ՇՀԿ-ի պաշտպանության նախարարներն Ուզբեկստանում վճռում են համաշխարհային կարգի ապագան

ՇՀԿ-ի (Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն) 8 երկրների, 4 դիտորդ պետությունների և երկխոսության գործընկեր 6 երկրների ռազմական գերատեսչությունների ղեկավարները ներկայացնում են 3,6 մլրդ մարդկանց շահերը: Դա մոլորակի բնակչության գրեթե կեսն է, և այսօր նրանք Տաշքենդում շատ առումներով որոշում են համաշխարհային կարգի ապագան` ներառյալ հավաքական Արևմուտքի՝ ԱՄՆ-ի ու ՆԱՏՕ-ի դերն ու տեղը:

Ուզբեկստանի մայրաքաղաք Տաշքենդում օգոստոսի 24-ին խորհրդակցում են Շանհայի Համագործակցության կազմակերպության և դիտորդ պետությունների պաշտպանության նախարարները: Մասնակցում են Հնդկաստանի, Ղազախստանի, Չինաստանի, Ղրղզստանի, Պակիստանի, Ռուսաստանի, Տաջիկստանի, Ուզբեկստանի և Բելառուսի ռազմական պատվիրակությունները:

Քննարկվում են ռազմական ոլորտում փոխգործակցության հարցերը, տարածաշրջանային և միջազգային անվտանգության մարտահրավերները, այդ թվում ԱՄՆ-ի փորձերը՝ Ռուսաստանի և Չինաստանի ծայրամասերն ապակայունացնելու միջոցով «ճոճել» Եվրոպան և Ասիան, թուլացնել մրցակիցներին՝ հանուն ամերիկյան «բացառիկության»:

ՇՀԿ երկրների ռազմական պատվիրակությունները 2022-2023 թթ.-ի համագործակցության ծրագրի շրջանակներում սպառնալիքների չեզոքացման միջոցառումներ են առաջարկել: Միջազգային զինված ահաբեկչական կազմավորումների ակտիվության ֆոնին ՇՀԿ երկրների պաշտպանության նախարարները կարևորել են համատեղ հրամանատարաշտաբային «Խաղաղ առաքելություն» զորավարժությունները՝ ռազմական կառավարման մարմինների և զորքերի փոխգործակցության մշակման համար:

ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն գործընկերներին հիշեցրել է, որ «Խաղաղ առաքելություն-2023»-ը տեղի է ունենալու Ռուսաստանի տարածքում, իսկ այս տարվա աշնանը ՀԱՊԿ-ի մի շարք զորավարժություններ կկայանան Ղազախստանում, Ղրղզստանում և Տաջիկստանում։

Խորհրդակցության շրջանակում նաև երկկողմ հանդիպումներ են ընթանում։ Այսպես` Բելառուսի և Հնդկաստանի ռազմական համագործակցության զարգացումը քննարկել են պաշտպանության նախարարներ Վիկտոր Խրենինը և Ռաջնաթհ Սինգհը:

Ավելի վաղ Ուզբեկստանի մայրաքաղաքում կայացել էր ՇՀԿ-ի անդամ պետությունների անվտանգության խորհուրդների քարտուղարների խորհրդակցությունը, որտեղ ՌԴ անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը գործընկերներին հիշեցրել էր, որ տարածաշրջանում ԱՄՆ-ի զորավարժությունները «ամերիկացիներին պետք են, առաջին հերթին, ռազմական գործողությունների հնարավոր թատերաբեմի ուսումնասիրության, հեռանկարային թիրախների կոորդինատների հստակեցման և բարձր ճշգրտության զենքի համար թվային քարտեզների ճշգրտման համար»։

ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն խորհրդակցության ժամանակ ընդգծել է Շանհայի Համագործակցության կազմակերպության՝ որպես ուժի նոր համաշխարհային կենտրոնի և «իրավահավասարության և փոխադարձ հարգանքի վրա հիմնված միջպետական հարաբերությունների նմուշի» աճող դերը: Հենց այդ պատճառով էլ կարևոր է ամրապնդել համագործակցությունը ռազմական ոլորտում, պարբերաբար խորհրդակցել ընդհանուր անվտանգության հարցերի շուրջ՝ չափազանց անկայուն միջազգային իրադրության ֆոնին։

Ռուսաստանը ողջունում է աֆղանական կարգավորման ցանկացած միջազգային նախաձեռնություն և միաժամանակ միջոցներ է ձեռնարկում Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում անվտանգության ապահովման ուղղությամբ: Հաշվի առնելով Աֆղանստանում տիրող իրավիճակը (միջազգային ահաբեկչական կազմակերպություններ, նարկոթրաֆիկ, կրոնական արմատականության գաղափարախոսություն)՝ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը բարձրացնում է Տաջիկստանում և Ղրղզստանում իր ռազմակայանների, ճգնաժամային իրավիճակներին արձագանքման ուժերի մարտունակությունը:

Հունիսին Մոսկվայում կայացել է Կենտրոնական Ասիայի երկրների և Ռուսաստանի պաշտպանական գերատեսչությունների ղեկավարների առաջին հանդիպումը՝ նվիրված Աֆղանստանի ուղղությամբ օպերատիվ իրադրությանը: Սերգեյ Շոյգուն այսօր հայտարարել է, որ նման հանդիպումները պահանջված կլինեն նաև ՇՀԿ-ի հարթակում:

