ԵՐԵՎԱՆ, 31 օգոստոսի –Sputnik. Արցախի հանձնում, Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության ճանաչում`Կարսի կամ Մոսկվայի պայմանագրերի վավերացմամբ, և Հայոց ցեղասպանության պահանջատիրությունից հրաժարում. սրանք այն հիմնական պայմաններն են, որոնք Թուրքիան առաջ է քաշում Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու դիմաց։ Թուրքագետ Տիրան Լոքմագոզյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց և ներկայացրեց դրանք սնող պատճառները։
«Տասնամյակներ շարունակ Թուրքիայի կողմից առաջ քաշած պայմաններից առաջինը` Արցախի 75 տոկոսի հանձնումը, արդեն կատարվել է, չնայած թուրք-ադրբեջանական տանդեմն այս հարցում ձգտում է ավելին ստանալ, հատկապես, որ Հայաստանի իշխանությունը դեմ չէ»,–ասաց Լոքամգոզյանը։
Թուրքիան ու Ադրբեջանը հիմա էլ հույս ունեն մյուս երկու պայմաններն արագ կյանքի կոչել։ Լոքմագյոզյանի կարծիքով` չի բացառվում, որ մի օր էլ ՀՀ վարչապետը Հայոց ցեղասպանության ժխտումն ու Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչող մի նոր փաստաթուղթ կամ փաստաթղթեր ստորագրի։ «Ու առանց որևէ մեկի հետ խորհրդակցելու, համաձայնեցնելու` ինչպես ստորագրեց նոյեմբերի 9-ի կապիտուլյացիոն հայտարարությունը։ Այդ դեպքում Թուրքիան սահմաններն էլ կբացի, հայ-թուրքական հարաբերություններն էլ կվերանայի, իսկ թե ով այդ ամենից ամենաշատը կշահի`արդեն այլ հարց է»,–նշեց թուրքագետը։
Տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելու դրական ազդակների մասին Թուրքիայի նախագահի և Հայաստանի վարչապետի փոխադարձ հայտարարությունները, Լոքմագոզյանի կարծիքով, հասկանալի չեն։ Թուրքագետը զարմանում է` այդ ինչ ազդակների մասին են խոսում ՀՀ վարչապետն ու Թուրքիայի առաջնորդը, որոնք բացի իրենցից ոչ ոքի տեսանելի չեն։
«Եթե Էրդողանը խոսում է Ադրբեջանի անունից, այո՛, Ադրբեջանի համար շատ դրական ազդակներ կան։ Եվ եթե դրանց վրա հիմնվելով մենք ինչ-որ բաներ ենք զիջելու, և անպայման զիջելու ենք` դատողությունները թողնում եմ ձեզ։ Ես արդեն վաղուց ասել եմ, որ այս պայմաններում մենք շատ մեծ շանսեր չունենք` երկու տարբերակ կա` կա՛մ դառնալու ենք թուրքական վիլայեթ, կամ Ադրբեջանի` Իրևանի խանություն»,- ասաց Լոքմագյոզյանը։
44-օրյա պատերազմից հետո Ալիևն ու Էրդողանը` խոսքերը մեկ արած, առաջնորդվում են «երկաթը տաք-տաք ծեծելու» սկզբունքով և առիթը բաց չեն թողնում նոր ծուղակներ պատրաստելու։ Դրանցից մեկն էլ, ըստ թուրքագետի, Էրդողանի առաջ քաշած «վեցյակի» գաղափարն է: Արդեն մի քանի ամիս է` Էրդողանն առաջարկում է Ադրբեջանի, Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Իրանի, Վրաստանի և Հայաստանի մասնակցությամբ մի նոր կառույց ստեղծել, որը հավանաբար կղեկավարի ինքը։
Լոքմագոզյանի կարծիքով` եթե անգամ Էրդողանի գաղափարը միս ու արյուն ստանա, միևնույն է ` այնտեղ ի նպաստ Հայաստանի որևէ հարց չի կարող լուծվել։
«Երևի Էրդողանի նպատակն էլ դա է` կազմել մի այդպիսի կառույց, որը ձևացնի թե ինչ-որ բաներ անում է, բայց ոչ մի բանի չհասնի։ Եթե Հայաստանը համաձայնի միանալ այդ ֆորմատին, ուրեմն Էրդողանը կանի` ինչ ուզում է»,- ընդգծեց Լոքմագոզյանը։
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի տարածքով Թուրքիային և Ադրբեջանին ճանապարհ (իրենց ձևակերպմամբ` «միջանցք») տրամադրելու քննարկումներին, ապա այստեղ ևս թուրք-ադրբեջանական դուետը խորամանկության է դիմում։ Թուրքագետի կարծիքով` ճանապարհների ապաշրջափակման անվան տակ Էրդողանը սահուն քայլերով փորձում է կյանքի կոչել իր դարավոր երազանքը։ Էրդողանի ոգևորության հիմքում պանթուրքիստական նկրտումներն են։ Պաշտոնական Անկարան ջանքեր է գործադրում, որ Մեղրիով կամ ՀՀ մեկ այլ տարածքով անցնող ճանապարհն իրենց վերահսկողության տակ լինի։
«Իրենց պետք չէ ինչ-որ հագուստ, կոշիկ կամ մարդ տեղափոխել։ Իրենք ռազմավարական նշանակություն ունեցող կապ են ուզում, որտեղով կկարողանան իրենց ռազմական բեռները և զինվորներին անարգել տանել-բերել»,- նշեց թուրքագետը։
Լոքմագոզյանի դիտարկմամբ` եթե Փաշինյանը երկար պաշտոնավարի, Հայաստանը մաս-մաս թշնամուն վաճառելու, հանձնելու գործընթացը կշարունակվի, իսկ եթե ազգասեր առաջնորդ ունենանք, հնարավոր է` նույնիսկ կորցրածի մի մասը հետ բերենք։