Լաուրա Սարգսյան, Sputnik Արմենիա
Բաց գույնի աչքեր, հետ սանրած սպիտակ մազեր, մաքուր սափրած դեմք և ամոթխած ժպիտ․ այսպիսի տեսք ունի Իտալիայի քաղաքացի, ծագումով հայ Նուրհան Յոսուփովիչը, որը ոչ ավել, ոչ պակաս 105 տարեկան է։
Մենք Նուրհան պապիկի հետ ծանոթացանք Երևանում։ Նա պատմական հայրենիք՝ Հայաստան է տեղափոխվել ընդամենը չորս ամիս առաջ։ Օրերս նա փաստաթղթեր է ներկայացրել քաղաքացիություն ստանալու համար։ Ի դեպ, Հայաստանի ոստիկանության անձնագրային և վիզաների վարչության ղեկավարությունը բացառության կարգով նրան քաղաքացիություն կտա ոչ թե վեց ամսում, ինչպես սահմանված է օրենքով, այլ ավելի շուտ։
- Բարև ձեզ,-ասում եմ պապիկին լուսավոր հյուրասենյակի մուտքից և պարզում ձեռքս։
Նա ժպտում է, մի ձեռքով պահում է քայլակը, մյուսով ամուր սեղմում ձեռքս։ Նստում ենք։
Նրան մի բաժակ սառը ջուր են բերում։
-Ջուր շա՞տ եք խմում,-հարցնում եմ ես։
-Պետք է օրական մեկուկես լիտր խմեմ, բայց չեմ կարող։ Մի լիտր հազիվ եմ խմում,- բողոքում է Նուրհան պապը և ուղղում վերնաշապիկի ծալված օձիքը։
Քանի՞ երեխա է պետք ունենալ հեշտ կյանք ու հարգված ծերություն ունենալու համար
Ի դեպ, Հայաստանի ջրի որակը զարմացրել է Նուրհան պապին։ Նա հավանել է նաև արևոտ եղանակը։ Պատմական հայրենիք գալու հենց առաջին օրը հասկացել է՝ մեծ սխալ է գործել, որ ավելի վաղ չի եկել այստեղ։
Նա իրեն այստեղ շատ լավ է զգում։ Սպասում է տաքերն ընկնելուն, որպեսզի զբոսնի, ավելի լավ ծանոթանա հայրենիքին։ Նուրհան պապը հատուկ ռեժիմ չունի, բայց նրա առավոտը, որպես կանոն, սկսվում է 8:00-ից։ Նախաճաշին խմում է թեյ կամ կաթ, ուտում պանիր և պարտադիր մի քանի գդալ մուրաբա։ Նա երկարակեցության գաղտնիք չունի, բայց մարդկանց խորհուրդ է տալիս ամեն ինչում պահել չափի զգացումը։
Իտալիայի քաղաքացին Թուրքիայից
Նա քիչ բան է պատմում իր մասին։ Կա՛մ հիշողությունն է տարիների ընթացքում թուլացել, կա՛մ էլ Թուրքիայում Իտալիայի դեսպանատանը դիվանագիտական ծառայությունն է նրան այդքան զուսպ դարձրել։
«Ես ծնվել եմ Թուրքիայի Օրթա գյուղում 1915թ-ին։ Հիմա արդեն 2020 թվականն է, եթե հանենք 1915, կստացվի 105։ Ահա այդքան ապրում եմ այս աշխարհում», - ասում է Յոսուփովիչը։
Չնայած նրա ծննդյան տարեթիվը համընկել է արյունոտ իրադարձությունների հետ, բայց Հայոց ցեղասպանությունը շրջանցել է Նուրհան պապի ընտանիքը։ Նա դժվարանում է պատասխանել՝ ինչպես է իր ընտանիքին հաջողվել փրկվել այդ սարսափելի տարիներին։ Հնարավոր է` նրանց փրկել է Իտալիայի քաղաքացիությունը։
Նուրհանի հայրը առևտրական է եղել, ընտանիքն ապրել է Ստամբուլում, ոչ մի բանի կարիք չի ունեցել։ Ավելի ուշ Յոսուփովիչները հիմնավորվել են Անկարայում։
Նուրհանի նախնիներն Առաջին համաշխարհային տարիներին ստացել են Իտալիայի քաղաքացիություն, ուստի նա ծնվելուց հետո ստացել է իտալական անձնագիր։ Այդ պատճառով հարցը, թե որ դպրոց պիտի գնա, երկար չի քննարկվել. տղային տարել են իտալական դպրոց։
«Տղերք, չքաշեք ո՛չ հայերին, ո՛չ ձեզ». ինչպես է Շավարշ քեռին խրատում Օսեթիայի միգրանտներին
Դպրոցն ավարտելուց հետո Նուրհանը հինգ տարի աշխատել է Թուրքիայում իտալական բանկի մասնաճյուղում։ Հասկանալով, որ աշխատանքը հեռանկարային չէ, նա ազատվել է աշխատանքից։ 1950թ.-ին աշխատանքի է անցել Թուրքիայում Իտալիայի դեսպանատանը։ Սկսել է մշակույթի հարցով քարտուղարի պաշտոնից, հետո աշխատել դեսպանատանը՝ որպես ռազմական կցորդի երրորդ, այնուհետև երկրորդ և վերջապես առաջին քարտուղար։ 1980թ.-ին անցել է թոշակի։
Կառավարությունը վերջերս Իտալիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար Յոսուփովիչին պարգևատրել է շքանշանով։
Նոր կյանք
Դիվանագիտական ծառայությունն ավարտելուց հետո Նուրհանը մեկնել է Իտալիա։ Նա իր թոշակով բնակարան է վարձել Հռոմում և շատ ճանապարհորդել։
«Իտալիայում այնքան բան կարելի է տեսնել, որ այնտեղ ապրած տասը տարին բավական չէ», - ասում է Նուրհան պապը։
Կնոջ մահից հետո մենակ է մնացել և որոշել վերադառնալ Ստամբուլ, որտեղ ապրում են քույրը և զարմիկը։ Ի դեպ, Յոսուփովիչի կինը հունգարուհի է եղել։ Նրանք միասին ապրել են 44 տարի, բայց երեխա չեն ունեցել։
Նուրհանը քիչ է խոսում կնոջ մասին։ Նրանք ծանոթացել են Ստամբուլում։ Շուտով դիվանագետն ամուսնության առաջարկ է արել նիդեռլանդական KLM ավիաընկերության աշխատակցուհուն։
«Նա աշխատում էր KLM-ում և հաճախ էր գալիս ինձ մոտ։ Ինչ-որ պահի մենք հասկացանք, որ սիրում ենք իրար և ամուսնացանք», - պատմում է Յոսուփովիչը։
Հարցին, թե ով է առաջինը սիրո խոստովանություն և ամուսնության առաջարկ արել, Նուրհան պապը զարմացած և հպարտությամբ ասում է․ «Իհարկե ես»։
Ստամբուլում ապրած ժամանակաշրջանի մասին չի պատմում։ Հետաքրքիր չի համարում. չէ՞ որ հենց հիմա է սկսվել իր կյանքի կարևոր փուլը՝ կյանքը պատմական հայրենիքում։
Իսկ սա արդեն բոլորովին ուրիշ պատմություն է։