ՌԴ պաշտպանության նախարարը հայտարարել է համատեղ վարժանքների պրակտիկայի կարևորության, ապօրինի զինված կազմավորումների դեմ պայքարում առաջավոր փորձի փոխանակման ակտիվացման մասին: Առաջնային խնդիրներն են «պայքարն անօդաչու թռչող սարքերի դեմ, տեղեկատվական և կենսաբանական անվտանգությունը»: Սերգեյ Շոյգուն առաջարկել է դեկտեմբերին Շանհայի համագործակցության կազմակերպության անդամ պետությունների, ԱՊՀ-ի և այլ բարեկամ երկրների պաշտպանության նախարարների համատեղ հանդիպում անցկացնել՝ կոալիցիոն անվտանգության խնդիրները քննարկելու համար:

Ռուսաստանը զգալի ջանքեր է գործադրում բազմաբևեռության նոր պայմաններում Եվրոպայում կայունության իրավական հիմքեր ձևավորելու համար ։ Արևմուտքը՝ Վաշինգտոնի գլխավորությամբ, հրաժարվում է փոխադարձ անվտանգության համակարգից, անտեսում է ռուսական կողմի սկզբունքային դիրքորոշումը ՆԱՏՕ-ի՝ դեպի Արևելք չընդլայնվելու և ՌԴ սահմանների մոտ դաշինքի հարվածային սպառազինությունների չտարածման մասին։ Սերգեյ Շոյգուն կոշտ գնահատական է տվել ԱՄՆ-ի և հավաքական Արևմուտքի դերին, որոնք գլոբալ գերիշխանության պահպանման համար «աննախադեպ ճնշում են գործադրում անկախ պետությունների վրա. բացահայտ շանտաժ, սպառնալիքներ, գունավոր հեղափոխություններ և պետական հեղաշրջումներ են օգտագործում»։

Կիևի ռեժիմը հրաժարվել է կատարել Մինսկի համաձայնագրերը, ռազմական սպառնալիքներ է ստեղծել Դոնբասի խաղաղ բնակիչների և հեռանկարում ՝ Ռուսաստանի Դաշնության բնակիչների համար։ Այս ամենը բացատրում է հատուկ ռազմական գործողության անհրաժեշտությունը, որը զարգանում է ըստ ծրագրի։ ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի սպառազինությունների մատակարարումը Ուկրաինային բազմապատկվում է մարդկային զոհերի թիվը, երկարաձգում ռազմական հակամարտությունը։

Արևմուտքի վերջնական նպատակը Ռուսաստանի մեկուսացումն ու թուլացումն է, իսկ Ուկրաինան ուղղակի ծախսվող նյութն է։ ՌԴ-ն շնորհակալ է ՇՀԿ գործընկերներին «սկզբունքային դիրքորոշման և աջակցության համար»։

Գլոբալ հեգեմոնիա ապահովելու համար ԱՄՆ-ն փորձում է ստեղծված անվտանգության համակարգը պառակտել նաև Հարավարևելյան Ասիայում։ ՇՀԿ տարածքի հարավային թևում առկա է բարդ միջպետական հակասությունների համալիր, լարվածության օջախներ են ձևավորվում, որոնք Վաշինգտոնը ձգտում է «ուկրաինացնել»։

Չինաստանին զսպելու համար ստեղծվում են QUAD և AUKUS ռազմաքաղաքական դաշինքները, տարածաշրջանի երկրները ներգրավվում են ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցության մեջ: Նպատակաուղղված կերպով սրվում է Թայվանի խնդիրը, թեժանում են տարածքային վեճերը Հարավչինական և Արևելաչինական ծովերում։ Մինչդեռ տարածաշրջանային անվտանգությունը «կարող է ապահովվել միայն համատեղ ջանքերով՝ հաշվի առնելով բոլոր պետությունների շահերը, Հարավարևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայի կենտրոնական դերի և փոխգործակցության այլ բազմակողմ մեխանիզմների պայմաններում»:

Սերգեյ Շոյգուն Տաշքենդում կայացած խորհրդակցության ժամանակ ընդգծել է․ «Տարածաշրջանային և գլոբալ անվտանգության խնդիրների լուծման գործում ՇՀԿ անդամ պետությունների անկախ կուրսը օրինակ է ողջ աշխարհի համար»:

Հիշեցնեմ, որ Շանհայի կազմակերպությունում (ստեղծվել է 2001 թվականին) ընդգրկված է ութ երկիր՝ Ռուսաստանը, Չինաստանը, Հնդկաստանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Պակիստանը, Տաջիկստանը, Ուզբեկստանը։ Չորս պետություններ՝ Բելառուսը, Աֆղանստանը, Իրանն ու Մոնղոլիան, դիտորդների կարգավիճակ ունեն։ Վեց երկիր ՝ Ադրբեջանը, Հայաստանը, Կամբոջան, Նեպալը, Թուրքիան և Շրի Լանկան, ՇՀԿ երկխոսության գործընկերներ են։ 2021 թվականին սկսվել է ՇՀԿ կազմում Իրանի ընդունման գործընթացը։ ՇՀԿ-ի շտաբ-բնակարանը գտնվում է Պեկինում։ Մարդկության գրեթե կեսը միավորող այս կազմակերպության նման կազմակերպություններ աշխարհում չկան։

Կասկած չկա, որ համաշխարհային կարգի ապագան այսօր որոշվում է ոչ թե Եվրոպայում կամ Ամերիկայում, այլ Ասիայում՝ ՇՀԿ-ի շրջանակում։ Խաղաղության և անվտանգության պահպանումը մնում է կազմակերպության հիմնական առաջնահերթությունը: Այսօրվա հանդիպման արդյունքները հիմք կհանդիսանան կազմակերպության հետագա զարգացման, պատասխանատվության գոտում կայունության ամրապնդման համար: Սեպտեմբերին Սամարղանդում մենք կտեսնենք այդ կառուցողական գործընթացի շարունակությունն ու զարգացումը։