Ժաննա Պողոսյան, Sputnik Արմենիա
Եթե չլիներ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինը, իմ առջև նստած 61-ամյա նավաստին՝ 38-ամյա փորձով, բոլորովին այլ պատմություն կունենար։ Սերգեյ Ալոյանի նախնիներն ապրել են Կարսում, 1910-ականներին հայերի կոտորածների ժամանակ փախել են Ալեքսանդրապոլ (այժմ՝ Գյումրի)։
Իմանալով, որ ռուսական բանակն ազատագրել է Կարսը, Ալոյանները որոշել են Վրաստանի տարածքով վերադառնալ հայրենի քաղաք։ Սակայն, ինչպես ասում է Ալոյանը, «Լենինն ամեն ինչ փչացրել է»․ 1921թ-ին Խորհրդային Ռուսաստանը և Թուրքիան ստորագրել են Մոսկվայի պայմանագիրը, որի հետևանքով Կարսի տարածքն ու Սուրմալուն անցել են թուրքերին։
Ադրբեջանական գրիչ Փաշինյանի համար, խինկալի և Միմինո. ե՞րբ են գալու այլ ժամանակներ
Սերգեյ Ալոյանի նախնիները ստիպված են եղել հաստատվել այնտեղ, որտեղ այդ ժամանակ հասել էին՝ Վրաստանի Բաթում քաղաք։ Այստեղ նրանք տուն են կառուցել, և Ալոյանների մի քանի սերունդներ ապրել են այդ նավահանգստային քաղաքում։
«Երբ դու ամեն օր արթնանում ես ծովի ափին, սկսում ես տարբերել կապույտի երանգները և հստակ հասկանալ, որ ցերեկը ծովն ուրիշ կապույտ է, երեկոյան՝ բոլորովին այլ։ Բարդ է ծովից բացի ուրիշ բանի մասին մտածել», - պատմում է Ալոյանը։
Ալոյանի մոտ ծովի հանդեպ սերը ծնվել է ոչ միայն ալիքների հաճելի աղմուկից և լազուրի երանգներից, այլ նաև հորեղբոր և զարմիկի շնորհիվ, որոնք նավաստի են եղել։ Նավի վրա 38 տարվա ծառայության ընթացքում Սերգեյ Ալոյանը ստացել է նավապետի ավագ օգնականի կոչում։ Դա նշանակում է, որ նա իր հեղինակությամբ երկրորդ մարդն է նավի վրա և գիտի ամբողջ թիմի` նավաստու, բոցմանի, չորրորդ, երրորդ, երկրորդ օգնականների և մյուսների աշխատանքի նրբությունները։
Այժմ Ալոյանը պայմանագիր ունի «Բերնարդ Շուլտ» կրյուինգային ընկերության հետ, որը նավաստիներ է հավաքագրում։ Նավաստին շոգենավի վրա անցկացնում է չորս ամիս, որը մոլորակի տարբեր կետեր քիմիա է տեղափոխում, հաջորդ չորս ամիսն Ալոյանը հանգստանում է Երևանում, որտեղ ապրում են նրա կինն ու երեխաները։
Ծով, Խառատյան, գարդեմարիններ․ նոր ֆիլմն ամբողջությամբ կլանել է հայազգի դերասանին
«Մի քանի տարի առաջ Բաթումում ճգնաժամ եղավ, մշտական էլեկտրաէներգիա չկար։ Իսկ աղջիկս այդ ժամանակ պետք է դպրոց գնար։ Ես ու կինս որոշեցինք, որ նա և աղջիկս կտեղափոխվեն Երևան՝ զոքանչիս մոտ։ Ես գրանցված եմ Բաթումում, այնտեղ են իմ համադասարանցիները, ընկերները, ես պետք է ծով դուրս գալուց առաջ Բաթումում լինեմ բժշկական հանձնաժողով անցնելու համար։ Իսկ ընտանիքս և հարազատներս (Ալոյանի պապի եղբայրը Բաթումում չի մնացել, այլ տեղափոխվել է Երևան) ապրում են Երևանում։ Թեև ցամաքում երկու տուն ունեմ, միևնույն է, կարծում եմ, որ իսկական տունը նավն է», - ասում է Ալոյանը։
Ալոյանը վստահ չէ՝ արդյո՞ք նավաստի կդառնար, եթե ծնվեր և մեծանար Հայաստանում՝ ծով չունեցող երկրում։ Նրա խոսքով՝ հայերը կարող են հիանալի նավաստի դառնալ։ Նա հիշատակում է վրացի գործընկերների կարծիքը՝ նավի վրա հայ նավաստի ունենալը երջանկություն է։
