ԵՐԵՎԱՆ, 11 փետրվարի – Sputnik. Հայաստանյան փորձագետներին զարմացրել է արտգործնախարար Արա Այվազյանի` Թուրքիայի հետ հարաբերությունների մասին արտահայտած միտքը։ Շատերն ազգային շահերի տեսանկյունից վտանգավոր են համարում նրա այն խոսքերը, թե Արցախում ստատուս–քվոյի փոփոխությունից հետո Թուրքիան այլևս պատճառներ չունի Հայաստանի հետ սահմանները փակելու համար։
ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանը հիշեցնում է, որ Թուրքիան Հայաստանին արգելափակման մեջ է պահում ամենևին էլ ոչ միայն Արցախի պատճառով։ ՀՀ ԱԳ նախարարը կարծես «մոռացել» է, որ Թուրքիան պահանջում է հրաժարվել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գաղափարից, ընդունել 1921 թվականի Կարսի պայմանագիրն ու այդպիսով ամրապնդել Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը։
Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում Մելքոնյանը հայտարարեց, որ Արցախյան պատերազմում պարտվելու, Հայաստանի պետական «իմունիտետի» ընդհանուր անկման, պետականության թուլացման ֆոնին նման արտայատություններն Անկարայի նկատմամբ անթույլատրելի են։ Նա ցավով է փաստում, որ Թուրքիայի իշխանությունների համար այժմ հարմար պահ է. օգտվելով Հայաստանի թուլությունից՝ Թուրքիան ուզում է ոչ միայն վերջնականապես փակել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցը, այլև սեպ խրել Հայաստանի և սփյուռքի միջև։ Եվ իր անզգույշ կամ սխալ հայտարարություններով ՀՀ կառավարությունը միայն խրախուսում է Անկարայի նման տրամադրությունները։
Փորձագետի համար անթույլատրելի են նաև նախարարի այն արտահայտությունները, որ միջազգային հանրության ճնշման տակ Թուրքիան որոշակի կառուցողական քայլեր կանի Հայաստանի նկատմամբ։
Թուրքիան ԱԹՍ–ների մշակման ոլորտում կընդլայնի Գերմանիայի հետ համագործակցությունը
«Մենք տեսանք` ինչպես էր լռում միջազգային հանրությունը, երբ սպանում էին Արցախի խաղաղ բնակչությանը։ Ոչ մի միջազգային ճնշում չկարողացավ ստիպել Թուրքիային պահպանել այն սկզբունքները, որոնք ընդունել էր այդ նույն հանրությունը։ Եվ այսօր անիմաստ է կրկին հույսը դնել միջազգային հանրության դիրքորոշման վրա», – կարծում է Մելքոնյանը։
Մելքոնյանի կասկածում է, որ նման դիրքորոշմամբ պաշտոնական Երևանը Թուրքիայի հետ շփումներում կարողանա պաշտպանել սեփական շահերը։ Փորձագետը համոզված է, որ Հայաստանում պրոֆեսիոնալ դիվանագետներ, բարձրակարգ մասնագետներ կան, սակայն պետական դիվանագիտությունն այսօր, մեղմ ասած, ծանր ժամանակներ է ապրում։
«Այս իշխանության օրոք բոլոր պետական ինստտուտներն առանց բացառության թուլանում են։ Պաշտոնական Երևանն այսօր արդյունավետ հարաբերություններ չունի իր արտաքին գործընկերների հետ, ինչը թույլ կտար առաջ մղել երկրի առանցքային շահերը, այդ թվում` Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը։ Հայաստանն ունի պարտված իշխանություն, և այդ պայմաններում նրանից նման բարդ, բազմակողմանի խնդիրների լուծում ակնկալելն անիրատեսական է», – ասում է արևելագիտության ֆակուլտետի դեկանը։
Այվազյանի դիրքորոշումը կտրուկ քննադատել է նաև ՀՅԴ–ն։ ՀՅԴ Հայ դատի գրասենյակը մեղադրել է կառավարությանը որպես Արցախի անվտանգության երաշխավոր իր պարտավորություններից հրաժարվելու համար։ ՀՅԴ–ն պաշտոնական Երևանի հռետորաբանության մեջ տեսել է Անկարայի հետ «եղբայրանալու» միտում` ի վնաս հայ ժողովրդի։
Թուրքագետ Վարուժան Գեղամյանն իր հերթին նշում է, որ Հայաստանի իշխանություններն ու մասնավորապես ԱԳՆ–ն Թուրքիայի հարցում պարտվողական դիրք են բռնել, և դրա հետևանքները ժամանակ առ ժամանակ արտահայտվում են, այդ թվում` բարձրաստիճան չինովնիկների հայտարարությունների տեսքով։
2020թ.–ին որքա՞ն ապրանք է Հայաստան ներկրվել Թուրքիայից
Հայաստանի ղեկավարությունը ոչինչ չի անում ազգային շահերի պաշտպանության ուղղությամբ։ Մեր զրուցակիցը դժվարանում է ասել` երբ է բարձրագույն իշխանությունը վերջին անգամ խոսել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման, առավել ևս Թուրքիայի կողմից դրա ճանաչման մասին։
«Մենք հիանալի հասկանում ենք, որ Ցեղասպանության ճանաչումը կարևոր է ոչ միայն պատմական արդարությունը վերականգնելու, այլև անվտանգության ու ապագայում նման հանցագործությունները կանխելու տեսանկյունից։ Երևանը խոսում է Անկարայի հետ հարաբերությունների անվերապահ կարգավորման մասին՝ չնշելով, որ գոյություն ունեն Հայաստանի ազգային անվտանգությանն ու տնտեսությանն առնչվող բազմաթիվ զուգահեռ գործոններ», – ասաց Գեղամյանը։
Փորձագետը տարակուսում է՝ պատերազմից հետո Հայաստանի իշխանությունը ինչ արագ մոռացավ Թուրքիայի կողմից մարտական գործողությունների գոտի Սիրիայից վարձկանների բերելը։ Ընդ որում, ամբողջ աշխարհը շարունակում է խոսել այդ մասին։ Դրա փոխարեն մեր ղեկավարությունը խոսում է տնտեսական համագործակցության մշուշոտ հեռանկարների մասին։
Հիշեցնենք, որ Թուրքիայի և Հայաստանի միջև բացակայում են դիվանագիտական հարաբերությունները, 1993 թվականից պաշտոնական Անկարայի նախաձեռնությամբ փակ է երկու երկրի միջև սահմանը։ Բարդ հարաբերությունները պայմանավորված են մի շարք հանգամանքներով, մասնավորապես Անկարան ղարաբաղյան հարցում աջակցում է Ադրբեջանին և սուր է արձագանքում Օսմանյան կայսրությունում 1915 թվականին իրականացրած Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացին։