Աշխարհով մեկ տեղակայված ամերիկացի զինվորականներն այլևս իրենց անվտանգ չեն զգում։ Ռազմավարական և բյուջետային գնահատականների կենտրոնի (Center for Strategic and Budgetary Assessments, CSBA) վերլուծաբանները պնդում են, որ արտերկրի բանակային զորակայանները խիստ խոցելի են հարձակումների համար։ Ռուսաստանն ու Չինաստանը բավարար ուժեր ունեն դրանց պաշտպանությունը ճեղքելու համար, ուստի սպառազինության սկզբունքորեն նոր համակարգեր են հարկավոր։ CSBA-ի եզրակացությունների և խորհուրդների մասին՝ ՌԻԱ Նովոստիի սյունակագիր Անդրեյ Կոցի հոդվածում։
Ծայրահեղ խոցելիություն
Ամերիկացիներն ավելի քան 800 ռազմաբազա ունեն։ Դրանց մեծ մասը 1945թ․-ից ի վեր անվտանգ և քիչ խոցելի էին համարվում։ Որպես հիմնական սպառնալիքներից մեկը Պենտագոնը սովոր էր համարել «վտարված պետությունների», օրինակ՝ ԿԺԴՀ-ի կամ Իրանի կողմից սահմանափակ հարվածը բալիստիկ և թևավոր հրթիռներով։ Սակայն CSBA-ի փորձագետները ստիպված են արձանագրել․ եղած զենիթային միջոցները բավարար չեն լինի Չինաստանի կամ Ռուսաստանի հարվածները հետ մղելու համար։
«Մեր արտասահմանյան բազաների պաշտպանության համակարգը չի կարողանա հաղթահարել հրթիռների կամ անօդաչու թռչող սարքերի մեծ քանակությունը,-ասված է Ռազմավարական և բյուջետային գնահատականների կենտրոնի զեկույցում:-Այսօր մենք հույսը դնում ենք հիմնականում հակաօդային և հակահրթիռային պաշտպանության համալիրների վրա, որոնք ստեղծվել են դեռևս սառը պատերազմի տարիներին, մինչդեռ մեր հավանական հակառակորդները լուրջ առաջընթացի են հասել հարվածային հնարավորությունների արդիականացման գործում»։
Վերլուծաբանները նշում են, որ ՉԺՀ-ի տրամադրության տակ 1200 փոքր հեռահարության բալիստիկ հրթիռ և 200-300 զինամթերք կա, որոնք կարող են հասնել Հարավչինական ծովի երկրորդ կղզաշղթային։ Բացի այդ, Պեկինը առնվազն 1500 կմ հեռահարության հազարավոր վերգետնյա բազավորման թևավոր հրթիռներ ունի։ Վերջիվերջո, ամերիկյան ռազմակայանների համար լուրջ սպառնալիք է ներկայացնում չինական H-6 ռազմավարական ռմբակոծիչները, որոնք կարող են հարվածներ հասցնել ԱՄՆ տարածքին։
Մոսկվան իր հերթին վտանգ է ներկայացնում Եվրոպայում Պենտագոնի ռազմական օբյեկտների համար։ Ռուսաստանը մարտավարական միջուկային զենքի մեծ զինանոց ունի, փոքր հեռահարության «Իսկանդեր-Մ» բալիստիկ համալիրներ, ցամաքային, ծովային և օդային բազավորման թևավոր հրթիռների լայն անվանացանկ։ Վաշինգտոնում հատկապես անհանգստություն են առաջացնում ռուսական նորագույն գերձայնային հարվածային համակարգերը։
Խաղադրույքը դրոնների վրա է
ԱՄՆ ռազմաբազաների պաշտպանությունը հիմնված է բոլոր տիպի աէրոդինամիկ և բալիստիկ թրիախները խոցող Patriot զենիթահրթիռային համակարգերի և THAAD հակահրթիռային համակարգերի վրա։ Մերձավոր գոտու համար նորվեգական NASAMS ԶՀՀ-ներն են և Phalanx հրետանային համալիրները։ Սակայն այդպիսի ՀՕՊ/ՀՀՊ-ի արդյունավետությունը կասկածներ է առաջացնում։
Սա արդեն «Ջավելիններից» լուրջ է. ԱՄՆ-ն Ուկրաինային նոր զենք կփոխանցի
Օրինակ, արտահանվող «Պատրիոտները» Սաուդյան Արաբիայում մի քանի անգամ ցույց են տվել իրենց լիակատար անօգնականությունը Եմենի հուսիների ԱԹՍ-ների դեմ։ Բացի այդ, ամերիկացիները չկարողացան հետ մղել Իրանի հրթիռային հարվածներն Իրաքի ռազմակայանին 2020թ․-ի հունվարին՝ գեներալ Ղասեմ Սոլեյմանիի սպանությունից հետո։
Հետևությունն այն է, որ ռազմական բազաները ԱՄՆ-ին գրեթե հավասարազոր հակառակորդի հարձակումներից հուսալիորեն պաշտպանելու համար անհրաժեշտ է մշակել և ներդնել բազմաշերտ հակահրթիռային պաշտպանության հայեցակարգ՝ հեռանկարային տեխնոլոգիաների կիրառմամբ։ Մեկ ցանցի մեջ միավորված տասնյակ ԱԹՍ-ներ՝ հզոր սենսորներով, ինքնավար ռեժիմում կտեղաշարժվեն թևավոր հրթիռների հնարավոր երթուղիներով, ինչպես նաև կհետևեն բալիստիկ հրթիռներին և տվյալները կփոխանցեն այլ հարթակների։
Պաշտպանության հաջորդ սահմանագիծը «օդ-օդ» հեռահար որսիչ-հրթիռներով կործանիչներն ու դրոններն են։ Դրանց խնդիրն է «որսալ» բալիստիկ թիրախները հետագծի՝ արագություն հավաքելու հատվածների վրա և ոչնչացնել թևավոր հրթիռները ռազմակայանի հեռավոր մատույցներում։ Դրոնների մի մասը հագեցած կլինի 100-ից մինչև 150 կիլովատ հզորությամբ հեռանկարային պինդ-վառելիքային լազերներով, որոնք կարող են ուղղակի տեսանելիության պայմաններում ոչնչացնել թռչող ապարատները և զինամթերքը:
Տնտեսական շահավետություն
Ինչպես սպասվում է, հենց ֆիզիկական նոր սկզբունքների հիման վրա աշխատող զենքը կօգնի ավելի անվտանգ դարձնել ամերիկյան բազաները, լրացնելով արդեն եղած ՀՕՊ/ՀՀՊ համալիրները։ Մինչև 2022թ․-ը Պենտագոնը պետք է ստանա ցամաքային բազավորման 300 կիլովատանոց լազերի առաջին օրինակները։
Այն բավականաչափ հզոր կլինի ԱԹՍ-ներն ու թևավոր հրթիռները, իսկ հետագայում՝ նաև օդաչուավոր ինքնաթիռները երաշխավորված ոչնչացնելու համար։ Ընդ որում, տնտեսական տեսանկյունից այդ սարքավորումը շատ ավելի արդյունավետ է, քան ԶՀՀ-ն։ Patriot համալիրի մեկ զենիթային հրթիռի գինը մոտ հինգ միլիոն դոլար է, մինչդեռ մեկ լազերային կրակահերթը ծիծաղելի թիվ կարժենա՝ մոտ 100 դոլար։
Մինչև 2024թ․-ը ԱՄՆ-ն կստանա THOR (Tactical High Power Operational Responder) միկրոալիքային հրանոթները, որոնք հզոր էլեկտրամագնիսական ազդակ են ստեղծում։ Այդ զենքը թույլ կտա արդյունավետ պայքարել ոչ մեծ դրոնների երամների և թևավոր հրթիռների դեմ՝ շարքից հանելով դրանց բարդ էլեկտրոնիկան։
Եվ վերջապես, պաշտպանության վերջին սահմանագիծը M109 հրետանային սարքավորումներն են, որոնց համար մշակում են HVP (Hyper-Velocity Projectile) հեռանկարային գերձայնային արկը։ Այս ունիվերսալ զինամթերքը կարելի է օգտագործել նաև օդային թիրախների խոցման համար՝ հթրիռների առաջ մետաղի բեկորների խիտ ամպեր ստեղծելով։
CSBA-ի վերլուծաբանների կարծիքով՝ արտասահմանյան բազաների ՀՕՊ/ՀՀՊ նման փոխդասավորությունը զինծառայողներին հուսալիորեն կծածկի մինչև 250 ծովային մղոն (մոտ 460 կմ) շառավղով պաշտպանական «հովանոցով»։ Սակայն առայժմ գոյություն չունի հակաօդային պաշտպանության այնպիսի համակարգ, որը հնարավոր չէ հաղթահարել, պարզապես գերհագեցնելով այն «որսման» ենթակա օբյեկտներով։ Դրա համար ընդամենը հարկավոր է ավելի շատ հրթիռներ արձակել, քան հակառակորդը ֆիզիկապես ի վիճակի է խոցել։
«Պատերազմի աստվածն» ու Պենտագոնը. ամերիկացիները վազում ու չեն հասնում
ԱՄՆ-ն խաղադրույք է կատարում ցամաքային բազավորման լազերային սարքավորումների, ինչպես նաև միկրոալիքային զենքի վրա, և դա տրամաբանական քայլ է թվում։ Սակայն այդպիսի պաշտպանական համակարգերն առայժմ մշակման փուլում են և հայտնի չէ, թե երբ լույս կտեսնեն դրանց առաջին օրինակները։