Արմենուհի Մխոյան, Sputnik Արմենիա
Իսկապես էլ՝ տարիներ առաջ Լևոն Հովհաննիսյանը չէր պատկերացնում, որ «սիրահարվելու» է կավին ու իր երազած դիվանագիտության փոխարեն բրուտագործությամբ է զբաղվելու: Նա Շիրակում միակն է, որ բրուտանիվով է աշխատում, այլ ոչ թե կաղապարով:
«Մարտակերտում եմ ծառայել: Եվ ծառայությունն իր հետքերը թողել էր իմ մեջ: Երբ բանակից եկա, շատ նյարդային էի: Իսկ կավի հետ աշխատելը հանգստացնում էր ինձ, ու սիրեցի այն: Հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ շատ եմ փոխվել: Կավն է ինձ փոխել»,-խոստովանում է Լևոնը:
Մայրն ամեն անգամ հպարտությամբ, մի տեսակ՝ ծիսակարգի նման է հյուրերի առաջ՝ սեղանին դնում ընդունված որդու ձեռքերով պատրաստած կավե սպասքը, սովորական ամանեղենի փոխարեն: Ասում է՝ շատ է տխրում, երբ Լևոնն իր գործերը վաճառում կամ նվիրում է: Իսկ երբ որդին մի կողմ է նետում խոտանված խեցեղենը, թաքուն վերցնում ու պահում է:
«Որդուս սարքած ամեն մի իր ինձ շատ թանկ է: Մեր ընտանիքում ոչ մեկը բրուտ չի եղել, որ Լևոնը տեսներ ու սովորեր: Իրենից է եղել, հողի հետ խաղալ միշտ շատ է սիրել, իսկ հիմա արդեն նույնիսկ գիշերներն է մոռանում տուն գալ իր արհեստանոցից: Շատ է սիրում այս արհեստը»,-պատմում է մայրը՝ տիկին Մարինեն:
Ամեն ինչ սկսվեց զինծառայությունից զորացրվելուց հետո, 2005 թվականին. աշխատանք չկար, և ստիպված բանվորության անցավ Գյումրիում Իտալիայի հյուպատոսարանի կավի արվեստանոցում: Բանվորական գործի հետ նաև կավ էր շաղախում: Հետաքրքրությունը հենց այդտեղից սկսվեց՝ կողքից նայելով սովորողներին ու բրուտանիվի աշխատանքին: Երիտասարդը չէր էլ պատկերացնում, որ արվեստին ու արհեստին երբեք մոտ կանգնած չլինելով՝ կսիրի այս գործը:
Ավարտել է «Հայբուսակ» համալսարանի միջազգային հարաբերությունների բաժինը: Սիրում էր այդ մասնագիտությունը, թեպետ ոչ մի օր չաշխատեց այդ գծով: Ասենք, միջազգային հարաբերությունների հարցերն ուսումնասիրելը հետո միջանձնային հարաբերությունները սահուն կառուցելու համար օգտակար եղավ:
Գեղանկարիչ Վազգեն Գևորգյանի մոտ աշխատանքի անցնելուց հետո, Լևոնի մոտ էլ ավելի խորացավ սերը բրուտագործությամբ հանդեպ:
«Այնուհետև ավելի ու ավելի խորացա՝ համապատասխան գրականության, ուսումնասիրությունների ծանոթացա: Մինչև 2009 թվականն աշխատեցի Վազգեն Գևորգյանի հետ: Ես հենց բրուտանիվի վրա էի աշխատում, հետո որոշեցի, որ իմն ունենամ»,-պատմում է Լևոն Հովհաննիսյանը:
Նա վստահեցնում է՝ կրթությունը շատ է օգնում իր գործում: «Միջազգային հարաբերությունները շատ էի սիրում, բայց այս կավը տարավ ու մոռացնել տվեց ամեն ինչ: Իմ կրթությունը հիմա շատ է օգնում՝ արհեստավոր լինելուց բացի, պետք մարդկանց հետ շփվես, գործը դիվանագիտորեն առաջ տանես»:
Այսպես, սեփական տան սենյակներից մեկը ձևափոխելով արհեստանոցի, ձեռք բերելով կամ սեփական ձեռքերով պատրաստելով վառարաններ ու գործիքներ, Լևոնը սկսեց կավե իրեր պատրաստել: Հիմնականում սպասք, դեկորատիվ տարբեր առարկաներ ու հուշանվերներ է պատրաստում, թեև վստահեցնում է՝ կավագործությունն ավելի լուրջ արհեստ է: Լևոնն այսօր ուրախությամբ է իր արհեստանոցում ընդունում նաև «Շիրակի» պետական համալսարանի ուսանողներին: «Ուրախ եմ, որ մշակութային քաղաքում նորից սկսել են զարգանալ հին արհեստները»,- նշում է նա:
Թվում է, թե ավելի հասարակ ինչը կարող է լինել, քան կավը: Սակայն դա միայն թվում է: «Ամեն կավ չէ, որ լավն է, կերամիկայի ժամանակ՝ հատկապես»,- ասում է բրուտը: «Մինչև չհասկանամ այդ կավի բաղադրությունը, ձեռք չեմ բերի: Հիմնականում Շիրակի մարզի Հողմիկ (նախկինում՝ Իլի) գյուղի կավն եմ օգտագործում ու հետը խառնում ռուսական և ուկրաինական կավերը, որոնք հրակայուն են»:
Կավագործության ամենաբարդ պրոցեսը թրծումն է. առարկան կարող է դեֆորմացիայի ենթարկվել, վնասվել կամ ճաքել:
«Եթե այդ պրոցեսը ճիշտ է կատարվում, դու արդյունքի կհասնես: Կավի մեջ պահպանվող նույնիսկ 5 տոկոս ջուրը կարող է ճակատագրական լինել: Իմ մոտ հիմա դա արդեն բարդ չէ, ես հասել եմ այն բանին, որ 0,1 տոկոս է խոտան դուրս գալիս»:
Լևոնին այսօր կարելի է Գյումրիում տեսնել ցանկացած մշակութային-արհեստագործական միջոցառման կամ բացօթյա ցուցադրությունների ժամանակ: Ասում է՝ ոչ այնքան կավե իրեր վաճառելու, այլ այս մոռացվող արհեստի մասին խոսելու, այն վերսին հանրայնացնելու նպատակով է մասնակցում: «Ես այս գործով չեմ զբաղվում գումարի համար, ազնվությամբ եմ ասում՝ սա սկզբում հոբբի էր, հիմա արդեն իմ կյանքի անբաժանելի մասն է: Շատ պետք է սիրես կավը, որ լավ կավագործ դառնաս»:
34 ամյա Լևոնը հիմա մի մեծ երազանք ունի ՝ արհեստագործական դպրոց ունենալ, որտեղ կկարողանա բրուտի իր մասնագիտությունը, հմտությունները երեխաներին փոխանցել, իսկ մինչ այդ, հոր հոբբին փորձարկում է որդին՝ 2 տարեկան Վրույրը, որ ժամերով կարող է անցկացնել հոր արհեստանոցում:
Նա ավելի վաղ է սկսել, քան հայրը. Աստծո օգնությամբ՝ ավելիին թող հասնի: