Իրանը ՀՀ–ի օգնությամբ նոր տարանցիկ քարտեզ է գծում. «Կովկասյան միջանցքի» հետքերով

ԵՐԵՎԱՆ, 7 հոկտեմբերի – Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Իրանը վճռական է տրամադրված միջազգային խոշոր տրանսպորտային նախագծերի իրականացման հարցում, որոնք, ըստ նախնական պայմանավորվածության, պետք է անցնեն Հայաստանով։ Այդ մասին են վկայում տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների ֆոնին հարևան երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հայտարարությունները։ Այստեղ առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում «Կովկասյան միջանցք» տերմինը։

Ավելի վաղ Իրանի ճանապարհների և քաղաքային զարգացման նախարար Ռոստամ Ղասեմին հայտարարել էր, որ Հայաստանի հետ համատեղ ենթակառուցվածքային նախագծերը թույլ կտան փոխել տարածաշրջանի տարանցիկ քարտեզը: Twitter-ի իր միկրոբլոգում նա գրել էր, որ կլուծվի նաև Կովկասյան միջանցքի և Նորդուզից Հայաստան տանող ճանապարհի խնդիրը:

Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի իրանագիտության ամբիոնի վարիչ Վարդան Ոսկանյանը դա համարում է Իրանի պատասխանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի նախաձեռնությանը, քանի որ Կովկասյան միջանցքը հակակշիռ կդառնա այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցք» նախագծին:

Ոսկանյանի խոսքով` «Կովկասյան միջանցք» ասելով՝ Իրանը նկատի ունի ելք դեպի Եվրոպա բացառապես Հայաստանի և Վրաստանի տարածքով: Բացի այդ, Թեհրանն այդ կերպ Բաքվին զգուշացնում է, որ «Իրանի համար ոչ մի ճանապարհ չի փակվի»:

Իրանագետ Ժաննա Վարդանյանն էլ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նշեց, որ «Կովկասյան միջանցք» տերմինը բավական նոր է քաղաքական իրողությունների համար։ Այն բառացիորեն օրերս է սկսելլայնորեն օգտագործվել Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից։

«Այդ տերմինը ոչ այնքան բուն միջանցքի մասին է, որքան այն մասին, որ Իրանը պատրաստվում է Կովկաս հասնել բացառապես Հայաստանի ու Վրաստանի տարածքով՝ շրջանցելով Բաքուն և Անկարան։ Այսպես իրանական կողմն ընդգծում է նաև Երևանի կարևոր դերը իր մատակարարումների դիվերսիֆիկացման համար»,-ասաց Վարդանյանը։

Բանն այն է, որ այժմ Ռուսաստանի հետ ապրանքաշրջանառության առյուծի բաժինը Իրանն իրականացնում է Ադրբեջանով, իսկ Եվրոպա է դուրս գալիս Թուրքիայի տարածքով։ Կովկասյան միջանցքի գործարկումը Իրանին թույլ կտա դիվերսիֆիկացնել բեռների առաքումները Ռուսաստան և Եվրոպա:

Վարդանյանի խոսքով` Երևանը պետք է գրագետ օգտվի իրավիճակից. արագ ավարտին հասցնի ճանապարհային առանցքային հանգույցները, ինչպես Տաթևով անցնող այլընտրանքային ճանապարհը, այնպես էլ «Հյուսիս-հարավ» ավտոմայրուղու հարավային հատվածը: Ըստ նրա` քանի դեռ Հայաստանի և Իրանի հայացքները համընկնում են, երկիրը կարող է զգալիորեն գրավիչ դառնալ:

Պաշտոնական Թեհրանն իր նշած միջանցքի մասին մանրամասներ չի հայտնել։ Սակայն խոսքը, ամենայն հավանականությամբ, «Պարսից ծոց-Սև ծով» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի մասին է, որի աշխարհագրությունն ավելի լայն է, բայց համընկնում է «Կովկասյան միջանցքի» տրամաբանության հետ։ Նախագծի նախաձեռնողն Իրանն է, որը միջազգային տրանսպորտային միջանցքի գաղափարն առաջին անգամ հնչեցրել է դեռևս 2016 թ․-ին: Այժմ դրան պաշտոնապես մասնակցում են Հայաստանը, Բուլղարիան, Վրաստանը, Հունաստանը։

Միջանցքը տեսականորեն պետք է իրանական նավահանգիստները կապի վրացական նավահանգիստների հետ։ Ընդ որում` ապրանքները Հնդկաստանից և Չինաստանից կարող են մուտք գործել Իրանի նավահանգիստներ, այնտեղից էլ երկաթուղով/ավտոմեքենայով՝ Հայաստան և Վրաստան: Իսկ արդեն Վրաստանից կոնտեյներներով՝ բուլղարական և հունական նավահանգիստներ։ Միջանցքը նոր հնարավորություններ կբացի Հայաստանի համար. թույլ կտա դիվերսիֆիկացնել մատակարարումները, ազատ օգտվել Իրանի նավահանգիստներից, կարևոր տարանցիկ հանգույց դառնալ։ Միջանցքից կարող են օգտվել նաև Ռուսաստանը, Ուկրաինան, Հնդկաստանը և մի շարք այլ երկրներ։