Ժաննա Պողոսյան, Sputnik Արմենիա
Յայտնի բան է` հայերը կը սիրեն քիչ մը ճոխացնել իրականութիւնը: Այսինքն զարմանալի չէ, որ շատերը Սեւանայ լիճը ծով կ’անուանեն, իսկ Երեւանի մէջ գտնուող աղի ջրաւազանը` լիճ:
Ամէն պարագայի միայն անով կարելի է բացատրել փոքրիկ ջրաւազանի յաւակնոտ անուանումը, որ որպէս «Աղի լիճ» յայտնի է երեւանցիներուն:
Ջրային տարածքը կը գտնուի Երեւանի ծայրամասին մէջ` աղմկոտ ճանապարհներէն հեռու, բայց աղմուկի պակաս այստեղ չկայ. ամառուան օրերուն գրեթէ անհնար է ամայի եւ խաղաղ տեսնել լճակը. ամէն երեկոյ կը հաւաքուին տասնեակ երեւանցիներն ու զբօսաշրջիկները: Իսկ ինչու՞:
Առաջին հերթին` ջրաւազանը վերածուած է իւրայատուկ անվճար զուարճանքի: Տեղացիները կը պատմեն, որ քանի մը տարի առաջ նախկին պատգամաւոր Մհեր Սեդրակեանը, որուն տունը կը գտնուի լիճին մօտ, փորձած է մասնաւորեցնել լողափը, բայց անոր ծրագիրը ձախողուած է: Լիճի տարածքը դեռ հասանելի է բոլորին:
Երկրորդ` անուանումէն կարելի է գուշակել, որ ջրամբարին մէջ ահռելի քանակութեամբ աղ կայ: Լիճը գոյացած է անցած դարու 70–ականներու վերջերը մօտակայքը գտնուող գաճաքարի գործարանի աշխատանքներու հետեւանքով: Յարակից տարածքին մէջ բնակող երեխաները հէնց այդ աւազանին մէջ լողալ սորված են:
«Մենք մօտ 10 տարիէ ընկերներով կու գանք այստեղ: Արհեստավարժ լողորդներ ենք: Աղի ջուրին մէջ լողալ սորվիլն աւելի հեշտ է, յատկապէս եթէ քիթիդ տակ է», – ծիծաղելով կը պատմէ Էրեբունի թաղամասի բնակիչ Արմէնը:
«Յետոյ էլ ինչու՞ ժամանակ եւ փող ծախսել Սեւ ծով հասնելու համար, եթէ կողքդ սեփականը կայ»,– Արմէնի հետ կը համաձայնի անոր ընկերը:
Տղաները կէս ժամ կը լողան, յետոյ դուրս կու գան «ափ»` խմելու եւ արեւայրուք ընդունելու: Կը խմեն ահռելի քարերէ սարքուած «սեղանի» մը մօտ: Չեն գիտեր, թէ ատիկա որուն ձեռքի գործն է, բայց ամէն ամառ կ’օգտուին ատկէ: Ինչ–որ հոգատար մարդ նոյնիսկ աւել ու գոգաթիակ ձգած է սեղանին տակ:
Ի դէպ, տարածքը ոչ միշտ մաքուր ու խնամուած եղած է. ԽՍՀՄ– փլուզումէն յետոյ սեփականատէր չէ եղած, եւ ոչ ոք հետեւած է լիճին:
«Երեք տարի առաջ այստեղ այնքան աղբ կար, որ գարշահոտը կը հասնէր մինչեւ մեր տուն, փառք Աստուծոյ, աղբը հաւաքեցին, երեւի հասկցան, որ չի կարելի կեղտոտել այնտեղ, ուր կ’ուտես», – կը պատմէ տեղաբնակ տիկին Նորան:
Տիկին Նորան 63 տարեկան է: Կ’ըսէ` աւազանն օգնած է պայքարիլ յօդացաւի դէմ: Աղի ջուրը կ’օգնէ անոր ազատիլ ոտքերու ցաւէն: Սովորաբար մինակ կու գայ «բուժուելու», երբեմն կը միանան նաեւ հարեւանուհիները:
«Անոնց համար աւելի հեշտ է նստիլ չորս պատին մէջ, սուրճ խմել եւ բողոքել ցաւերէն», – քիչ մը նեղուած կ’ըսէ ան:
Աւազանին մօտ կը գտնուի նաեւ հայերու չափազանցութեան միւս «զոհը»` «աղի ջրվէժը», որ իրականութեան մէջ խողովակէն ցայտող ջուրի շիթ է:
Տղամարդ մը ջուր կը հաւաքէ 5–լիթրանոց շիշերու մէջ: Ռուսաստանէն եկած զբօսաշրջիկ է: Ջուրը խմելու համար չի հաւաքեր, որովհետեւ կէս հայեացքն ալ բաւական է` հասկնալու համար, որ խմել պէտք չէ: Պարզապէս կը պատրաստուի տաքացնել արեւի տակ` դնելով ինքնաշարժին վրայ:
«Երբ տաքնայ, կարելի է ցայուիլ», – կը բացատրէ ան:
Մէկ խօսքով, նկատի ունենալով Հայաստանի մէջ ջրաւազաններու պակասը, զարմանալի չէ, որ հայերը, ինչպէս կրնան, կը փայփայեն իրենց «մեռեալ ծովը»: Նոյնիսկ երեկոյեան աշխատանքային օրերուն այստեղ մարդաշատ է: Ինչ–որ մէկը լողալ կը սորվի, միւսը կը բուժուի, երրորդն ալ պարզապէս կը վայելէ կեանքը: