ԵՐԵՎԱՆ, 5 օգոստոսի — Sputnik. «Արմավիր» քրեակատարողական հիմնարկի դատապարտյալ Վալերի Թումասյանը շախմատ խաղում է մանկուց, սովորել է ինքնուրույն ու խաղում է միշտ` անկախ գտնվելու վայրից, նույնիսկ քրեակատարողական հիմնարկում։
«Միշտ եմ խաղում, տարբերություն չկա, թե որտեղ եմ։ Այստեղ էլ ադմինիստրացիան մեզ շախմատներ է տրամադրել։ Երբ ազատ ժամանակ ենք ունենում, խաղում ենք»,– ասաց նա` Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում։
Վալերի Քալանթարյանն ու նրա բախտակից ընկերներից ևս մի քանիսն այսօր խաղացին ոչ թե միմյանց, այլ արտերկրի ազատազրկման վայրերի դատապարտյալների հետ`online տարբերակով։ Բանն այն է, որ Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիան նախաձեռնել է դատապարտյալների միջազգային մրցաշար, որը մեր երկրում առաջին անգամն է անցկացվում։
Մրցաշարին Հայաստանից բացի մասնակցում են ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիայի, Իտալիայի, ՌԴ–ի և Բելառուսի հավաքականները։ Յուրաքանչյուր երկրից միջազգային մրցաշարին կմասնակցի 4 դատապարտյալ։
Մրցաշարի առաջին խաղը ՌԴ–ի թիմի հետ էր։ Երկրորդ տախտակին խաղացող Հակոբ Մարտիրոսյանը կարճ ժամանակում հաղթանակ գրանցեց ռուսաստանցի մրցակցի նկատմամբ։
Հակոբ Մարտիրոսյանը նույնպես պրոֆեսիոնալ շախմատ երբեք չի սովորել, բայց, ինչպես ինքն է ասում`շախմատն իրեն օգնում է ապրել։
«Հայրս ասում էր, եթե կարողանաս շախմատ խաղալ, կյանքում կկարողանաս ապրել։ Կյանքն էլ շախմատ է»,– ասաց նա։
Մարտիրոսյանը ցավով նշեց, որ որ ՔԿՀ–ում շախմատ խաղալու հնարավորություններն անսահմանափակ չեն։
«Ամեն անգամ չէ, որ բախտդ բերում է ու խցում շախմատ խաղացողի ես հանդիպում։ Այստեղ էլ կիսափակ ռեժիմ է ու 4 հոգու հետ տարիներուվ մի խցում ես անցկացնում։ Չես կարող ամեն օր տարբեր մարդկանց հետ խաղալ։ Զբոսանքի համար նախատեսված 2 ժամն էլ չգիտես մաքուր օդ շնչես, թե շախմատ խաղաս»,– ասաց նա։
«Արմավիր» ՔԿՀ պետի տեղակալ Գևորգ Սիմոնյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նույնպես հաստատեց, որ ՔԿՀ–ում դատապարտյալներն օրվա ընթացքում կարող են շախմատով զբաղվել միայն զբոսանելու կամ սնվելու համար նախատեսված ժամերին։
Սիմոնյանը նշեց, որ ՔԿՀ–ում տարբեր մարզաձևերից մրցաշարեր հաճախակի են կազմակերպվում, ու դրանք դատապարտյալների վերասոցիալականացման ծրագրերի մի մասն են։
«Դա ցույց է տալիս, որ, չնայած իրենք գտնվում են այստեղ, բայց հասարակության լիարժեք մաս են կազմում. մենք փորձում ենք նրանց նաև այդ միտքը ներշնչել»,– ասաց նա։
Սիմոնյանի բնորոշմամբ` շախմատն առայժմ միակ մարզաձևն է, որի մրցաշարն on-line անցկացնելը ՔԿՀ–ում տեխնիկապես հնարավոր է։
Դատապարտյալների միջազգային մրցաշարը 2 օր կտևի։
Ինչպես հայտնեց ՀՀ շախմատի ֆեդերացիայի նախագահության անդամ, միջազգային կարգի մրցավար Նորիկ Քալանթարյանը, մրցաշարի առաջին օրը Հայաստանի հավաքականը մրցել է 4 թիմերի հետ։ Երկրորդ օրը պայքարի դուրս կգան 3 թիմեր։
«Թիմերը մրցելու են շրջանային մրցակարգով, երբ բոլոր թիմերը խաղում են բոլորի հետ»,– ասաց Քալանթարյանը։
Նրա խոսքով` մինչ այս անցկացվել են քրեակատարողական հիմնարկի դատապարտյալների ու ներհանրապետական մրցաշարեր, որոնց արդյունքում որոշվել է միջազգային ասպարեզ «ուղեգրել» Արմավիր» ՔԿՀ թիմին, որում, ի դեպ, պրոֆեսիոնալ շախմատիսներ չկան։
«Պարզվեց, որ մեծ մասն այստեղ է խաղալ սովորել` պատիժը կրելու ընթացքում։ Պրոֆեսիոնալներ չունենք»,– ասաց Քալանթարյանը։
Մրցաշարի բացմանը դատապարտյալների թիմին ոգևորելու էր եկել նաև ՀՀ շախմատի ֆեդերացիայի նախագահ Սմբատ Լպուտյանը։
Իսկ վաղը` օգոստոսի 6-ին` մրցաշարի փակմանը կհաջորդի նաև միջազգային online կոնֆերանս` հենց ազատազրկման վայրերից, որի ժամանակ մասնակից երկրների պետական կառույցների ներկայացուցիչները կներկայացնեն իրենց երկրներում ՔԿՀ–ների վիճակն ու դատապարտյալների իրավունքների պաշտպանության մակարդակը։