ԵՐԵՎԱՆ, 26 նոյեմբերի - Sputnik. Լեռնային Ղարաբաղի մշակութային ժառանգության հուշարձաններն այսօր գնահատման կարիք ունեն, ինչը կարող է իրականացնել միջազգային փորձագետների առաքելությունը` ռուս մասնագետների մասնակցությամբ։ ՌԻԱ Նովոստիի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Լիխաչովի անվան գիտահետազոտական ինստիտուտի համաշխարհային ժառանգության և միջազգային համագործակցության բաժնի ղեկավար Նադեժդա Ֆիլատովան։
Ավելի վաղ Ռուսաստանի մշակույթի գործիչները, այդ թվում՝ դիրիժորներ Վլադիմիր Սպիվակովը և Թեոդոր Կուրենտզիսը, երաժիշտ Բորիս Գրեբենշիկովը և ռեժիսոր Ալեքսանդր Սոկուրովը, Արցախի քրիստոնեական մշակութային, գեղարվեստական և ճարտարապետական ժառանգության հուշարձանները համաշխարհային ժառանգության ցուցակում ներառելու խնդրանքով դիմել էին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին։
Ֆիլատովան ասել է` կա պրակտիկա, որի համաձայն` բարձր ռիսկի գոտում գտնվող մշակութային հուշարձանները հայտնվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ուշադրության կենտրոնում՝ չլինելով համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։ Նրա խոսքով ՝ դա արտակարգ միջոց է, երբ տեղի իշխանությունները չեն կարող ապահովել հուշարձանների պահպանությունը, և միջազգային միջամտություն է պահանջվում:
«Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի քրիստոնեական, մշակութային ու ճարտարապետական ժառանգության հուշարձաններին, առաջին հերթին պետք է հասկանալ` արդյո՞ք նրանց իրական վտանգ է սպառնում։ Հիմա, երբ զինված բախումները տարածաշրջանում փաստացի դադարել են, հետագա որոշումներ կայացնելու համար կարևոր է գնահատել օբյեկտների ներկայիս վիճակը», - ասել է նա։
Ֆիլատովայի կարծիքով՝ ամենալավ տարբերակը կլիներ այն, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ու Հուշարձանների և տեսարժան վայրերի պահպանման միջազգային խորհրդի (ԻԿՕՄՈՍ) փորձագետների համատեղ առաքելություն կազմակերպվեր, որին կմասնակցեին նաև Սիրիայում աշխատելու փորձ ունեցող ռուս փորձագետները։
«Առաքելությունները պետք է գնան այնտեղ ու տեղում գնահատեն օբյեկտների ֆիզիկական վիճակը և դրանց շուրջ ստեղծված իրավահարաբերությունների համակարգը։ Ո՞վ է պատասխանատվություն կրում դրանց ապահովության համար, դրանք անհապաղ վերականգնողական աշխատանքների կարիք ունե՞ն, թե՞ ոչ, վթարային վիճակո՞ւմ են․ առաքելության անդամները պետք է պատասխանեն այդ հարցերին։ Խնդիրների շրջանակը հասկանալուց հետո կարելի է որոշել, թե ինչ լրացուցիչ մեխանիզմների կարիք կա», - ասել է Ֆիլատովան։
Գործակալության զրուցակիցը կարծում է, որ առաքելությունը կարող է նա խորհրդատվություններ տալ՝ ինչպես հետագայում կազմակերպել հուշարձանների կառավարումը և դրանց պահպանման ու օգտագործման ճանապարհային քարտեզ մշակել Ադրբեջանի կառավարության հետ։ Միջազգային փաստաթղթի տեսքով ճանապարհային քարտեզը պաշտոնական դարձնելը կնշանակի, որ կան միջազգային պարտականություններ, որոնք պետք է կատարեն բոլոր կողմերը։ Ֆիլատովայի խոսքով` դա լրացուցիչ երաշխիք կլինի քրիստոնեական մշակութային ժառանգության պահպանման համար։
Ավելի վաղ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն ասել էր, որ Մոսկվան ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին կներգրավի՝ Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային արժեքները պահպանելու համար։