ԵՐԵՎԱՆ, 20 դեկտեմբերի – Sputnik. Կառավարությունն առողջապահական հարկին վերաբերող խնդիրներին պետք է իրատեսորեն նայի։ Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը:
«Եթե այսօր առողջապահության ոլորտում խնդիրներ ունենք, դա պայմանավորված չէ առողջապահական ապահովագրությամբ կամ լրացուցիչ հարկ մտցնելով: Դա պայմանավորված է համակարգի վատ կառավարմամբ: Առողջապահությունն այսօրվա ամենավատ կառավարվող համակարգերից է, որտեղ եթե նույնիսկ ֆինանսական միջոցները քիչ են, ապա դրանք պետք է առավել արդյունավետ օգտագործել»,–ասաց Խաչատրյանը, հավելելով, որ չի կարելի սոցիալական համերաշխության լոզունգի տակ փորձել նման առողջապահություն ունենալու ծրագիր ներկայացնել:
Նա նշեց, որ եթե նույնիսկ փորձում ենք ներդնել ապահովագրության համակարգ, դա պետք է անել աստիճանաբար:
Եվս 5% հարկի ավելացում, և ներդրումների մասին խոսելն ավելորդ է
Տնտեսագետն առաջարկում է «առողջապահության առողջացման» ծրագիրը մասնավոր ապահովագրական ընկերությունների հետ իրականացնել, առողջապահական գումարների ծախսման արդյունավետության առումով էլ օգտագործել ապահովագրական ընկերություների հնարավորությունները` ծառայությունների մի մասի վերահսկումը նրանց պատվիրելով:
«Ուզում ենք լավ առողջապահություն ունենալ, մի կողմից էլ հակածխախոտային պայքար ենք տանում, ու այդ բոլոր հարցերը պետք է լուծի տնտեսությունը: Այդկերպ տնտեսությանը հարկերով խեղդում ենք, սահմանափակում բիզնես գործունեության հնարավորությունները: Տուրիստը Հայաստան է գալիս, որովհետև այստեղ կյանքը համեմատաբար էժան է: Գործարարը որևէ երկրում ներդրում է անում, գնահատելով այդտեղ ռիսկերն ու շահույթի հնարավորությունները: Եթե այսօր եղածին ավելացավ ևս 5% հարկ, բնականաբար, ներդրումային հոսքերի մասին խոսելն ավելորդ է»,–նշում է Խաչատրյանը:
Նա կարծում է, որ Հայաստանում իզուր ոգևորվեցին 20% համահարթեցմամբ, որովհետև շատ վատ մոտեցում է, երբ հասարակությանը տարանջատում են հարուստի և ոչ հարուստի:
Այս ընթացքում պետք է եղած խնդիրները ձևակերպվեին ու դրանց կատարման ժամանակացույց սահմանվեր
«Կառավարությունում հաշվարկվե՞լ է, վստա՞հ են, որ գույքահարկը բարձրացնելու արդյունքում տնտեսությունը շահում է: Բացի ֆիսկալ նպատակից: Բոլոր այս և նմանատիպ հարցերի պատասխանն է, որը պետք է բերի կրթության, գիտության, առողջապահության, սոցիալական ու հարկային քաղաքականություն բալանսավորմանը»,–նշում է տնտեսագետը:
Նա խոսքով` շատ հստակ պետք է երևա, թե տնտեսությունն ինչ է ստանում, երբ քաղաքացին գործարարությամբ է զբաղվում։ Մինչև 24 մլն շրջանառության դեպքում հարկ չի վճարվում: Սրանով ցույց ենք տալիս, որ պետությունը փոքրերին աջակցում է:
«Սահմանամերձ գոտուն աջակցելը հասկանալի է: Արտահանողներին 20% ԱԱՀ չենք տալիս: Նորմալ է: 1.5 մլն դոլարից ավել սարքավորումներ ներմուծողներին ազատում ենք` անընդունելի է: Համաձայն բյուջեի հարկային ծախսեր հոդվածի` 457 մլրդի հարկային արտոնություններ ենք տվել, որից 357 մլրդը` ԱԱՀ-ի գծով: Սրա հետ կապված ի՞նչ մոտեցում է դրսևորվելու, ճշգրտում մտցվելո՞ւ է, թե՝ ոչ: Փաստորեն, տնտեսությունից այդքան գումար չի հավաքվում: Մինչդեռ այնպիսի քաղաքականություն պետք է իրականացվի, որ այդ գումարներն ի վերջո հավաքվեն»–նշում է տնտեսագետը:
Նա կարծում է, որ գործող բոլոր մեխանիզմները պետք է տեղափոխվեն մրցակցային ռելսերի վրա, որի արդյունքում կպարզվի, որ եկամուտներն ավելի շատ են: Տարիներ շարունակ այս և բազում այլ հարցեր են կուտակվել: Մեզանում կառավարման արդյունավետությունը, նրա խոսքով, պայմանավորվել է քաղաքական համաձայնություններով:
Խաչատրյանը կարծում է, որ մեկուկես տարում հնարավոր չէր ամեն ինչ փոխել: Բայց այդ ընթացքում պետք է այդ խնդիրները ձևակերպվեին ու դրանց կատարման համար ժամանակացույց սահմանվեր:
Կառավարությունը պատրա՞ստ է ոչ պոպուլյար, ցավոտ հարցերի լուծմանը
Ըստ տնտեսագետի` այսօրվա կառավարությունն իր կառույցներից մեկով պետք է մշակի մեկ ամբողջական, միասնական փաստաթուղթ, որը կլինի ուղեցույց` իր ժամանակացույցով: Իսկ այսօր դա չկա։
«Կառավարությունը պետք է պատրաստ լինի ոչ պոպուլյար, ցավոտ հարցերի լուծման: Այսօրվա տնտեսական հեղափոխության ճակատագիրը կախված է նրանից, թե կառավարությանը որքանով կհաջողի ինստիտուցիոնալ բարեփոխումների իրականացումը»,–նշում է նա:
Տնտեսագետի խոսքով` մեր պետությունում հանրային ռեսուրսների կառավարման խնդիր կա: Դա վերաբերում է գրեթե բոլոր ոլորտներին, այդ թվում` առողջապահությանը:
«Բոլորն էլ ուզում են անվճար առողջապահություն, բայց` որակյալ: Ցավոք, այդպես չի լինում: Մենք պետք է հասկանանք, որ պետք է վճարենք: Դրա փոխարեն ասում են` եկեք հարկ վճարեք: Ինչի՞ համար»:
Մեզ պարտադրվեց մեքենաների ապահովագրություն, կենսաթոշակային պարտադիր վճար, հիմա էլ փորձում են սա պարտադրել
«Մեզ պարտադրվեց մեքենաների ապահովագրություն, կենսաթոշակային պարտադիր վճար, հիմա էլ փորձում են սա պարտադրել։ Ինչի՞ց ելնելով են նման որոշումներ կայացվում: Արդյո՞ք սա տեղի է ունենում լուրջ, մասնագիտական, կառավարության մակարդակով քննարկումների արդյունքում և որպես տնտեսական քաղաքականության բաղադրիչ` սա նայվել է»,–ասում է տնտեսագետը:
Նա կարծում է, որ պետք է ճիշտ գնահատել, թե այս պայմաններում մեր տնտեսության պոտենցիալը որն է: Չհաշվարկված սոցիալական քաղաքականությունը կարող է բերել հակառակ պրոցեսի. գների աճ, ֆինանսական միջոցների անբավարարություն։ Արդյունքում կարող են տնտեսական լուրջ խնդիրներ առաջանալ: