«Կասպից հրեշի» վերածնունդը․ լինե՞լ, թե՞ չլինել

Ալեքսանդր Խրոլենկո

Մոտակա ժամանակներում Ռուսաստանի ռազմածովային ուժեր կվերադառնան ծանր մարտական էկրանապլանները՝ նորագույն տարբերակով, տախտակամածին թևավոր հրթիռներով։ Դրանք ի վիճակի են գործել հայրենի ափերի մերձակայքում և մոլորակի ամենահեռավոր շրջաններում` ցանկացած կլիմայական պայմաններում ու բազավորման ենթակառուցվածքների բացակայության դեպքում։

Աշխարհում միակ ռուսական հրթիռային «Լուն» էկրանապլանը հուլիսի 31-ին Կասպից ծովից բուքսիրով դուրս է բերվել Դերբենտ, որտեղ կդառնա «Պատրիոտ» պարկի գլխավոր ցուցանմուշը: 34 տարի առաջ Նիժնի Նովգորոդում կառուցված «Լունը», երկարատև փորձարկումներից հետո 1991 թ.-ին փորձնական շահագործման համար հանձնվել է Կասպյան նավատորմին։ Եվ միակն է մնացել «903 նախագծով» նախատեսված 8 ապարատներից։ Սակայն էկրանապլանները դեռ պատմության գիրկը չեն անցել։

Մեծ արագության (500 կմ/ժ) և թռիչքի փոքր բարձրության (7-10 մետր) շնորհիվ էկրանապլան-հրթիռակիրները կարող են  ռադարների համար աննկատ մնալով` ծովի և հարթավայրի վրայով հազարավոր կիլոմետրեր հաղթահարել, անսպասելի ուղղություններից մոտենալ հակառակորդի ռազմածովային բազաներին կամ ավիակիր հարվածային խմբերին ու անսպասելի հարված հասցնել։

Ռուսական զենք․ «Տյուլպանն» աշխարհի ամենահզոր ականանետն է

Նոր էկրանապլանները թույլ կտան ընդլայնել Ռազմածովային նավատորմի մարտական հնարավորությունները։ Ավելի վաղ ՌԴ ՌԾՆ նավաշինության վարչության պետ Վլադիմիր Տրյապիչնիկովը հայտնել է, որ «Էկրանապլանների զարգացումը» մինչև 2050 թվականը կներառվի նավաշինության ծրագրի մեջ։ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը նոր էկրանապլանի ստեղծման մարտավարական տեխնիկական առաջադրանք է ձևակերպել, փորձա-կառուցողական աշխատանքներ են իրականացվում։ Նախնական տվյալների համաձայն՝ նոր էկրանապլանը թռիչք կկատարի արդեն 2022  թվականին։ 

ԶԼՄ-ներն ակտիվորեն քննարկում են «Կասպից հրեշի» (Արևմուտքում սարքն այդպես են անվանել ահռելի չափերի ու ֆանտաստիկ տեսքի համար) վերածնունդը։ Այդ հարցը չեն շրջանցել նաև National Interest ամերիկյան պարբերականն ու Sohu չինական պարբերականը։

Ի՞նչ հեռանկարներ ունի այսօր ՌԴ Ռազմածովային նավատորմի մարտական էկրանապլանների վերածնունդը։

Կիրառության յուրահատկությունները

Բազմաթիրախային էկրանապլանները (Արևմուտքում դրանք անվանում են WIG - Wing-In-Ground effect) մոտ ապագայում կարող են նորագույն բարձր ճշգրտություն ունեցող ու հիպերձայնային հրթիռների, հարվածային ԱԹՍ-ների, էլեկտրամագնիսական թնդանոթների, ծանր տորպեդների մշակման ու կիրառության հիմք դառնալ։

Որպես արագ արձագանքման ուժ, հարվածային էկրանապլանները կարող էին արդյունավետ կերպով պարեկություն անել ռուսական Արկտիկայում։

Դեսանտային (բեռնատարային) տարբերակով` այդ սարքերը թույլ կտան օպերատիվ կերպով զգալի հեռավորության վրա բաժանել սպառազինությամբ ու զրահատեխնիկայով զինծառայողներին։

National Interest-ի տվյալների համաձայն՝ А-050 «Չայկա -2» նոր էկրանապլանը «Կասպից հրեշի» ռեինկարնացիան ու ստեղծվում է ծովափնյա շրջաններում մինչև 100 ուղևորի ու բեռների փոխադրության համար։

Ռուսական նոր զենք. «Ստրելա» զրահամեքենան շարժվում է աննկարագրելի արագությամբ

Ավելի վաղ Չինաստանը բանակցություններ էր նախաձեռնել իրենց բանակի համար մի քանի «Չայկա» էկրանապլան ձեռքբերելու վերաբերյալ։ Դա անուղղակի կերպով վկայում է էկրանապլանի բարձր պատրաստականության ու արդյունավետության մասին․ այն կարող է մեծ անակնկալ մատուցել հնարավոր հակառակորդին։

Նշենք, որ էկրանապլանները ստեղծվել են ԽՍՀՄ ՌԾՆ-ի համար` որպես հակառակորդի նավերը վերացնելու միջոց։ «Լուն» էկրանապլանն իր առաջին չվերթը կատարել է 1985 թվականին։ «Լուն» ու «Օրլյոնոկ» էկրանապլանները բարեհաջող կերպով հարմարեցվել են հրթիռներն ու դեսանտավորներին տեղ հասնելու համար։

Այսօր էկրանապլանների մարտական բնութագրերը հնարավոր է ու պետք է կատարելագործել խաղաղությունն ամրացնելու համար և ի բարօրություն Ռուսաստանի ու իր դաշնակիցների։

«Արմատան» կարտահանվի․ ով առաջինը կստանա Տ-14 նորագույն ռուսական հզոր տանկը