ԵՐԵՎԱՆ, 17 հուլիսի - Sputnik. Լեհաստանում Ադրբեջանի դեսպանատան մոտ երեկ անցկացված հայերի ցույցից հետո կան բերման ենթարկված և վնասվածք ստացած ադրբեջանցիներ։ Լեհաստանի ոստիկանությունը ստիպված է եղել ուժ, մասնավորապես՝ ռետինե մահակներ, արցունքաբեր գազ կիրառել՝ նրանց ագրեսիան հանդարտեցնելու համար։ Բողոքի ակցիայի մասին Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում պատմել է հայ-լեհական հասարակական կոմիտեի նախագահ Հրաչյա Բոյաջյանը։
Վարշավայում գտնվող Ադրբեջանի դեսպանատան մոտ խաղաղ ցույց անցկացնելու կազմակերպիչը հենց ինքն էր։ Ասում է՝ ցույցի նպատակը բարձրաձայնելն էր, որ Ադրբեջանն անկախ պետության՝ Հայաստանի Հանրապետության վրա է հարձակվել, որի հետ Լեհաստանը արդեն քսանհինգ տարի է՝ դիվանագիտական հարաբերություններ ունի։
«Ուզում էինք պատմել ադրբեջանական գործելաոճի մասին, ասել, որ նրանք զինտեխնիկա են տեղավորել իրենց գյուղերի տարածքում, որպեսզի մենք հարված հասցնելիս ռմբակոծենք ու սպանենք խաղաղ բնակիչներին։ Սա կարելի է նմանեցնել Խոջալուի դեպքերին, երբ իրենք մատաղ արեցին իրենց բնակիչներին, որպեսզի հայերի դեմ գործիք ունենային միջազգային հանրության հետ Հայաստանին և Արցախին վերաբերող հարաբերություններում»,- նշում է մեր զրուցակիցը։
Ասում է՝ այն պահից, ինչ սոցիալական ցանցերում սկսեցին տարածել ցույցի վերաբերյալ տեղեկատվությունը, կեղծ էջերից բազմաթիվ նամակներ ստացան, թե պետք չէ, դրա կարիքը չկա։ Բայց, քանի որ ցույցի անցկացման մտադրությունը չփոխեցին, անցան սպառնալիքներին։
«Վաղ առավոտից հենց իմ հեռախոսահամարին հաղորդագրություններ էին ուղարկվում, թե եթե հանրահավաքը լինի այսպես կլինի, այնպես կլինի, գիտենք, թե դու որտեղ ես և այլն։ Թեթև ենք մոտենում նման բաներին, ուշադրություն չդարձրինք ու գնացինք մեր ցույցին, որ մեր ճիշտը ցույց տանք»,- պատմում է Հրաչյան։
Ադրբեջանի դեսպանատան մոտ հենց դեսպանատան կազմակերպմամբ հարյուրից ավելի ադրբեջանցիներ էին հավաքվել, ոմանք էլ ասում են՝ նրանց թիվը մոտ երկու հարյուրի էր հասնում։ Դրա փոխարեն խաղաղ ցույց անցկացնելու նպատակով եկած հայերը մոտ վաթսունն էին։ Հրաչյան հատուկ ընդգծում է՝ Լեհաստանում մոտ 60 հազար հայ է ապրում, մինչդեռ երկու հարյուրն ադրբեջանցիների առավելագույնն էր։ Բայց լեհահայերը նպատակ չունեին բազմահազարանոց ցույց անցկացնել։ Խնդիրը թիվը չէր, այլ ասելիքը։
«Ուզում էինք խաղաղության կոչ անել, բացատրել, որ դա նաև Ադրբեջանի հասարակ բնակչին է ձեռնտու։ Եթե Հայաստանում զոհվում է մեկ զինվոր ու էդ մեկ զինվորի մայրը ողբում է որդու կորուստը, ապա Ադրբեջանում այդ մեկ զինվորի դիմաց տասն են զոհվում ու ադրբեջանցի մայրերն էլ են ողբում իրենց որդիների մահը։ Կյանքը կյանք է, մենք դա էինք ուզում ասել, որպեսզի դադարեցնենք այս անիմաստ պատերազմը. Արցախը միշտ եղել է հայկական ու կմնա։ Զոհեր թող ոչ մեր կողմից լինեն, ոչ էլ իրենց»,- ասում է Հրաչյան։
Նշում է, որ առաջին րոպեից իրենց հետ էին նաև Լեհաստանի հայ առաքելական եկեղեցու թեմի առաջնորդ Տարոն վարդապետ Ղուլիկյանն ու Հայ կաթողիկե եկեղեցու առաջնորդ, ծայրագույն վարդապետ հայր Յոզեֆ Նաումովիչը։ Նրանք առաջնագծում կանգնած էին հայ ցուցարարների հետ՝ թույլ չտալով ադրբեջանական սադրանքներին տրվել։ Հրաչյան ասում է, որ ցույցի ամենասկզբում, երբ դեռ ոստիկաններն էլ չկային, բայց մեծ թվով ադրբեջանցիներ արդեն հավաքվել էին, Տարոն վարդապետ Ղուլիկյանն առաջ եկավ բազմությունից, կանգնեց ադրբեջանցիների առջև ու սկսեց խաչակնքել՝ նրանց միջից չարիքը հանելու համար։
Ադրբեջանցիները հենց սկզբից ագրեսիվ էին տրամադրված, անընդհատ փորձում էին հրահրել հայերին, բայց դա նրանց չէր հաջողվում, մինչև որոշեցին հայ երիտասարդի ձեռքից խլել Հայոց եռագույնն այն անարգելու, պղծելու փորձ անել։
«Չստացվեց, հայ երիտասարդները սարի պես կանգնեցին։ Ցավոք, այդ ընթացքում մի քանի ադրբեջանցի տուժեց։ Ցավով եմ ասում, որովհետև մեր նպատակը դա չէր։ Բայց դա ինքնապաշտպանություն էր մեր երիտասարդների կողմից»,- ասում է Հրաչյան։
Նա պատմում է, որ ադրբեջանցիներն այնքան ագրեսիվ էին իրենց պահում, ոստիկանները ստիպված էին ուժ գործադրել։ Արդյունքում՝ նաև ոստիկանների կողմից վնասվածքներ ստացան ադրբեջանցի ցուցարարները, վերջում էլ՝ 10-15 ադրբեջանցի բերման ենթարկվեց։
Հայ երիտասարդներից մեկն էլ բերման ենթարկվեց, սակայն Հրաչյայի և թեմի առաջնորդի միջամտությամբ՝ կարճ ժամանակ անց ազատ արձակվեց։ Ոստիկաններն էլ էին հասկացել, թե ինչ է կատարվել դեսպանատան առջև։
Հրաչյան նշում է, որ արդեն հայ-ադրբեջանական սահմանագոտում ստեղծված լարված իրավիճակի վերաբերյալ նամակներ են պատրաստել, որին 15-ից ավելի կազմակերպություններ են միացել։ Նամակներն ուղարկվել են Լեհաստանի նախագահին, վարչապետին և ԱԺ նախագահին։ Ժամանակն է, որպեսզի Լեհաստանը պետական մակարդակով դիրքորոշումն արտահայտի այս իրադարձությունների վերաբերյալ։ Ի վերջո, Լեհաստանն այն երկիրն է, որտեղ հայերն արդեն 650 տարուց ավելի է՝ ապրում են։
Հիշեցնենք, որ հուլիսի 12–ից իրավիճակը սրվել է հայ–ադրբեջանական սահմանի Տավուշի հատվածում։ Հուլիսի 12–ին` ժամը 12:30-ի սահմաններում, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները ՈւԱԶ մակնիշի ավտոմեքենայով Տավուշի ուղղությամբ ՀՀ պետական սահմանը խախտելու փորձեր են արել: Հայկական կողմի նախազգուշացումից հետո Ադրբեջանի զինծառայողները, թողնելով ավտոմեքենան, վերադարձել են իրենց դիրքեր:
Դրանից հետո հակառակորդը պարբերաբար վերսկսում է գնդակոծությունն ինչպես հայ դիրքապահների, այնպես էլ բնակավայրերի ուղղությամբ։
Հուլիսի 16–ին հայկական ստորաբաժանումները կանխել են հակառակորդի դիվերսիոն ներթափանցման փորձը։ Թեժ մարտից հետո հակառակորդը, կորուստներ կրելով, հետ է շպրտվել։ Այնուհետև ադրբեջանական ստորաբաժանումները սկսել են հրետակոծել Այգեպար և Մովսես գյուղերը՝ կիրառելով ականանետ և Դ-30 հաուբից:
Հուլիսի 17-ի պաշտոնական տվյալներով՝ Ադրբեջանն ունի 13 զոհ, իսկ հայկական կողմը` 4 զոհ, 36 վիրավոր և ևս մեկը խաղաղ բնակչությունից։