Սուրեն Սուրենյանցի դիտարկմամբ` դիտորդների և խաղաղապահների միջև կա էական տարբերություն, քանի որ դիտորդն ըստ էության ունի կարգավիճակ, որն առնչվում է հրադադարի ռեժիմին, այսինքն` դիտորդը պետք է հետևի հրադադարի պահպանմանը, իսկ խաղաղապահ առաքելությունը միանգամայն այլ հասկացություն է և շատ ավելի մեծ մանդատով օժտված, երկարաժամկետ առաքելություն ենթադրող կարգավիճակ է։
«Կարծում եմ` այս պահին խաղաղապահների թեման ակտուալ չէ, որովհետև նրանց ներկայությունը հակամարտության գոտում կարող է արժևորված կամ անհրաժեշտ լինել, երբ քննարկվի կարգավորման կոնկրետ տարբերակ կամ նախագիծ, և այդ համատեքստում գուցե Հայաստանն ու Ադրբեջանն անհրաժեշտ համարեն խաղաղապահ ուժերի տեղակայում հակամարտության կամ շփման գծում։ Այս պահին շատ ավելի ակտուալ կարող է լինել դիտորդների թեման»,– նշում է քաղաքագետը։
Էդվարդ Նալբանդյան․ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացումն այլընտրանք չունի
Սուրենյանցը դիտորդական առաքելությունը կարևորում է այն հանգամանքով, որ հոկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները հակամարտության գոտում հումանիտար հրադադար հաստատելու հարցում եկան ընդհանուր համաձայնության, բայց նաև ցավով ընդգծում է, որ հրադադարի ռեժիմը չի պահպանվում։ Ըստ նրա` դիտորդների տեղակայման հարցը նույնպես պետք է կարգավորվի հայկական և ադրբեջանական կողմերի փոխհամաձայնությամբ։
Լավրովն ու Չավուշօղլուն կրկին քննարկել են Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում տիրող իրավիճակը
«Ռազմական դիտորդներն ավելի շուտ օժտված են արձանագրելու գործառույթով, իրենց մանդատ տված պետությանը կամ միջազգային կազմակերպությանը զեկուցում են խախտումների և խախտում իրականացնողների մասին, ինչից հետո կարող են կարգազանցների նկատմամբ կիրառվել պատժամիջոցներ։ Կարծում եմ`ռազմական դիտորդներն ավելի շուտ զսպող գործառույթներ ունեն»,– նշում է քաղաքագետը։
Սուրենյանցի կարծիքով` հայկական կողմը դիտորդական առաքելությանը դեմ չէ, քանզի մենք հրադադարի կողմնակից ենք և օբյեկտիվորեն անընդհատ պնդում ենք, որ Ադրբեջանը խախտում է հրադադարի ռեժիմը։ Ըստ նրա` հայկական կողմը շահագրգռված է, որ իրականացվի մոնիտորինգ և արձանագրվեն բոլոր խախտումները։
Քաղաքագետի գնահատմամբ` դիտորդների տեղակայման հարցում կարելի է Ռուսաստանից ակնկալել ճնշում պաշտոնական Բաքվի վրա, որովհետև վերջին շաբաթվա ընթացքում Մոսկվան բազմաշերտ ճնշումներ է գործադրում թե՛ Բաքվի, թե՛ Անկարայի վրա` ներառյալ հայտարարությունները հատկապես արցախյան ճակատում ահաբեկիչների ներգրավման վերաբերյալ, որն անվտանգային առումով սպառնալիք է նաև Ռուսաստանի համար, ուստի վերջինս կշարունակի ճնշումները տարածաշրջանում ստատուս քվոն վերականգնելու համար։
Հիշեցնենք`լրագրողները ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մամուլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովին հարցրել էին` Ռուսաստանը պատրա՞ստ է խաղաղապահների իր զորակազմն ուղարկել Ղարաբաղ։ Նա պատասխանել էր` ցանկացած խաղաղապահի, դիտորդի, որևէ մեկի տեղակայումը հնարավոր է միայն երկու կողմերի համաձայնությամբ։
Ես կցանկանայի վերջնականապես հանգուցալուծել Ղարաբաղյան հակամարտությունը. Նիկոլ Փաշինյան