«Եթե քեզ ջուրը գրավում է, նշանակություն չունի՝ որ երկրում ես ծնվել ու մեծացել։ Իմ ներկա թիմում կան ռուսներ, ուկրաինացիներ, վրացիներ, ֆիլիպիններ, ուզբեկներ և մի հայ՝ ավագ մեխանիկ Սերգեյ Թոքմաջյանը», - նշում է նա։
Մարդու համար, որը տեսել է աշխարհի բոլոր օվկիանոսները և ծովերը, շատ տրամաբանական է, որ Սևանա լիճը երբեմն ծով են անվանում։ Ալոյանը Սևանում նավարկել է միայն ռետինե նավակով։ Նրա կարծիքով` ամենագեղեցիկ ծովերը Ադրիատիկն ու Միջերկրականն են։
«Թուրքիայի միջերկրական ափը շատ է գրավում։ Չէ որ դրանք հայկական հողեր են։ Ուզո՞ւմ եք հետաքրքիր պատմություն պատմեմ։ Մի անգամ նավում նստած էինք, թիմում թուրք կար։ Գործընկերներիցս մեկին պատմում էին՝ ինչու են հայերի և թուրքերի հարաբերությունները լարված, անգլերեն ասացի «նրանք սպանել են հինգ միլիոն հայի»։ Թուրքը հանկարծ առարկեց և կոտրված անգլերեն ասաց․ «Ոչ, ոչ, ոչ թե հինգ միլիոն, այլ մեկուկես»։ Ես հատուկ սխալ թիվ ասացի, ուզում էի ապացուցել, որ նրանք իրականում լավ գիտեն իրենց պատմությունը, ուղղակի ձևացնում են», - ժպիտով պատմում է Ալոյանը։
Չէր կարելի շրջանցել «հիմար» հարցերը, եթե հանդիպել ես նման ծովագայլի։ Օրինակ` նավում կանանց մասին։
«Նավի վրա կանայք դժբախտություն չեն բերում։ Հակառակը, շատ հաճելի է, երբ շոգենավում կանայք կան՝ բուֆետի աշխատող, բուժքույր, գրադարանավար», - ասում է նա։
Երկրորդ հիմար հարցը ծովային հիվանդության գոյության մասին է։
«Ծովային հիվանդություն բոլորն ունեն, որն արտահայտվում է տարբեր կերպ։ Ինձ մոտ, օրինակ, ծովային ցնցումների ժամանակ բացվում է ախորժակս։ Բայց, քանի որ խոհարարը սրտխառնոց է ունենում, ստիպված եմ լինում չորուցամաք սնվել», - նշում է Ալոյանը։
Երրորդ հարցը ծովահենների մասին է։
«Ծովահեններ կան։ Իհարկե, նրանք աչքակապեր չունեն, փոխարենը Կալաշնիկովի հրացաններ ունեն։ Իսկույն սկսում են կրակել, աստիճաններ են կախում շոգենավիդ վրա ու սկսում մագլցել։ Նրանց նպատակը կողոպտելն է, և նրանք ամեն ինչի պատրաստ են հանուն դրա։ Մենք այդ ընթացքում թաքնվում ենք ցիտադելում և ռազմանավ կանչում, որը գալիս է և մեզ փրկում», - ասում է նա։
Նավաստու մասնագիտությունը շարունակում է ապրել Ալոյանների տոհմում․ 20-ամյա որդին՝ Գեորգին, չնայած մոր բողոքներին և հոր չեզոքությանը, սկսել է սովորել Սանկտ Պետերբուրգի ծովակալ Մակարովի անվան պետական ծովային ակադեմիայում։ Երբ ակադեմիան դեռ կոչվում էր ծովակալ Մակարովի անվան բարձրագույն ինժեներային ծովային ուսումնարան, այնտեղ սովորել է նաև Սերգեյ Ալոյանը։
Անծով Հայաստանի 85-ամյա կապիտանը. ինչպես Վրեժ Հովհանիսյանը գրավեց ծովն ու իր սաների սրտերը
Ծովագայլի կյանքն անցնում է հավերժ բաժանման մեջ` կամ ծովի հետ, կամ ընտանիքի։ Չորս ամսում նա հասցնում է բավականաչափ կարոտ «կուտակել»․ երբ երկար ես նայում ծովին, սկսում ես կարոտել մարդկանց, իսկ երբ երկար ես նայում մարդկանց՝ կարոտում ես ծովը։