Արամ Գարեգինյան, Sputnik Արմենիա
Աղբի վերամշակման ճապոնա-շվեյցարական տեխնոլոգիան տեղայնացվել է Ռուսաստանում, որտեղ արդեն 5 նման էլեկտրակայաններ են կառուցվում։ Աղբը վերամշակվում է ամբողջությամբ. նույնիսկ մնացած մոխիրը կարելի է ասֆալտի հետ խառնել։ Նման ՋԷԿ-երի համար Ուրալի մեքենաշինարարները մի շարք նոր տուրբինների են ստեղծել։ Վերջապես, կրճատվում են աղբավայրերի տարածքները, ինչը փոքր Հայաստանի համար նույնպես կարևոր է։
Աղբից էլեկտրակայանների կառուցման տեխնոլոգիան արդեն սկսել են յուրացնել Ռուսաստանում և պատրաստ են իրենց փորձն առաջարկել Հայաստանին։ Այս մասին Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց Ուրալի տուրբինային գործարանի վաճառքի տնօրեն Դմիտրի Իզոտինը։
Մասնավորապես, այս տեխնոլոգիան ցանկանում են առաջարկել Հրազդանի ՋԷԿ-ի արդիականացման համար։ Այս պահին այդ կայանն ուզում են անջատել ցանցից, քանի որ սարքավորումները հնացած են, ու էլեկտրականությունը չափազանց թանկ է արտադրվում (Հրազդանի ՋԷԿ-ը չշփոթել հարևանությամբ գտնվող «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերության «Հրազդան-5» կայանի հետ – խմբ․)։ Իզոտինը նշեց, որ այնուամենայնիվ, Հրազդանի ՋԷԿ-ն իր ամբողջ ենթակառուցվածքով կարելի է պահպանել՝ վերասարքավորելով այն աղբը այրելու համար:
Ռուսական «Ռոստեխ» և «Ռոսատոմ» կորպորացիաները ճապոնա-շվեյցարական Hitachi Zosen Inova ընկերության տեխնոլոգիայով արդեն չորս ՋԷԿ են կառուցում կոշտ թափոնների հիման վրա Մերձմոսկվայում։ Կայանները տարեկան վերամշակելու են 770 հազար տոննա աղբ: Եվս մեկ նման կայան կառուցվում է Թաթարստանում՝ 550 հազար տոննա հզորությամբ։ Ուրալացիները սեփական արտադրության տուրբիններ են մատակարարում կայաններին։
Եվրոպայում նման կայանների ծախսատարությունը ցածր է, քանի որ այնտեղ արդեն աղբի տեսակավորման մշակույթ կա։ Հետևաբար, ընդհանուր աղբում նվազագույն քանակությամբ է մետաղ, պլաստիկ ու ապակի հայտնվում։ Ռուսաստանում նույնպես սկսում են աստիճանաբար ներդնել աղբի տեսակավորումը։ Տեսակավորված աղբի մեջ մնացած մետաղը, հեշտ է առանձնացնել մագնիսներից ու հատուկ սարքերի օգնությամբ։ Այն օգնում է հայտնաբերել մետաղական իրերը, այդ թվում մարտկոցները։ Իսկ մնացած աղբը այրում, մոխրի են վերածում, որը կիրառվում է որպես ասֆալտի ծածկույթի բաղադրիչ: Այսպիսով, աղբը ամբողջությամբ մշակվում է։ Բացի այդ, Եվրոպայում գործող նման կայաններում արտանետումները կազմում են տասներորդ մասը (մնացածը քամվում է ֆիլտրերով) ։
«Եթե խոսենք ոչ թե նոր կայանի կառուցման, այլ եղած կայանը վերազինելու մասին, ապա փոփոխություններն այնքան էլ մեծ չեն լինի, քանի որ պահպանվում է կայանի ամբողջ ենթակառուցվածքը։ Միայն որպես վառելիք գազի փոխարեն աղբ է օգտագործվում, իսկ մնացած տեխնոլոգիան նույնն է՝ գոլորշի է արտադրվում, տուրբինը պտտեցնում է ու էլեկտրաէներգիա է տալիս», - պարզաբանեց Իզոտինը։
Կայանի ՕԳԳ-ն փոքր-ինչ ցածր է, դա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ աղբի էներգետիկ արժեքն ավելի ցածր է։ Սակայն նման կայանների ընդհանուր ազդեցությունն անչափ մեծ է, քանի որ դրանք մեծ տարածքներ են ազատում աղբից։
Բացի այդ, այդ կայանների համար «Ուրալյան տուրբինային գործարանը» մշակել է Ռուսաստանում առաջին տուրբինները, որոնք սառեցման համար օդային, ոչ թե ջրային կոնդենսացիոն կայանքներ են օգտագործում են։
«Դա սովորական սառեցման աշտարակ չէ, որտեղ գոլորշին շփվում է սառը օդի հետ, ու դրա մի մասը գոլորշիանում է։ Գոլորշին շրջանառվում է փակ ցիկլով ու նվազագույն ջուր է պահանջում: Կարծում եմ՝ Հայաստանի համար, որտեղ ջրային ռեսուրսները սահմանափակ են, դա շատ կարևոր է», - ավելացրեց Իզոտինը։
Ուրալի տուրբինային գործարանը պատրաստ է իր տեխնոլոգիական իրավասություններն առաջարկել հայկական կողմին ու տարածքային կառավարման նախարարության և շահագրգիռ ընկերությունների հետ համատեղ մշակել այդ լուծումները: Աղբավայրերի կրճատումը, թափոնների վերամշակումը և նոր աշխատատեղերի ստեղծումը ևս մեկ առավելություն է Հայաստանի համար։