«Պատերազմի աստվածն» ու Պենտագոնը. ամերիկացիները վազում ու չեն հասնում

ԱՄՆ ցամաքային զորքերը շուտով նոր հրետանային զինամթերք կստանան։ Համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգերի (ՀԿՌՀ) համար նախատեսված ER GMLRS կառավարվող արկն արդեն փորձարկումներ է անցել և խոցել 80 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող թիրախը: Պենտագոնում համոզված են՝ դա ամենևին էլ սահմանագիծ չէ։ Այդ զենքի հեռանկարների և ռուսական անալոգների մասին՝ «ՌԻԱ Նովոստի»-ի նյութում։

Անդրեյ Կոց, ՌԻԱ Նովոստի

«Ոսկե» ռումբեր

Ցամաքային զորքերում ժամանակակից հեռահար սպառազինության պակասը ԱՄՆ բանակի հրամանատարության վաղեմի գլխացավանքն է։ Այնտեղ բացահայտորեն ընդունում են, որ Ռուսաստանից բավականին հետ են մնում ինչպես փողային, այնպես էլ ռեակտիվ հրետանու հարցում։

«Մեր նոր կառավարվող ռեակտիվ արկը զգալիորեն կավելացնի հրթիռակոծության հեռահարությունը»,- հայտնել Է Lockheed Martin հրթիռային ստորաբաժանման փոխնախագահ Գաիլյա Քեմպբելը: - Փորձարկումների ընթացքում հաջողվել է ցանկալի ցուցանիշների հասնել թռիչքի ամբողջ հետագծով, թիրախը խոցել նախատեսված հեռավորության վրա և կարգավորել HIMARS ծրագրային ապահովումը: Բացի այդ, լրամշակելուց հետո զինամթերքը հնարավոր կլինի օգտագործել նաև ավելի հին՝ M270 ՀԿՌՀ-ների վրա»։

Քեմփբելի խոսքով՝ հետագա փորձարկումներում անհրաժեշտ է հասնել ռեկորդային հեռահարության՝ 150 կմ։ Եթե ստացվի, ամերիկյան ՀԿՌՀ-ները կդառնան աշխարհի ամենահեռահարները։ Սակայն հազիվ թե հեռանկարում արկերն իսկապես զանգվածային դառնան։ Մինչև 60 կմ կրակային հեռահարությամբ սովորական տարբերակի արժեքը 100 հազար դոլար է։ Ակնհայտ է, որ կատարելագործվածը Պենտագոնի վրա էլ ավելի թանկ կնստի։

ER GMLRS-ը (Enhanced Range Guided MLRS) 227 մմ տրամաչափի կառավարվող ռեակտիվ արկ է, կասետային կամ մոնոբլոկային մարտական մասով: Ուղղորդման համակարգը՝ իներցիալ և արբանյակային։ Կիրառումը՝ եզակի փոքր չափի օբյեկտների, օրինակ՝ տանկերի խոցում կամ փոքր խմբային թիրախների ոչնչացում ճշգրիտ համազարկով: Այժմ ԱՄՆ բանակի զինանոցներում մոտ 50 հազար GMLRS կա։ Թե քանի  արդիականացված արկ են պատրաստվում գնել, դեռ չեն հայտնում, սակայն հայտնի է, որ արտադրության մեկնարկը նախատեսված է 2023-ին։

Առավելությունները ցամաքում

Ամերիկացիները փորձում են ուժեղացնել նաև փողային հրետանին։ Նախորդ տարվա մարտին հեռանկարային ինքնագնաց ERCA (Extended Range Canon Artillery) հաուբիցը փորձարկումների ժամանակ թիրախը խոցեց 65 կմ հեռավորության վրա՝ երկու անգամ ավելի հեռու, քան ԱՄՆ բանակի հիմնական ՀԻԿ-ը՝ M109-ը։ Կրակը վարել են XM907 155 միլիմետրանոց 58 տրամաչափի զենքից, երկու տիպի արկերով՝ կառավարվող Excalibur-ից, որն արդեն սպառազինության մաս է, և փորձնական, մեծացված հեռահարության ակտիվ-ռեակտիվ XM1113-ից։ Երկուսն էլ հաջողությամբ խոցել են փոքր չափի թիրախները։

«Դա ամեն ինչ կկործանի». ինչով է Պենտագոնը պատրաստվում «զսպել» Ռուսաստանին

Պատահական չէ, որ Վաշինգտոնում լուրջ ուշադրություն են սկսել դարձնել հրետանուն։ 2017թ․-ի դեկտեմբերին ազդեցիկ RAND ամերիկյան հետազոտական կենտրոնը, որը նախորդ դարի կեսերից ի վեր խորհրդատվություն է տրամադրում Պենտագոնին ազգային անվտանգության հարցերով, հրապարակել էլ Ռուսաստանի զինուժի մարտական հնարավորությունների վերլուծությունը։ Արևմտյան վերլուծաբանների կարծիքով՝ պատերազմի դեպքում Ռուսաստանը կփորձի առավելագույն վնաս հասցնել հակառակորդի ցամաքային զորքերին՝ նրանց հետ անմիջական կրակային շփման մեջ չմտնելով։ Լայնորեն կկիրառվեն հարվածներ թևերին, խուսանավում և արգելափակում։

«Ռուսները առավելագույնս ներգրավում են հրետանին,-զգուշացրել էր RAND-ը,-դրանում նրանք առավելություն ունեն արևմտյան բանակների նկատմամբ։ Օրինակ՝ ամերիկյան ցամաքային զորքերի բրիգադում ընդամենը մեկ հրետանային գումարտակ կա։ Ռուսական զորամասերում և միավորումներում կրակային աջակցության ստորաբաժանումները անհամեմատ ավելի շատ են։ Երեք մոտոհրաձգային և մեկ տանկային գումարտակից բաղկացած մոտոհրաձգային բրիգադին հաճախ ուժեղացնելու համար տրամադրում են երկու գումարտակ ինքնագնաց և մեկ գումարտակ ռեակտիվ հրետանի։ «Դեմառդեմ» մարտի դեպքում ամերիկյան բրիգադը կբախվի ավելի մեծ թվով  հրանոթներ և ՀԿՌՀ-ներ ունեցող հակառակորդի, որն ի վիճակի է ռազմամթերքի առավել լայն տեսականի  օգտագործել և ավելի հեռու հարվածել»։

Լրջորեն հետ են մնում

Ամերիկացիներն այստեղ իսկապես վազող-հասնողի դերում են։ 2016թ․-ից ի վեր ռուսական բանակին են մատակարարվում 300 մմ տրամաչափի «Торнадо-С» արդիականացված ՀԿՌՀ-ները, որոնք նախատեսված են խմբակային թիրախների (կենդանի ուժ, ոչ զրահապատ, թեթև զրահապատ և զրահապատ տեխնիկա) հեռավոր մատույցներին, տակտիկական թիրախներ, զենիթային համակարգեր, կայանված ուղղաթիռներ, հրամանատարական կետեր, կապի հանգույցներ, ռազմաարդյունաբերական ենթակառուցվածքներ խոցելու համար։ Հեռահարությունը՝ 120 կմ, իսկ հեռանկարում, ինչպես խոստացել է Պաշտպանության նախարարությունը՝ 200։ Հիշեցնենք՝ ամերիկյան HIMARS-ի հեռահարությունն ընդամենը 80 կմ է։ 

Անգամ պակաս ժամանակակից «Սմերչ» համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգերը կառավարվող արկերով 100 կմ հեռավորություն են խոցում։ Այո, ամերիկյան ՀԿՌՀ-ները կարելի է օգտագործել որպես փոքր հեռահարության ATACMS օպերատիվ-տակտիկական բալիստիկ հրթիռների գործարման համակարգեր։ Դրանց հեռահարությունը 300 կմ է։ Սակայն «Իսկանդեր-Մ» ՕՏՀՀ-ն թիրախները խոցում է 500 կմ հեռավորությունից։ Բացի այդ, Ռուսաստանը ՀԿՌՀ-ների առավել լայն տեսականի ունի։

Բացի ծանր, 300 մմ-անոց «Սմերչերից» և «Տորնադո-Ս»-ից, ցամաքային զորքերում կան 122 մմ-անոց «Գրադ»-ներ և «Տորնադո-Գ»-եր՝ 42 կմ կրակային հեռահարությամբ, և 220 մմ-անոց «Ուրագան»-ներ, որոնք խոցում են 36 կմ-ի վրա։ ՌՔԿ պաշտպանության զորքերում կան ՏՕՍ-1 և ՏՕՍ-2 ծանր կրականետային համակարգեր․ ըստ էության, դրանք մերձակա գործողության ՀԿՌՀ-ներ են՝ մինչև 6 կմ հեռահարությամբ։

Ռուսաստանը չպետք է ներքաշվի ԱՄՆ–ի տիեզերական սպառազինության մրցավազքում

Իսկ ամերիկացիներն առայժմ ունեն  ընդամենը 227 մմ-անոց HIMARS-ներ և M270-ներ՝ կառավարվող արկի 60 կմ հեռահարությամբ (երկու անգամ պակաս, քան «Տորնադո-Ս»-ը), ոչ կառավարվող արկի դեպքում՝ 40 կմ։ Նմանատիպ իրավիճակ է նաև փողային հրետանու հարցում։ Անգամ ամերիկյան հիմնական ՀԻԿ-ի՝ M109A7-ի նորագույն մոդիֆիկացիան բեկորաֆուգասային արկով խոցում է 22 կմ հեռավորությամբ։ Ռուսական «Մստա-Ս»-ը, որը դեռ ԽՍՀՄ-ի տարիներին է ստեղծվել, հարվածում է 25 կմ, ընդ որում՝ առավել մեծ արագաձգությամբ։ Իսկ հեռանկարային «Կոալիցիա» ՀԻԿ-ն ունակ է կառավարվող արկերով թիրախներ ոչնչացնել մինչև 80 կմ հեռավորության վրա։