնամ, էլի մագազին բերեմ։ Հետ եկա, տեսա, որ թուրքերն Անդոյին բռնել են։ Ես մինչև էդ թուրք ոչ տեսել էի, ոչ խփել էի, առաջին շանսն էր, որ վրեժս լուծեի։ Փորսուղ գնացի մի 50-60 մետր, խփեցի երկու թուրքին, Անդոյի հետ փախանք։ Հետևներիցս կրակում էին․․․»։

Դիրքում մնացած ընկերների հետևից գնացին, ու 8 հոգով մի կերպ դուրս եկան շրջափակումից։ Ասում է՝ ճանապարհին հաճախ էր հիշում մոր խոսքերը` ինչ կանես-չես անի, մենակ թե գերի չընկնես։ Ընկերներին էլ զգուշացրել էր. «Եթե տեսնեք՝ ինձ տանում են, կխփեք»։ Պատերազմում Մեսրոպի հաջորդ կանգառները Բալուջայի, Քարինտակի մոտ էին, որտեղ էլ ոտքից հրազենային վիրավորում ստացավ նոյեմբերի 4-ին։

«Նոյեմբերի 9-ի գիշերը հիվանդանոցում իմացա․․․ Տղա եմ, բայց արցունքներով լացում էի. էդքան տղերքը, էդքան արյուն թափեցինք...»։

Մի քանի վիրահատություններից հետո Մեսրոպին վերականգնողական բուժում էր սպասում Զինվորի տանը։ Այստեղ էլ ծրագրի շրջանակում հնարավորություն ստացավ նոր մասնագիտություն ձեռք բերելու։ Ոտքի վնասվածքի պատճառով շինարարությամբ զբաղվել այլևս չէր կարող, և քանի որ միշտ սիրել է հեռախոսով լուսանկարներ անել, որոշեց հենց լուսանկարչությունն էլ ընտրել։ Սովորեց, ու հիմա պաշտոնապես Զինվորի տան լուսանկարիչն է։

Պատերազմը Մեսրոպի կյանքը փոխեց բառի բուն իմաստով։ Գլխավոր փոփոխությունն Անին բերեց։

«Մի անգամ բանաստեղծություն էի գրել՝ «Չծնված որդուս»։ Իմաստն այն էր, որ որդուս ասում էի՝ հիմա քո հայրը կռվի դաշտում է, եթե չգա, ուրեմն որբացար»,- սկսում է Անին։

Աղջիկը սահմանամերձ Ճամբարակից է։ Պատերազմը նրանց ընտանիքն էլ չի շրջանցել․ հայրն ու հորեղբայրը մասնակցել են 90-ականների պատերազմին, հորեղբայրը զոհվել է։

Օրերից մի օր Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ծանր վիրավորում ստացած Հայկ Թորոսյանը Անիին ծանոթացրեց Մեսրոպի հետ։

«Երբ ասում էի՝ վիրավոր բոլոր զինվորներն իմ եղբայրներն են, ասում էր՝ իմ մասին էդպես մի՛ ասա, որովհետև կարող է ես քո ամուսինը դառնամ»,- ժպտալով հիշում է Անին։

Երբեմն կատակներն իրականություն են դառնում․ ծանոթացան, որոշ ժամանակ անց սկսեցին շփվել, հետո որոշեցին ամուսնանալ։ Սեպտեմբերի 17-ին Զինվորի տանը հերթական տոնն է լինելու։ Հարսանիքը հենց այնտեղից է սկսվելու. փեսան Զինվորի տնից է գնալու հարսի հետևից, պսակադրվելու են Եռաբլուրի եկեղեցում։

Պատերազմից հետո շատերը որոշեցին այլ երկրներում իրենց ապագան կառուցել։ Այս ընտանիքում լրիվ հակառակն է. ոչ միայն Մեսրոպը որոշեց Ստավրոպոլ չվերադառնալ, այլև հայրենադարձվեց մայրը, հետո նաև եղբոր ընտանիքը։