«Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական կենտրոնի տնտեսական մեկնաբան Արա Գալոյանի դիտարկմամբ` ներկայիս ուսումնասիրությունների շրջանում ավելի շատ ոչ թե տնտեսագետի կամ կառավարչի կանխատեսում է պետք, այլ հոգեբանի, հատկապես հասարակական հոգեբանության մասնագետների և սոցիոլոգների, որովհետև նման իրավիճակ մարդկության պատմության մեջ չի եղել։
«Գործազրկության, հարկադիր պարապուրդի մասին է խոսքը, բայցևայնպես եթե հաշվի առնենք, որ մարդկության մի հատվածն այս կամ այն չափով հաջողակ է ֆինանսական առումով և ունի որոշակի միջոցներ, ապա հետաքրքիր է, թե այս ընթացքում ինչի վրա է ծախսում այդ գումարները և կորոնավիրուսի համավարակի թուլացման ընթացքում ինչի վրա կծախսի։ Այս հարցի պատասխանը թերևս ոչ ոք չի կարող տալ»,– նշում է տնտեսագետը։
Գալոյանի կարծիքով` կան տարբեր վարկածներ, թե համավարակի պատճառով ինչ փոփոխություններ կլինեն կամ տնտեսության որ ոլորտն ամենաշատը կտուժի։ Ըստ նրա` կա նաև հակառակ կարծիքը, որի համաձայն` անհասկանալի հոգեբանությունը մարդուն կդրդի գնել թանկ մեքենա, ավելի թանկ ժամացույց, քան կար համավարակից առաջ։ Տնտեսագետի համոզմամբ` առկա իրավիճակը բացարձակապես ենթակա չէ տնտեսական վերլուծության։
Իսկ ինչպե՞ս կանդրադառնա ընդհանուր իրավիճակը Հայաստանի վրա։ Տնտեսագետը նշում է, որ նույն բանը կկատարվի նաև մեր երկրում։ Նա փորձել է պարզել` հիմա, որ անցել են համակարգչային առևտրի, բազմաթիվ մանր, միջին ու մեծ խանութները փորձում են իրենց ապրանքն իրացնել համացանցի միջոցով, զարմացնում է այն հանգամանքը, որ լինում են գնումներ, որոնք երբեք տրամաբանորեն չեն բացատրվի, քանի որ չեն եղել սովորական իրավիճակում։
«Շատ ռիսկային է որևէ գնահատական տալը, երբ հայտնի չէ, թե մարդն իր ունեցած միջոցներն ինչի կվերածի, տնտեսության որ ճյուղերը կզարգանան և որ ոլորտները նահանջ կապրեն։ Այդուհանդերձ մի բան հասկանալի է. ֆինանսապես թույլ երկրներում, ինչպիսին է նաև Հայաստանը, որտեղ կա 20-30 տոկոս աղքատության ցուցանիշ, գների տատանումը կլինի շատ տարբեր, հիմնականում սննդի, և, ցավով եմ նշում, հատկապես խոցելի խավերի համար առաջին անհրաժեշտության սննդի ապրանքների գները կբարձրանան»,– ասում է տնտեսագետը։
Գալոյանի գնահատմամբ` վերջին երկու տարիներին, որքան էլ մենք փորձում ենք հեղափոխական ուժերով կամ կանաչների միջոցով կանխել հանքարդյունաբերությունը, այդուհանդերձ հենց այդ ոլորտն էր արձանագրում տնտեսության ամենաբարձր աճի տեմպերը։
Ըստ նրա` եթե համաշխարհային տնտեսությունը ռեգրես ապրի, ապա պղնձամոլիբդենային այդ հանքերի ապրանքը մեզնից չեն գնի։
«Մյուս կողմից մեր վերամշակող արդյունաբերության մեջ հատկապես սննդի վերամշակումն է եղել բավականին աշխույժ։ Հայտնի չէ, թե մեզ որքանով կհաջողվի պահել գյուղատնտեսության ոլորտում այդ միտումը, որպեսզի հաջողվի վերամշակված սնունդը այսուհետ նույնպես արտահանել ու գումարներ վաստակել։ Կանխատեսումների համաձայն` պարենային առումով կարող է նույնիսկ լինել բիբլիական սով։ Գուցե լավ կլինի, որ այդ պարագայում մեր վերամշակվող սննդի արտահանումը որոշակի խթան ստանա։ Հեռանկարային է նաև ծխախոտագործությունը, ծխախոտի արտադրությունը»,– նշում է տնտեսագետը։
Գալոյանի համոզմամբ` մեր տնտեսության մեջ կան ոլորտներ, որոնք անգամ այս վիճակում կապահովեն արտարժույթ, բայց փոխարենը մեր հիմնական արտահանումը` աշխատուժը, ցավոք, չի կարողանա մեկնել արտագնա աշխատանքների, հետևաբար արտասահմանից չի ապահովվի տարադրամի մուտքը Հայաստան։
Կորոնավիրուսն ու ներկրումը. ինչպես կանդրադառնա Covid-19-ը հացի ու հավի գների վրա