Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Հայաստանն արդեն 6 տարի (սկսած 2015 թվականի հունվարի 2-ից) անդամակցում է ԵԱՏՄ–ին։ Ինչպե՞ս է զարգացել առևտուրն այս տարիների ընթացքում, և արդյո՞ք թուրքական ապրանքների արգելքը ԵԱՏՄ–ի ապրանքների համար նոր հնարավորություններ է բացում հայկական շուկայում։
Sputnik

Միությանն անդամակցելն օգնել է զարգացնել Ռուսաստանի հետ առևտուրը։ Հայաստանից արտահանումը հաջողությամբ վերականգնվել է 2014-15 թվականներին Ռուսաստանում առկա տնտեսական դժվարություններից հետո։ Զարգանում է առևտուրը նաև Միության մյուս հանրապետությունների` Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի հետ, ընդ որում` ինչպես արտահանումը, այնպես էլ ներմուծումը։

Հայաստանում 2021-ի փետրվարից հնարավոր է`լույսը թանկանա. ինչպե՞ս կարելի էր խուսափել դրանից

2015 թվականին Ռուսաստանի հետ Հայաստանի առևտուրը նվազել էր ՌԴ–ում տնտեսական անբարենպաստ իրավիճակի պատճառով։ Սակայն հետագա տարիներին հայ–ռուսական առևտուրը սկսեց վերականգնվել և այժմ գերազանցում է նախաճգնաժամային մակարդակը։ Հատկապես աճել է Հայաստանից արտահանումը` գրեթե 2.4 անգամ։ Ընդ որում` այժմ Հայաստանն արտահանում է ոչ միայն կոնյակ ու միրգ–բանջարեղեն, այլ նաև մեծ ծավալներով պատրաստի հագուստ։ Աճել է նաև Ռուսաստանից չմշակված ադամանդների ներկրումը, որոնք այստեղ մշակում են հայկական ձեռնարկությունները։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Թեև ավելի համեստ ծավալներով, բայց աճում է առևտուրը Միության մյուս երկրների հետ։ Հայաստանից այնտեղ դեղորայք և ոսկերչական իրեր են արտահանվում, ինչպես նաև կոնյակ, մրգի և բանջարեղենի պահածոներ։ Ղրղզական շուկա մուտք գործելը բարդ է աշխարհագրական պատճառներով, Բելառուսի շուկա` ներմուծման սահմանափակումների (Բելառուսի մանրածախ առևտրի ապրանքների 75%–ը պետք է հայրենական արտադրության լինեն)։ Սակայն ինչպես այս երկրներում, այնպես էլ Ղազախստանում հայկական արտադրանքը կա նաև հայկական ծագում ունեցող գործարարների էնտուզիազմի շնորհիվ։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Բելառուսից նախկինի պես կաթի փոշի, փայտե արտադրանք (մանրատախտակ և փայտատաշեղային սալեր`ԴՍՊ), տրակտորներ են ներմուծվում, իսկ Ղազախստանից` կոսմետիկա, ինչպես նաև ավտոմեքենաների մարտկոցներ։

2.5 տարվա ամբոխահաճո տնտեսական քաղաքականությունը կոտրել է ՀՀ տնտեսության ողնաշարը

Ռուսաստանից աճել է պլաստմասե արտադրանքի մատակարարումը (մինչ այդ արտադրանքի զգալի մասը Թուրքիայից էր ներմուծվում)։ Ռուսաստանում գտնվող արտասահմանյան ապրանքանիշների հավաքման ձեռնարկություններից աճել է համակարգիչների, բջջային հեռախոսների, լվացքի մեքենաների ներմուծումը։

Ինչու է դոլարի փոխարժեքը տատանվում և ինչ զարգացումներ են սպասվում արժութային շուկայում

2021 թվականին ԵԱՏՄ երկրներից Հայաստան ներկրվող ապրանքների համար նոր հնարավորություններ կբացվեն, քանի որ Հայաստանը որոշել է հրաժարվել թուրքական ապրանքների ներմուծումից (թեկուզև դեռ ժամանակավորապես)։ Թեև Ռուսաստանի, Բելառուսի կամ Ղազախստանի համեմատ նոր շուկաներն այդքան էլ մեծ չեն, այնուամենայնիվ կարող են հետաքրքիր լինել. պլաստիկի և հագուստի դեպքում տասնյակ միլիոնավոր դոլարների շուկաներ են ազատվում։ Իսկ Ղրղզստանի չափանիշներով այդ շուկան առավել ևս զգալի է։

Ներկրվող ապրանքների փոխարինման հաջող օրինակ արդեն կա. վերջին 5 տարվա ընթացքում հայկական շուկայում էապես աճել է ռուսական և բելառուսական կահույքի մասնաբաժինը։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

ԵԱՏՄ երկրները եղել և մնում են Հայաստանից պատրաստի արտադրանքի խոշորագույն գնորդները։ Այդ շուկայում Հայաստանը հաջողությամբ ոչ թե հումք, այլ պատրաստի ապրանքներ է վաճառում, մինչդեռ դեպի Չինաստան ու ԵՄ մեր երկիրը զգալի քանակի մետաղական խտանյութեր է արտահանում, այսինքն` կիսաֆաբրիկատներ։ Կան նաև պատրաստի արտադրանքների արտահանման հաջող օրինակներ, դրանցից մեկը ևս կապված է ԵԱՏՄ երկրների հետ։ «Ռուսալ Արմենալ» գործարանում արտադրվող ալյումինե փայլաթիթեղը երկար տարիներ և հաջողությամբ արտահանվում է ԵՄ եւ ԱՄՆ։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Միևնույն ժամանակ, չնայած կորոնավիրուսի հետ կապված տնտեսական դժվարություններին, աճել է Հայաստանից արտահանումը դեպի Բելառուս։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Ընդհանուր առմամբ կորոնավիրուսի պատճառով ԵԱՏՄ երկրների հետ առևտուրը ավելի քիչ է տուժել, քան ԵՄ–ի հետ։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Ընդ որում` դեպի ԵԱՏՄ Հայաստանի արտահանումը թեև նվազել է, սակայն ավելի քիչ, քան դեպի ԵՄ։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Արտասահմանյան երկրներից Ռուսաստանը եղել ու շարունակում է մնալ պաշտպանական արտադրանքի խոշորագույն գնորդը հայկական գործարաններից։ Երկու գործարան պատվերներ են կատարում ռուսական ավիացիոն արդյունաբերության համար, մեկը ռադիոդետալներ է արտադրում հրթիռների համար, մյուսը` սուզանավերի համար ջրի աղիության չափիչներ, երրորդը`տպագիր տպասալեր պաշտպանական էլեկտրոնիկայի համար։

Կառավարությունը չի կարողանալու վճարել թոշակները. Հայաստանին սպասվում է էներգետիկ ճգնաժամ

Դեպի Բելառուս ու Ղրղզստան վերջին տարում սկսել է աճել հայկական միրգ ու բանջարեղենի պահածոների արտահանումը, Ղազախստան` ոսկերչական իրերինը։ Դեպի Ռուսաստան կարգավորվել է բորբոսնած («ազնվական») պանրի արտահանման խնդիրը։ Արտահանման հետ կապված ընթացակարգային դժվարությունները հարթվել են։ Ռուսաստան է շարունակվում արտահանվել պատրաստի հագուստ, որի արտադրությունը Հայաստանում ընդլայնվել է ՌԴ կառավարության կողմից ֆինանսավորած ծրագրի շնորհիվ։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

Բացի այդ, 2020 թվականին ստորագրվել, իսկ տարվա ընթացքում վավերացվել է ԵԱՏՄ համաձայնագիր, որով անդամ երկրները փոխադարձ ճանաչում են իրենց աշխատողների կենսաթոշակային ստաժը (թեև միայն հետայսու, այլ ոչ թե նախկին տարիների համար)։

«Գազպրոմ Արմենիան» դեռ չի ուզում բռնագանձումներ անել. որքա՞ն են պարտք բնակիչները

Հայկական գործարաններից մեկն էլ պատրաստվում է Ռուսաստան արտահանել արժեքավոր շինանյութ (բազալտե մանրաթել և ցանցեր)։ Սա շենքերի և ճանապարհածածկի մեկուսացման ժամանակակից և արդյունավետ միջոց է:

Իրանի և Վիետնամի հետ ԵԱՏՄ ազատ առևտրի մասին համաձայնագրի արդյունքը Հայաստանի համար դեռ մեծ չէ (հատկապես հաշվի առնելով, թե որքան ակտիվ է Իրանի կառավարությունը պաշտպանում սեփական շուկան)։ Այնուամենայնիվ, վերջին երկու տարվա ընթացքում արտահանումը դեպի Վիետնամ, թող որ աննշան, բայց աճել է։

Թվեր և փաստեր. Հայաստանը 6 տարվա ընթացքում որքա՞ն առևտուր է արել ԵԱՏՄ–ում

2015 թվականի հունվարի 2-ից Հայաստանը պաշտոնապես միացել է ԵԱՏՄ–ին։ ԵԱՏՄ–ին անդամակցելու պայմանագիրը ստորագրվել է 2014 թվականի հոկտեմբերին։