Որոշ հանգամանքներ խանգարել են «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ–ին ևս երկու նոր էլեկտրագնացք ձեռք բերել, սակայն գլխավոր տնօրեն Սերգեյ Վալկոյի խոսքով` շուտով այդ հանգամանքները կվերացվեն, և գնացքները կգան Հայաստան: Այս և այլ հարցերի մասին «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ–ի գլխավոր տնօրեն Սերգեյ Վալկոն Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում։
– Վերջին մեկ տարվա ընթացքում «Հարավկովկասյան երկաթուղին» մշտապես հայտնում է ուղևորահոսքի աճի մասին: Դա վկայում է, որ քաղաքացիները սկսել են ավելի ակտիվ օգտվել երկաթուղային տրանսպորտից: Ինչպե՞ս եք մրցակցում ավտոտրանսպորտի հետ:
– «Հարավկովկասյան երկաթուղու» գործունեության հիմնական ուղղությունը շարունակում է մնալ բեռնափոխադրումը: Ուղևորափոխադրումները պետության կողմից փոխադրողին տրվող սոցիալական պատվեր են: Կոնցեսիոն պայմանագրի պահանջների համաձայն` «Հարավկովկասյան երկաթուղու» միջազգային և ներհանրապետական ուղևորափոխադրումների ծավալը ամեն տարի համաձայնեցվում և հաստատվում է կառավարության լիազոր մարմնի՝ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության հետ: Վնասների փոխհատուցումը նույնպես կարգավորվում է կոնցեսիոն պայմանագրով:
Վերջին տարիներին մենք նկատում ենք ուղևորահոսքի ոչ թե կտրուկ, այլ կայուն աճ: Այս տարվա 10 ամիսների ընթացքում ուղևորների թվի աճը նախորդ տարվա նկատմամբ կազմել է 11,5%: Ընդհանուր առմամբ հունվար-հոկտեմբերին փոխադրվել է ավելի քան 370 հազար ուղևոր: Ընդ որում, միջազգային ուղևորափոխադրումներն ավելացել են 12,7%, իսկ տեղականները՝ 11,3%: 30 տոկոսով. ավելացել է նաև օտարերկրյա քաղաքացիների՝ զբոսաշրջիկների թիվը:
Հայաստանում ավտոճանապարհների զարգացած ցանցը, վառելիքի՝ գազի և անձնական տրանսպորտի մատչելիությունն ավտոտրանսպորտային փոխադրումների համար լավագույն մրցակցային պայմաններ են ձևավորում: Բացի այդ, երկաթուղին Հայաստանի 11 մարզերից գործում է միայն 7-ում:
Այնուամենայնիվ երկաթուղային ուղևորափոխադրումներն աճում են: Այսպես, պաշտոնական վիճակագրական տվյալների համաձայն`այս տարվա հունվար-օգոստոսին ավտոտրանսպորտային փոխադրումները տարվա կտրվածքով աճել են 3,8%, իսկ երկաթուղայինները՝ 11%: Դրան էապես նպաստել է նաև մեր կողմից մշտապես կատարվող հաճախորդների նախապատվությունների դիտարկումը, ներհանրապետական և միջազգային գնացքների չվացուցակների հարմարավետությունը:
– Հայտնի է, որ պետությունը մասնակիորեն փոխհատուցում է ուղևորափոխադրումների պատճառով կրած վնասները: Որքա՞ն է փոխհատուցումների ծավալը և կարգը:
– Երկաթուղային ուղևորափոխադրումները, ինչպես արդեն ասացի, պետության կողմից տրանսպորտային ընկերությանը տրվող սոցպատվերն է: Հայաստանում նույնպես գործում է նման մեխանիզմ: Անհրաժեշտ է նշել, որ բոլոր երկրներում մերձքաղաքային և միջազգային ուղևորափոխադրումներից առաջացած վնասների փոխհատուցումը տրվում է պետական բյուջեի միջոցներից: Առկա տվյալների համաձայն`2016 թվականին կառավարության կողմից երկաթուղիներին տրվող ֆինանսավորումը Գերմանիայում կազմել է 15,9 մլրդ դոլար, Ավստրիայում՝ 3,2 մլրդ, Ֆրանսիայում՝ 3 մլրդ դոլար, Չինաստանում՝ 1,5 մլրդ, Ռուսաստանում՝ 800 մլն դոլար, Իրանում՝ 700 մլն, Լեհաստանում՝ 200 մլն դոլար: Ամեն երկիր ընտրում է փոխհատուցման ինդիվիդուալ կարգ, իսկ փոխհատուցման ծավալը կազմում է վնասների 60%-ից մինչև 100%:
Հայաստանում փոխհատուցման կարգը սահմանված է կոնցեսիոն պայմանագրով և ունի որոշակի սահմանափակումներ, որոնք պայմանավորված են ՀԿԵ-ի կողմից վճարվող կոնցեսիոն վճարով: 10 տարիների ընթացքում (բացառությամբ 2019 թվականը) պետությունը փոխհատուցել է կրած վնասների 10,65%: Մնացածը փոխհատուցում է ՀԿԵ-ն՝ բեռնափոխադրումներից ստացած եկամուտների հաշվին:
– Ինչպե՞ս է ընթանում շարժակազմի նորացումը:
– Վերջին երկու տարիների ընթացքում գնվել է երկու նոր էլեկտրագնացք, որոնք էքսպրեսի ձևաչափով աշխատում են Երևան-Գյումրի երթուղով: Դրանք ռուսական արտադրության ժամանակակից գնացքներ են, որոնք «Հարավկովկասյան երկաթուղու» համար հատուկ արտադրվել են երկվագոնանի ձևաչափով: Վագոնները հագեցված են օդափոխության նորագույն համակարգերով, գործում է ինտերնետ կապ: Գնացքների թույլատրվող արագությունը կազմում է 120 կմ/ժ, իսկ ուղևորության տևողությունը՝ 2 ժամ 10 րոպե:
Մեր ծրագրերի համաձայն` մինչև տարեվերջ մենք պետք է գնեինք և սկսեինք շահագործել նմանատիպ ևս երկու նոր էլեկտրագնացք, սակայն որոշ պատճառներով դա դեռ տեղի չի ունեցել: Հուսանք, որ շուտով այդ հանգամանքները կվերացվեն: