ԵՐԵՎԱՆ, 25 մարտի - Sputnik. Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը վերլուծել է հայաստանյան բենզինի շուկայի 2020-2021թթ․ գնաճը և ներկայացրել իր հակափաստարկները ՏՄՊՊՀ-ի ընթացիկ ուսումնասիրության արդյունքներին:
Տնտեսագետը փաստում է, որ պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ 2019թ-ի համեմատ 2020թ․ հունվարին և փետրվարին Հայաստանում բենզինի գներն աճել են համապատասխանաբար՝ 1,2 և 0,8 տոկոսներով՝ միաժամանակ փաստելով, որ այդ ժամանակահատվածում ՀՀ դրամի փոխարժեքը կայուն էր, իսկ միջազգային շուկաներում 2019թ․ վերջից արդեն արձանագրվում էր բենզինի գների էական նվազում։
«Հայաստանում բենզինի իրացման գնի նվազում արձանագրվեց էական ուշացումով՝ 2020թ․ մարտից և իր պիկին (-31,8 տոկոս) հասավ հունիսին։ Դրանից հետո յուրաքանչյուր ամիս՝ նախորդ ամսվա համեմատ, բենզինի գինը շարունակաբար աճել է՝ ի հեճուկս միջազգային շուկաներում արձանագրվող միտումների»,- փաստում է Ավետիսյանը:
Նա նաև նշում է, որ բենզինի շուկայի ուսումնասիրություն կատարելով, ՏՄՊՊՀ-ն դիտարկել է միայն 2020թ․ դեկտեմբեր և 2021թ․ հունվար ամիսներին բենզինի գների փոփոխությունները: Արդյունքում՝ խախտումներ չի հայտնաբերել, իսկ այդ ամիսների գնաճը պայմանավորել է ներկրվող բենզինի ձեռքբերման գների բարձրացմամբ և ՀՀ դրամի արժեզրկմամբ։
«Մասնավորապես պարզել են, որ ՌԴ-ից ձեռքբերվող բենզինի գինը նախորդ ամսվա համեմատ բարձրացել է 5 տոկոսով 2020թ․ դեկտեմբերին և 10 տոկոսով՝ 2021թ․ հունվարին։ 2020թ․ դեկտեմբերից մինչև 2021թ․ մարտն ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ դրամն արժեզրկվել է շուրջ 4 տոկոսով»,- փաստում է Ավետիսյանը։
Այդուհանդերձ, նա նաև նշում է, որ բենզինի իրացման գինը 2020թ․ դեկտեմբերին նախորդ ամսվա համեմատ աճել է 4,1 տոկոսով, 2021թ․ հունվար-փետրվարին՝ 5,4 տոկոսով , մարտին՝ ևս շուրջ 10 տոկոսով։ Այսպիսով, նրա հաշվարկով, 2021թ․ բենզինի ներմուծման գնի աճը և ՀՀ դրամի արժեզրկումը միասին կազմել են շուրջ 14 տոկոս, մինչդեռ, Հայաստանում բենզինի գինն աճել է 15,4 տոկոսով։
Բենզինի հայաստանյան շուկայի նոր խաղացողն իջեցրել է գները. մրցակիցները դեռ լռում են
«Ստացվում է, որ ներքին շուկայում բենզինի իրացման գնի հնարավոր աճի գործոններին Հայաստանի ներքին շուկան արձագանքում է անմիջապես և ավելի չափով։ Նույն շուկան գնի նվազման իրական գործոններին արձագանքում է տևական ժամանակ ուշացումով, անհամեմատ պակաս չափերով և տևողությամբ»,- շեշտում է Ավետիսյանը։
Նրա համոզմամբ, այս բացասական միտումը պայմանավորված է ՀՀ-ում վառելիքի շուկայի մենաշնորհացման բարձր աստիճանով, երբ բենզին շարունակում են ներկրել ու իրացնել 3-4 կազմակերպություններ։
Այսպիսով, տնտեսագետ Ավետիսյանը ՏՄՊՊՀ-ի մեկաբանությունները ոչ առարկայական է համարում, իսկ այն, որ դրանք չեն ներառել 2020թ-ը՝ խնդրահարույց:
Բացի այդ, մասնագետը կարծում է, որ ՏՄՊՊՀ-ի կողմից ուսումնասիրության առարկա պետք է դառնա նաև 2021թ․ ի հայտ եկած մի նոր երևույթ. բենզինի շուկայում հիմնական խոշոր մատակարարներից մեկի սեփականատիրոջ փոփոխությունը, որն, ըստ նրա, հանգեցրել է ներքին շուկայում իրացման գների էական շեղումների։ Ավետիսյանի խոսքով, նոր սեփականատերը մյուսների համեմատ շուրջ 10 տոկոսով էժան գնով է վաճառում 92 օկտանային թվով բենզինը։
«Այս նոր երևույթը լիարժեք գնահատելու տեսանկյունից առաջանում են առարկայական առնվազն հետևյալ հարցերը․ Հայաստանում բենզինը հիմա վաճառվում է դենպինգո՞վ, թե՞ գերշահույթով։ Արդեն փոխվե՞լ է բենզինի ներկրման աշխարհագրությունը տարածաշրջանի ապաշրջափակմանն ու թշնամի հարևան երկրների հետ տնտեսական ինտեգրմանն ուղղված՝ իշխանական խմբակի հայտարարությունների ֆոնին։ Օրինակ՝ Ադրբեջանից ներկրվո՞ւմ է բենզին»,- հարցադրում է անում Թադևոս Ավետիսյանը:
Հիշեցնենք՝ մարտի 11-ին ՏՄՊՊՀ-ն ներկայացրել էր բենզինի ու դիզելային վառելիքի շուկայում կատարած ուսումնասիրության արդյունքները:
Իսկ ավելի վաղ՝ փետրվարի 18-ին հայտնի էր դարձել, որ գործարար Խաչատուր Սուքիասյանին պատկանող «Սիլ կոնցեռնը» ձեռք է բերել «ՌԱՆ ՕՅԼ»-ը:
Կոնցեռնի մամուլի խոսնակ Աննա Մկրտչյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում վստահեցրել էր, որ «Սիլ կոնցեռնը» Հայաստանում մենաշնորհ հաստատելու որևէ միտում չունի:
ՀՀ ՏՄՊՊՀ–ն էլ Sputnik Արմենիայի հարցմանն ի պատասխան հայտնել էր, որ նշված ընկերություններից դիմում չի ստացել համակենտրոնացման հայտարարագրման վերաբերյալ։ Սակայն եթե հանձնաժողովը պարզեր, որ նման անհրաժեշտություն կա, ապա իր նախաձեռնությամբ պետք է ուսումնասիրեր հարցը, ինչը, դատելով հաղորդագրությունից, արդեն արել է։