ԵՐԵՎԱՆ, 5 մայիսի- Sputnik. Կարենի պատերազմը մոտ 2 ժամ տևեց: Ծնունդով գյումրեցի, մասնագիտությամբ երաժիշտ Կարեն Սարգսյանը ծառայում էր Հադրութում, ընդամենը 5 ամիս էր մնացել տուն վերադառնալուն, վերադարձն ավելի շուտ ստացվեց, սակայն ֆիզիկական ու հոգեբանական վերքերով: Կարենը ծանր վիրավորում ստացավ պատերազմի հենց առաջին 2 ժամերի ընթացքում ԱԹՍ - ի հարվածից: Բազմաթիվ այրվածքներ ստացած երիտասարդը վիրահատությունից հետո մինչև հիմա շարունակում է վերականգնողական փուլերը:
Այսօր նա հյուրընկալվել էր ՀՀ նախագահականում, «Զարթոնք» հոգեբանական աջակցության ծրագրի շահառուներից է։
Իր պատերազմի 2 ժամերի մասին խոսելիս փոխվում է թե՛ Կարենի հայացքը, թ՛ե ձայնը. դրանք ոչ թե սովորական 2 ժամեր էին, այլ երկուժամյա դժոխք` պայթող ռումբեր, արյուն, շատ արյուն:
«Ծառայության առաջին օրերից զգոն էինք, դա մեզ փրկեց: Բայց չունեինք համապատասխան տեխնիկա, որ կարողանայինք դիմադրել հակառակորդին», - ասում է Կարենը:
Նշում է` օրերն անցնում են, իսկ պատերազմի թողած սպին մնում է:
«Դաժան փորձ էր բոլորիս համար, որ կյանքում չի մոռացվի` լինի զինվոր, ծնող... Ամենաշատ ցավը տարել է այն մարդը, ով այդ պահին այնտեղ է եղել, այդ ամենն իր աչքերով է տեսել»:
Ասում է` ստիպված է եղել հոգեբանների հետ աշխատել պատերազմի հիշողությունները, սարսափելի տեսիլքները հաղթահարելու համար: Բայց հավելում է, որ դա երբեք չի մոռացվի:
«Վիրավորվելը, տեղից տեղ տեղափոխվելը... Այդ ամենն աչքիս առաջ էր անընդհատ: ԱԹՍ-ի հարվածից մահացավ մարտկոցի ավագ սպան, մնացած երեք զինվորները վիրավորվեցին: Կռվում կորցրել եմ ընկերներ, ախպերներ, լավ սպաներ...»:
Հենց Կարենի ու նրա նման պատերազմի դժոխքով անցած տղաների համար է «Զարթոնք» ծրագիրը: Ֆիզիկական առողջացմանը զուգահեռ պետք է նաև հոգեբանական առողջության մասին հոգ տանել: Վիրավորում ստացած ու այժմ բուժման, վերականգնման փուլում գտնվող զինծառայողների ու նրանց հարազատների համար նախատեսված հոգեբանական աջակցության ծրագրի նպատակն է օգնել զինծառայողներին հաղթահարել պատերազմում թողած սպիներն ու վերադառնալ նորմալ կյանք:
«Դե, դե, ծալի՛ր ծունկդ, մի՛ վախեցիր». վիրավոր տղաները գերժամանակակից պրոթեզներ կունենան
20-ամյա Դավիթ Մանուկյանը ԱԹՍ - ից վիրավորում է ստացել Հադրութում հոկտեմբերի 7-ին: Ոտքի վնասվածքն այնքան լուրջ էր, որ բժիշկները քննարկում էին ամպուտացման հարցը: Ի վերջո, որոշեցին փորձել. հավատում էին, որ Դավիթի երիտասարդ օրգանիզմը կհաղթահարի, «ոտքը կաշխատի»: Այդպես էլ եղավ: Հիմա թեպետ Դավիթի տեղաշարժվում է հենափայտի օգնությամբ, բայց իր ոտքերով: Խոստովանում է` ինչքան էլ ասեն, թե հաղթահարել են կամ էլ մոռացել են պատերազմի մղձավանջը, դա այդպես չէ: Այն, ինչ տեսել ու ապրել են, իրենց ուղեկցելու է ամբողջ կյանքում:
«Մեր աչքերի դիմաց մեր ընկերներն են գնացել, մենք էլ փորձում ենք մեզ ձիգ պահել, որ ձեռքից չգնանք, որ մեր զոհված ընկերների տեղն էլ ապրենք...», - ասում է Դավիթը:
Սովորական կյանքին ինտեգրվելը հեշտ չէ: Մեքենաներից բարձր երաժշտություն է հնչում, մարդիկ հարսանիքներ, հրավառություններ են անում... Դավիթը ոչ մեկին չի մեղադրում. իրենց հետ դժոխքում չեն եղել, իրենց ապրումները չեն հասկանում, ի վերջո, ամեն մարդ իր կյանքն է ապրում:
«Մենք բոլորս պատրաստ ենք ամեն ինչ անել, որ ձեզնից յուրաքանչյուրը գտնի իր փայլուն տեղն այս կյանքում»,- «Զարթոնք» ծրագրի առաջին հանդիպման ժամանակ, դիմելով ներկաներին, խոստացավ ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը:
«Զարթոնքի» համար իրենց ուժերը միավորեցին նախագահի աշխատակազմի «Հայրենիքի պաշտպան» ծրագիրն ու պատերազմի առաջին օրերից մեկնարկած «Հոգեբանական աջակցություն» նախագիծը:
Ծրագրում ընդգրկված են հիմնականում 18-30 տարեկան զինծառայողները:
«Վիրավորում ստացած, պրոթեզավորված, նաև սայլակավոր զինվորներն են մեր շահառուները: Կան նաև ֆիզիկապես առողջ, բայց հոգեբանական որոշակի խնդիրներ ունեցող զինվորներ», - նշում է ծրագրի պատասխանատու տնօրեն Մարինա Մարյանյանը: Նրա խոսքով` հոգեբանները շարունակաբար աշխատելու են զինծառայողների, նաև նրանց հարազատների հետ:
Նա դժվարացնում է ընդհանրացնել, թե հոգեբանական ինչ խնդիրների են հիմնականում առնչվում զինվորները: Ասում է` յուրաքանչյուրի դեպքում անհատական աշխատանք ու մոտեցում է պետք: Զինվորների հետ հանդիպումների ընթացքում նրանց հիմնական գանգատներն ու հարցերը վերաբերել են քնի խանգարումներին, վախերին, հանգիստ չտվող պատերազմական հիշողություններին:
«Զարթոնքի» շրջանակում նախատեսված է նաև աջակցություն զինվորների աշխատանքի և ուսման հարցերում: Բոլոր զինվորներին առաջարկվում են մասնագիտությունների շարք, որոնք հնարավոր է սովորել նաև մարզերում` անկախ ֆիզիկական վիճակից:
Մասնակիցները կցվելու են մասնավոր ընկերությունների, որտեղ էլ նրանք աշխատանքային պրակտիկա են անցնելու, այն բարեհաջող ավարտելուց հետո արդեն աշխատանքի կանցնեն: