ԵՐԵՎԱՆ, 22 հունվարի — Sputnik. Հայաստանը ներկայիս իշխանության օրոք չի կարող Արցախի շուրջ արդյունավետ բանակցություններ վարել։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության ղեկավար Արամ Սարգսյանը։ Նա նշեց, որ ներկայիս գործընթացները, նաև Երևանի գործողություններն ու հռետորաբանությունը հակասում են Հայաստանի և Արցախի ազգային շահերին։
Մեր զրուցակցին բարկացնում է այն, որ Հայաստանի իշխանությունը ղարաբաղյան հարցում մեր շահերն առաջ տանելու փոխարեն զբաղված է Շուշիի պատկանելության վերաբերյալ տգետ քննարկումներով։
Չորեքշաբթի օրը վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում մի շարք աղմկահարույց հայտարարություններ է արել։ Մասնավորապես՝ նա նշել է, որ հակամարտության կարգավորմանն ուղղված բանակցությունների ընթացքում օրակարգում միշտ եղել է ադրբեջանական բնակչության՝ Շուշի վերադառնալու հարցը։ Փաշինյանի վարկածով՝ մինչ առաջին պատերազմը Շուշիի բնակչությունը 90% -ով ադրբեջանցիներ են եղել։ Դրանից ելնելով՝ Փաշինյանը հարց է տվել՝ արդյո՞ք Շուշին իր այդ կարգավիճակով հայկական քաղաք էր։
«Բանավեճը անտեղյակության, տգիտության արդյունք է, այլ բառ չեմ գտնում։ Վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող մարդուն չէր խանգարի պատմության դասագիրք կարդալ ու տեղեկանալ՝ ինչի արդյունքում է փոխվել Շուշիի ժողովրդագրական պատկերը։ Հիշեցնենք նրան 1920 թվականի հայերի կոտորածի մասին։ Թող գոնե Օսիպ Մանդելշտամին կարդալ», -ասում է Սարգսյանը։
Քաղաքական գործչի խոսքով՝ քննադատության չեն դիմանում նաև Փաշինյանի հայտարարություններն այն մասին, որ անհնար էր դադարեցնել պատերազմն Արցախում ավելի քիչ տարածքային կորուստներով և այն, որ բանակցությունների բոլոր փուլերում խոսվել է Շուշին հանձնելու մասին։ Դեմոկրատական կուսակցության առաջնորդը կոչ է անում Փաշինյանին պատասխանել հարցին՝ արդյոք հոկտեմբերի 10 -ից 15-ն չի՞ առաջարկվել է նրան Վլադիմիր Պուտինին նամակ գրել՝ մարտական գործողությունների գոտի ահաբեկիչների հայտնվելու մասին ու խնդրել խաղաղապահներ մտցնել։ Սարգսյանն այդ օրերին մասնակցել է ռուսական կողմի հետ բանակցություններին։
Ինչո՞ւ Փաշինյանն այդքան չի սիրում Շուշին. Սարգսյանը` վարչապետի աղմկոտ հայտարարության մասին
«Ռուսական կողմը պատրաստ էր քննարկել նման նամակն ու համապատասխան միջոցներ կիրառել։ Միջազգային ահաբեկչությունը պատժվում է ցանկացած տարածքում՝ չճանաչված ու չճանաչված, եթե այն սպառնում է տվյալ տարածաշրջանին», - նշեց Սարգսյանը։
Սակայն Հայաստանի ղեկավարությունը միայն հոկտեմբերի վերջին դիմեց Ռուսաստանին, բայց նամակի բովանդակությունը լրիվ այլ էր։ Դիմումը հիմնված էր 1997 թվականի «Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագրի» վրա։ Ինչին Ռուսաստանը պատասխանել էր, որ պատերազմը Հայաստանի տարածքում չէ։
Քաղաքական գործիչն ասում է, որ եթե Հայաստանի ղեկավարությունը ժամանակին դիմեր ռուս գործընկերներին, ապա պատերազմն Արցախում կարելի էր շատ ավելի շուտ կանգնեցնել ու խուսափել ահռելի մարդկային ու տարածքային կորուստներից։
Սարգսյանը վստահ է` պարտվողի համախտանիշը թույլ չի տալիս Հայաստանի ղեկավարությանը մեզ համար քիչ թե շատ ձեռնտու բանակցություններ վարել։ Փաշինյանը զիջման է գնում բոլոր կետերով՝ սահմանների, գերիներին, Արցախի կարգավիճակի հարցում։
Ինչ պետք է անել հիմա իրավիճակից դուրս գալու համար. առաջին հերթին` փոխել բանակցողներին, ընդ որում՝ ոչ միայն արտգործնախարարին, այլև վարչապետին։
«Հետագա բանակցությունները Հայաստանի համար շահավետ հունով գնալու մի շարք քայլեր են պահանջում։ Արցախի հարցին էլ ավելի լայն տարածում տալու համար Հայաստանի խորհրդարանը պետք է իրավական տեսակետից հիմնավորի Արցախի՝ Ադրբեջանից անկախ լինելու կարևորությունը, ներկայացնի այն փաստարկները, որոնք հաստատում են Ադրբեջանի կազմից Ղարաբաղի դուրս գալու օրինականությունը։ Հայաստանը պետք է ճանաչի Արցախն ու այդ որոշման համար իրավական հիմքեր ներկայացնի», - կարծում է մեր զրուցակիցը։
Սարգսյանի խոսքով` եթե Հայաստանը չի ճանաչում Արցախի անկախությունը, իրավունք չունի դա պահանջել միջազգային գործընկերներից։ Այդ մասին բազմիցս ակնարկել է նաև Ռուսաստանի նախագահը, երբ ասել է, որ Հայաստանն ինքը մինչև հիմա չի ճանաչել Արցախը։
Դեռ 1996 թվականին Դեմոկրատական կուսակցության առաջնորդի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց «Ի պաշտպանություն ԼՂՀ–ի» կազմկոմիտեն, որտեղ ընդգրկվեցին Հայաստանի 25 կուսակցությունների և հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։ Սարգսյանն ու գործընկերներն այն ժամանակ Արցախի վերաբերյալ ընդարձակ իրավական փաստաթուղթ պատրաստեցին, այն սպառիչ հիմնավորումներ էր պարունակում Ադրբեջանի կազմից ԼՂ–ի դուրս գալու վերաբերյալ։
«Նոր պատերազմ՝ նոր տարածքներ». Լավրովը կոչ արեց զգացմունքային հայտարարություններ չանել
«Խորհրդային օրենսդրությունը թույլ էր տալիս ԽՍՀՄ այս կամ այն հանրապետության կազմում գտնվող ցանկացած ինքնավար միավորման դուրս գալ այն հանրապետության կազմից, որն իր հերթին դուրս էր գալիս ԽՍՀՄ–ից։ Լեռնային Ղարաբաղը դրանից օգտվեց 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին, այն բանից հետո, երբ նույն թվականի օգոստոսի 30-ին Ադրբեջանը հայտարարեց ԽՍՀՄ–ից դուրս գալու մասին», – նշում է քաղաքական գործիչը։
Կուսակցության առաջնորդը կարծում է, որ արցախյան հարցում այսօր հեծանիվ հորինելու կարիք չկա, ընդամենը պետք է ընդհանրացնել բոլոր այդ իրավական նորմերն ու ներկայացնել համաշխարհային հանրությանը։