ԵՐԵՎԱՆ, 18 ապրիլի — Sputnik, Աշոտ Սաֆարյան. «Արարատցեմենտի» շուրջ ստեղծված իրավիճակը հետևանք է այն արատավոր տնտեսական համակարգի, որը ստեղծվել է նախկին իշխանության օրոք, և որն այսօր պետք է ապամոնտաժել։ Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը։
Անցած շաբաթ «Արարատցեմենտ» ՓԲԸ–ի ղեկավարությունը հայտնել էր, որ ստիպված է շուրջ 1200 աշխատակից կրճատել։ Ի պատասխան ձեռնարկության աշխատակիցները արդեն մի քանի օր է բողոքի ակցիա են իրականացնում։
Խաչատրյանի խոսքով` Հայաստանի տեղական արտադրողներից շատերը սովոր են, որ պետությունը նրանց պետք է պաշտպանի արտաքին մրցակիցներից։ Այս մոտեցումը հաճախ պոպուլիզմի է նմանվում, բացի այդ սպառողների համար որոշակի վտանգ է պարունակում։ Տարբեր հարկային և մաքսային արտոնությունների օգնությամբ տեղական արտադրողներին պաշտպանելով մրցակցությունից, պետությունը քաղաքացիներին զրկել է որակյալ և գնային առումով մատչելի ապրանքներ գնելու և սպառելու հնարավորությունից։
«Մինչև վերջերս «Արարատցեմենտը» օգտվում էր իշխանությունների տրամադրած արտոնություններից՝ ոչ առանց կոռուպցիոն ռիսկերի։ Այժմ նոր կառավարությունն ուզում է խաղի հավասար պայմաններ ստեղծել` կոչ անելով աշխատել գործող հարկային օրենսդրության պայմաններում։ Եվ պարզվում է, որ ցեմենտի գործարանը խնդիրների է բախվել», – ասում է Խաչատրյանը։
Գործարանում անախորժություններ սկսվեցին այն բանից հետո, երբ հարևան Իրանում ազգային արժույթի արժեզրկման հետևանքով ընկավ իրանական ցեմենտի գինը, այն ավելի էժան դարձավ, և այժմ հայկական արտադրանքը չի կարող մրցակցել իրանականի հետ։
Ինչպես կարծում է Խաչատրյանը, նման պայմաններում ձեռնարկությունն ինքնուրույն պետք է խնդրի լուծման մեխանիզմներ և ձևեր գտնի, անհնար է անվերջ դիմել կառավարությանը հարկային արտոնություններ ստանալու համար։
«Վաղը մյուս օր, ունենալով «Արարատցեմենտի» օրինակը աչքի առաջ, կառավարությանը արտոնությունների համար կարող են դիմել լոլիկի և այլ գյուղմթերքի արտադրողներ, այնուհետև նմանատիպ խնդրանքով հանդես կգան տեքստիլ արդյունաբերության ներկայացուցիչներ և այդպես մինչև անվերջություն։ Բայց չէ՞ որ մենք հասկանում ենք, որ այդ ճանապարհը ոչ մի տեղ չի տանում։ Իսկ ուր մնացին առողջ մրցակցությունը, նոր տեխնոլոգիաների կիրառումը։ Բնականաբար,կառավարությունը պետք է իր հնարավորության սահմաններում օգնի տեղական արտադրողներին, սակայն ծայրահեղությունների մեջ ընկնել չի կարելի», – ասում է տնտեսագետը։
Խաչատրյանի համար այս փուլում համոզիչ չեն «Արարտցեմենտի» ղեկավարության փաստարկները, որը, ինչպես հայտնի է, լրացուցիչ տուրքեր է պահանջում կլինկեր` ցեմենտի հումք, ներկրելու համար։
Ինչպես ավելի վաղ հայտարարել էր գործարանի սեփականատեր Գագիկ Ծառուկյանը, Հայաստանում ցեմենտի արտադրությունը մեծ ծախսերի հետ է կապված նախևառաջ այն պատճառով, որ կառավարությունը հրաժարվում է բարձրացնել կլինկերի ներկրման մաքսային տուրքերը։
Արդյունքում տեղական արտադրության հումքը, որից ցեմենտ են ստանում, անեկամտաբեր է դառնում։
Միևնույն ժամանակ Խաչատրյանը ուշադրություն դարձրեց մի հետաքրքիր հանգամանքի վրա` 2018 թվականին Հայաստանն Իրանից ներկրել է ցեմենտ մեկ տոննայի դիմաց 150 դոլարով։ Այսօր «Արարատցեմենտի» ներկայացուցիչները պնդում են, որ իրանական ցեմենտը իրենց արտադրանքից ավելի էժան է. այն արժե 15-25 դոլար մեկ տոննայի համար։ Անհամապատասխանություն է ստացվում. եթե իրանական ցեմենտն այդքան էժան է, ապա ինչո՞ւ էր անցած տարի ներկրվում 150 դոլարով։ «Արարատցեմենտի» արտադրանքի մեկ տոննան, ինչպես հայտնի է, 40 հազար է։ Խաչատրյանի կարծում է, որ պետք է մանրակրկիտ պարզել այս մութ պատմությունը, չի բացառվում, որ կարող են «հետաքրքիր մանրամասներ» բացահայտվել։