ԵՐԵՎԱՆ, 6 հուլիսի – Sputnik.Հայաստանի սպառողական շուկայում մեկ տարի շարունակ (2020թ. հունիսից 2021թ. հունիս) առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներն աճել են ընդհանուր առմամբ 6.5%–ով, իսկ վերջին մեկ ամսում (2021թ. մայիսից հունիս) նվազել են 0.8%–ով: Ընդ որում` միայն սննդամթերքի տարեկան գնաճը կազմել է 8.8%, մեկամսյա գնանկումը` 2.4%։
Վիճակագրության կոմիտեի հրապարակած տվյալներից պարզ է դառնում, որ գնանկման ցուցանիշը ձևավորվել է հիմնականում միրգ–բանջարեղենի գների նվազման արդյունքում։ Մայիս–հունիսին բանջարեղենի գները Հայաստանում նվազել են 13.8%–ով, մրգերինը` 5.6%–ով։
Սննդամթերքի մյուս տեսակները, որոնք հիմնականում ներկրվում են Հայաստան, միջազգային շուկայում, պայմանավորված կորոնավիրուսի համաճարակային ճգնաժամով ու դրա հետևանքներով, դեռ շարունակում են թանկանալ։ Հայաստանում, հակառակը, էժանացել են։
Օրինակ` շաքարավազը 2021թ. հունիսից 2020թ. հունիսը թանկացել է 43.2%–ով, իսկ 2021թ. մայիսից հունիս` 1%–ով էժանացել։ Արևածաղկի ձեթը 2021թ. հունիսից 2020թ. հունիս թանկացել է 87.3%, իսկ վերջին մեկ ամսում` ընդամենը 1%–ով:
Հայաստանյան գների այսպիսի փոփոխությունն ու հատկապես համաշխարհային շուկայի միտումներից հայաստանյան շուկայի որոշ չափով մեկուսացումը տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը մեկնաբանում է ՀՀ կենտրոնական բանկի վարած` ազգային արժույթի ուժեղացման քաղաքականությամբ։
«Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվեց, որպեսզի կարողանան այդ գնաճի դեմն առնել։ Մի կողմից` ԿԲ–ն տոկոսադրույքը բարձրացնում է, ինչը չի նպաստում տնտեսական աճին, բայց մյուս կողմից անհանգստանում է գնաճով ու այդ պատճառով բարձրացնում է տոկոսադրույքը»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Խաչատրյանը` փաստելով, որ տնտեսագիտական կանոններին չենթարկվող այս իրավիճակի առաջացման պատճառն էլ տնտեսական չէ։ Այս իրավիճակը, ըստ նրա, առաջ է եկել կորոնավիրուսի համաշխարհային ճգնաժամի հետևանքով ու հատուկ է աշխարհի բոլոր երկրներին, այդ թվում` զարգացած տնտեսությամբ երկրներին։
Խաչատրյանի խոսքով` համաշխարհային գնաճը կանխելն այսօր նույնպես համաշխարհային տնտեսության խնդիր է դարձել։ Արդյունքում անգամ զարգացած երկրների կենտրոնական բանկերը, նրա դիտարկմամբ, այսօր վարում են նույն` վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի բարձրացման քաղաքականությունը։
Ըստ տնտեսագետի` ԿԲ–ն իհարկե ամբողջապես չի կարող մեկուսացնել կամ զրոյացնել համաշխարհային տնտեսության այդ բացասական ազդեցությունը ՀՀ տնտեսության վրա, բայց գոնե կկարողանա զսպել գնաճը սպառողների համար։
«ԿԲ–ի վարած քաղաքականությունն այդ առումով համահունչ է ստեղծված իրավիճակին, որպեսզի մենք մեր ստացած ամբողջ եկամուտը, կոպիտ ասած, չծախսենք միայն սննդամթերքի վրա»,– ասաց Խաչատրյանը` միաժամանակ մերժելով ընդդիմախոսների այն քննադատությունները, թե դա արվում է բացառապես իշխանությունների խոստացած 4– տոկոսանոց տարեկան գնաճն ապահովելու նպատակով։
«Այսօրվա կառավարությունն ու ԿԲ–ն, շուկայական տնտեսության կարգավորիչ մեխանիզմներն օգտագործելով, որի մեջ մտնում էր վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքները բարձրացնելը, բանկային համակարգում նորմատիվների խստացումը, կարողացավ ապահովել գների ներկայիս անկումը։ Երկրորդը` արտարժութային շուկայում 1.5-2 ամիս առաջ մեծ աժիոտաժ կար, դա վերացավ։ Երրորդը` շուկային վնաս չհասցվեց։ Այսինքն` որևէ մեկը չի կարող ասել, թե իրեն եկել, ասել են` այս ապրանքը այս գնից ավել չեք կարող վաճառել։ Եվ վերջինը, որ կուզեի այս թեմայի շուրջ ասել` ի վերջո գների վերջնական կայունություն կունենանք ու անհրաժեշտ միջակայքի մեջ կմտնենք այն ժամանակ, երբ համաշխարհային շուկան կկարգավորվի»,– ասաց Խաչատրյանը։
Այն մասին, որ համաշխարհային շուկան աստիճանաբար կայունանում է, տնտեսագետի դիտարկմամբ, վկայում է հատկապես հեղուկ վառելիքի շուկայում արձանագրվող գնաճը։
«Համաշխարհային շուկայում նավթի գներն այս պահին մոտենում են 80 դոլարի (1 բարելի դիմաց)։ Անցյալ տարի այս ժամանակ 20-25 էր, նույնիսկ ինչ–որ մի պահի 0-ական արժեք ուներ»,– նշեց նա։
Հայաստանում ևս բենզինն ու դիզվառելիքը 2020թ. հունիսից 2021թ. Հունիս ընկած ժամանակահատվածում շուրջ 50 տոկոսով թանկացել են, իսկ վերջին 1 ամսում` ավելի քան 5 տոկոսով։
Հիշեցնենք` ս.թ. հունիսի 15 –ին ՀՀ ԿԲ խորհուրդը որոշեց հերթական անգամ բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 0.5 տոկոսային կետով՝ սահմանելով այն 6.5%:
ԿԲ–ի տվյալներով` 1 դոլարի փոխարժեքն այսօր ՀՀ ֆինանսական շուկայում 490 դրամ է։ Մայիսին այն կազմում էր շուրջ 520.69 դրամ, ապրիլին` 532.14, ինչն այս տարվա համար առավելագույն արժեքն է եղել։
Դոլարի փոխարժեքի կտրուկ ավելացումը սկսվել էր դեռ 2020թ–ի սեպտեմբերից։ Այդ ամսին գրանցված 485.33 դրամ փոխարժեքը դեկտեմբերին հասել էր արդեն 506.98 դրամի։ Դրանից հետո ԿԲ-ն արդեն մի քանի անգամ վերանայել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ դրանով իսկ կանխելով գնաճային երևույթները: