ԵՐԵՎԱՆ, 3 սեպտեմբերի — Sputnik. Ամուլսարի շուրջ զարգացումների շարքում կարևոր տեղ ունի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի տեսակոնֆերանսը «Էլարդ» ընկերության փորձագետների հետ: Այս կարծիքը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը՝ զուգահեռաբար գնահատելով Ամուլսարի հարցում արձանագրված վերջին էական զարգացումները:
««Էլարդ» ընկերության փորձագետների հետ հարցուպատասխանը կարող է 180 աստիճանով շրջել որոշումների օրակարգը, որով վերջին շաբաթների ընթացքում առաջնորդվում էր կառավարությունըև, հատկապես, վարչապետ Փաշինյանը»,–ասում է Մարգարյանը:
Մեր զրուցակցին ակնհայտ էր, որ «Էլարդի» փորձագետներն ամենևին էլ դրական եզրակացություն չեն տվել, այլ ավելի շատ անորոշություններով ու ռիսկերի որոշակի վկայակոչումներով դիտարկումներ են փոխանցել կառավարությանը: Այսինքն՝ նման դիրքորոշումն ամենևին էլ այն հիմքը չէր, որ 2016 թվականի ՇՄԱԳ-ի (շրջական միջավայրի վրա ազդեցության գնահատական) հիման վրա հանքի շահագործման վերագործարկումը թույլատրվեր:
«Ընդհակառակը, այն տպավորությունն էր, որ պետք է նոր ՇՄԱԳ արվի, իսկ դա համակարգային գնահատական է։ Հետևաբար, այստեղ պետք է որոշումների նոր տրամաբանություն և նոր օրակարգ ձևավորել: Այնպես որ, սա կարող է լրջորեն ազդել այս նախագծի վրա»,-նշում է Ատոմ Մարգարյանը` նկատելով, որ 2016-ի ՇՄԱԳ-ը հնացած է:
Ղազարյան. «Ամուլսարի հարցում իմ մոտեցումները չեն փոխվել»
Նրա խոսքով` տպավորությունն այնպիսին էր, որ «Լիդիանի» կառավարիչները ասելիք չունեն, որ ամենևին կոնսենսուս չկա «Էլարդի» և «Լիդիանի» գնահատականների միջև։
«Այնպես որ քննչական խումբը, հավանաբար, խնդիրներ կունենա այս իրավիճակում»,-ասում է Մարգարյանը, որի հետ, ի դեպ, նախքան քննչական խմբի վերջին, այդ թվում՝ ծառայողական քննության մասին տեղեկությունների հրապարակումն ենք զրուցել:
Տնտեսագետի գնահատմամբ` միանշանակ չէ նաև այլ ներդրողներին վախեցնելու տեսակետը: Դա երկակի պահ է. ներդրողները, որոնք օֆշորային են, այսպես ասած, նախընտրում են զարտուղի ճանապարհներ կամ ոչ թափանցիկ գործունեություն, կարող է և զգուշանան այս զարգացումներից: Բայց ներդրողները, ովքեր թափանցիկ են գործում, օրինական դաշտում են, ըստ մեր զրուցակցի, հակառակը` համարժեք կընկալեն տեղի ունեցողը: Նա չի կարծում, թե այս ամենը բացասական կազդի Հայաստանի ներդրումային վարկանիշի կամ ներդրողների ընկալումների վրա, և դրա օգտին է խոսում այն, որ ռեյտինգային կազմակերպությունները բարձրացնում են Հայաստանի ներդրումային վարկանիշը:
Մյուս կողմից, տնտեսագետն ինքն էլ ունի մի շարք հարցեր: Մասնավորապես. «Օրինակ`ասվում է, որ «Լիդիան Արմենիա» ընկերությունը 400 միլիոն դոլարի ներդրումներ է արել, ես շատ կուզենայի տեսնել դա բացված: Այն առումով, թե այդ 400 միլիոնի ներդրումներն ի՞նչ լեգալ ներդրումներ են»,–իր հարցադրում է ուղղում Մարգարյանը:
Ամուլսարի հարցով Ամերիկայի առևտրի պալատը դիմել է վարչապետ Փաշինյանին
Նա նշում է, որ երևում է` հողաշինարարական աշխատանքներ, տեխնիկա, աշխատավարձեր են վճարվել, լեգալ վճարումներ են կատարվել: Բայց նաև հիշեցնում, թե մեր հանքարդյունաբերության ոլորտն ինչ սխեմաներով է աշխատել: «Բնապահպանության նախարարության բնապահպանական տեսչության նախկին պետը, որ հայտարարում էր, թե դա ամբողջությամբ կոռուպցիոն սխեմա է, ես շատ կուզենայի, որ այդտեղ էլ քննություն ընթանար և պարզեին, թե կոռուպցիոն ի՞նչ պայմանավորվածություններ են եղել, մարդիկ թող ի վերջո բացատրություններ տան»,–ասում է Մարգարյանը:
Տնտեսագետը նշում է, որ եթե նախարարների այս կաբինետն ազնիվ է իր ձեռնարկումներում, ուրեմն այս հարցերին պետք է հետամուտ լինի և անաչառ քննություն իրականացնի:
Մեկ այլ հարց. հանքի շահագործման դեպքում առաջացող անխուսափելի թափոնները թափո՞ն են դիտարկվում, թե՞ ոչ: Եթե թափոն են, իսկ խոսքը շուրջ 400 միլիոն տոննայի մասին է, ապա պետք է համապատասխան վճարումներ նախատեսված լինեն յուրաքանչյուր տոննայի համար: Այդ դրվագն էլ է հարցերի տեղիք տալիս:
«Նախկին իշխանությունը աչք է փակել այս խնդրի վրա, հետաքրքիր կլինի տեսնել, թե այս նոր իշխանությունն ինչ է մտածում այս մասին: Սա ընդամենը մի փոքր էպիզոդ է Ամուլսար կոչվող այս պատմությունից: Իսկ էպիզոդներ շատ կան»,-նշում է Ատոմ Մարգարյանը:
Նա նաև ընդգծում է էական մի հանգամանք. Ամուլսարի ու ընդերքում առկա ոսկու պաշարների մասին, անկասկած, հայտնի է եղել դեռևս 1960-70-ականներից: Բայց գիտնականները, մասնագետները ուսումնասիրել են հարցը ու հանգել այն համոզման, որ հանքը չի կարելի շահագործել: Այն հնարավոր չէր շահագործել նաև 80-ականներին, և այսօր էլ, ըստ տնտեսագետի, չի կարելի շահագործել, որովհետև եղած տեխնոլոգիաները թույլ չեն տալիս դա անել անվնաս, առանց շրջակայքը վտանգելու: