ԵՐԵՎԱՆ, 21 հունիսի – Sputnik, Նելլի Դանիելյան. Նուբարաշեն-Մասիս տանող ավտոճանապարհի Մասիսի խճուղում գործող խոզաբուծարանի տանիքը, շենք-շինությունները հունիսի 15-ին ավերվել են, ականատեսների պնդմամբ՝ պտտահողմից:
Ընկերության տնօերն Արմեն Էլչյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում վերահաստատեց՝ կատարվածը կարող էր միայն տորնադոյի հետևանք լինել:
«Տեսանկարահանել չենք հասցրել, կարող ենք միայն պատմել, թե ինչ ենք տեսել մեր աչքերով,-ասաց տնօրենը, - եթե գետնին ընկած հաստ գերանը գետնից բարձրացնում է 30 մետր վերև ու տանում հեռվում շպրտում, դա քամի չի կարող լինել: Քամին կարող է գետնի վրայով գերանը գլորել, բայց քամին չի կարող գերանները պոկել, տանել 500 մետր հեռու գցել»:
Տնօրենն ու ֆերմայի աշխատակիցներն տեսել են, թե ինչպես է պտտահողմը շենքի մետաղական տանիքը պոկում ու օդի մեջ պտտելով նետում մի քանի հարյուր մետր հեռու:
Բարեբախտաբար ո՛չ աշխատակիցները, ո՛չ ֆերմայի կենդանիները բնության երևույթից չեն տուժել: Վնասվել են միայն շենք-շինությունները:
ԱԻՆ-ի աշխատակիցները դեպքից հետո ժամանել, արձանագրել են խոզաբուծարանին հասցված վնասները, բայց երևույթը որպես պտտահողմ «Հիդրոմետ» ծառայությունում չի գրանցվել:
ԱԻՆ «Հիդրոմետ» ծառայության օդերևութաբանական կենտրոնի պետ Գագիկ Սուրենյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց, որ Հայաստանում գրանցված վերջին պտտահողմը եղել է հունիսի 11-ին Գավառում նկարահանվածը, որն ինքը տեղադրել էր Facebook-ի իր էջում:
«Իրականում դա ոչ թե Գավառում էր տեղի ունեցել, այլ Գեղամա լեռների արևելահայաց լանջերին, պարզապես Գավառից շատ լավ երևում էր: Պտտահողմը շատ վտանգավոր օդերևութաբանական երևույթ է, և, բարեբախտաբար, Գավառում նկատվածը Գավառ քաղաք չմտավ: Եթե ներթափանցեր քաղաք, մեծ ավերածություններ կարող էր անել»,- ասաց Սուրենյանը:
Պտտահողմերը, նրա դիտարկմամբ, մեր տարածաշրջանին բնորոշ երևույթ չեն, բայց և աննախադեպ էլ չեն: Դրանք Հայաստանում լինում են, բայց շատ հազվադեպ: Վերջին տասնամյակում մասնագետները մեր երկրում պտտահողմի շուրջ 2-3 դեպք են արձանագրել:
Դրանցից մեկը դիտվել է 2018թ.-ի սեպտեմբերի 9-ին, դարձյալ Գեղարքունիքի մարզում, բայց Ջիլ համայնքում: Այդ մասին ևս Գագիկ Սուրենյանը գրել էր Facebook- ում:
ԱՄՆ-ի հարավում տորնադո է մոլեգնել, մահացածներ կան. տեսանյութ
Այս պտտահողմը ևս, բարեբախտաբար վնասներ չէր պատճառել, ի տարբերություն 5 տարի առաջ՝ 2015թ-ի մայիսի 23-ին Կոտայքի մարզի Գեղաշեն գյուղում տեղի ունեցածի: Այն գետնից պոկել էր «Վիլիս» մակնիշի ավտոմեքենան ու շրջել, ընդ որում՝ մեքենայում եղած մարդկանց հետ միասին: Գյուղի 3 բնակիչներ՝ 44, 36 ու 33-ամյա տղամարդիկ ավտոմեքենայից դորս էին բերվել ու ծանր կոտրվածքներով և տեղափոխվել հիվանդանոց:
«Պտտահողմն առաջանում է հզոր ամպրոպաբեր ամպերի ազդեցությամբ, որոնցում կան շատ հզոր վերընթաց հոսանքներ։ Դրանց արագությունը հասնում է 30-40 մետր/վայրկյանի: Այսինքն` օդն ուղղահայաց մթնոլորտի ստորին շերտերից տեղափոխվում է դեպի վերին շերտեր: Եվ այդ հզոր հոսանքների ներքո առաջանում է ուղղահայաց առանցք, որի շուրջ օդը սկսում է պտտվել, ու առաջանում է պտտահողմ»,- ասաց Սուրենյանը:
Համաշխարհային գիտնականները, նրա խոսքով, չեն հերքում, որ կլիմայի գլոբալ տաքացումը կարող է երկրագնդի տարբեր վայրերում այնպիսի երևույթներ առաջացնել, որոնք մինչ այդ տվյալ տարածքում երբևէ չեն դիտվել:
Կլիմայի փոփոխությունից Հայաստանը ևս անմասն չի մնացել, բայց մեր երկրում առայժմ աննախադեպ երևույթներ տեղի չեն ունեցել: Սակայն, Սուրենյանի խոսքով, դրանք, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ մեր երկրում բացառված չեն:
«Մեր տարածաշրջանում ներկա պահին միտում էլ չի նկատվում, որ ինչ-որ անոմալ երևույթներ են լինելու, բայց եղանակակլիմայական պայմաններն այնպիսի բան են, որ ցանկացած հատվածում, հատկապես նման գլոբալ փոփոխությունների դեպքում, որոշակի անոմալիաներ հնարավոր են»,- ասաց նա:
Հայաստանի կլիմայի վրա գլոբալ տաքացման ազդեցությունն առայժմ նկատվում է միայն անսովոր տաք ձմեռներով:
Գագիկ Սուրենյանի խոսքով` վերջին 3 տարիներին Հայաստանի կլիմային ոչ բնորոշ տաք ձմեռներ են գրանցվել: Ընդ որում, վերջին հարյուրամյակի տվյալներով` Հայաստանում երեք տարի անընդմեջ նման տաք ձմեռ միայն 2017- 2020 թթ-ին է եղել:
Նախկինում երկու տարի անընդմեջ տաք ձմեռներ գրանցվել են միայն 1962 և 1963 թթ- ին: Բայց, որ երեք տարի տաք ձմեռները հաջորդեն իրար, նման բան դեռ չէր եղել:
Բնապահպանական աղետի իրական ռիսկերը, կամ ինչպես Հայաստանը չվերածել Սոմալիլենդի
Ինչ վերաբերում է սառը, հողմառատ ու տեղումնառատ ամառներին, որոնցից մեկն այս պահին իշխում է Հայաստանում, դրանք, օդերևութաբանական կենտրոնի պետի դիտարկմամբ, մեր բնության համար հազվադեպ երևույթ չեն ու երբեմն-երբեմն դիտվում են Սև ծովից ներթափանցող սառը օդային հոսանքների պաատճառով:
Օդային հերթական զանգվածը Հայաստանում իշխում էր նաև այս շաբաթ- կիրակի օրերին: Իսկ երկուշաբթի օրվանից սկսած տեղումներն ու քամիները կդադարեն, օդի ջերմաստիճանը 2-3 աստիճանով կբարձրան, բայց շոգ ամառը Հայաստան դեռ չի գա՝ առնվազն մինչև հունիս ամսվա վերջը: