Մարդիկ կան, որ հենց Ամանորին պիտի անպայման մի թարս բան ասեն: Կամ ավելի վատ, որևէ եկեղեցական, ազգի մեծ մասի կողմից նշվող տոնի օրը պարտադիր մի անաստված ու հակաքրիստոնեական արտահայտություն պիտի անեն, ի ցույց դնեն իրենց կրոնական կամ սեռական կողմնորոշումը, իբր տեսեք-տեսեք:
Մեծ հաշվով, էպատաժային պահվածք է։ Նման արտահայտություններով կամ հանրությանը ցուցադրվող վարքով մարդիկ, ըստ էության, սադրում են նույն հանրությանը, մղում որոշակի հակադարձման: Դա նման էպատաժի դիմելու նպատակներից մեկն է, այսինքն` այդպիսով «անուն հանելու», կամ եթե արդեն «հանած անուն» ունեն, ապա՝ իրենց մասին հիշեցնելու խնդիր են լուծում, զուգահեռաբար պղտորում են մարդկանց տրամադրությունը և օրվա խորհուրդն ու ընդհանուր միջավայրը:
Կան և այնպիսի երկոտանիներ, որ ուղղակիորեն ստոր արարքներն են դիմում, այնպիսի սրիկայության, որի համար քրեական օրենսգրքով նախատեսված բոլոր պատիժները միասին վերցրած էլի քիչ են թվում ու մեղմ: Ասենք, ի՞նչ պատիժ տաս, ինչպե՞ս վարվես այն սուբյեկտների հետ, որ ընդունակ են գերեզմանատնից ցանկապատ կամ այլ իր գողանալ: Իսկ ինչպե՞ս վարվել «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնի տարածքից եղևնի գողացողների հետ: Հիշո՞ւմ եք` մի երկու տարի առաջ նման դեպք էր եղել: Այն ժամանակ ոստիկաններն արագորեն հայտնաբերել էին դրանց:
Լավ, իսկ ի՞նչ պատիժ տաս երեկ՝ ապրիլի 2-ին, հերոսների ու իրենց հարազատների հիշատակը հարգելու եկած հայրենակիցների ավտոմեքենաներից, ապակիները ջարդելու միջոցով, գողություն արած շանորդիներին: Ըստ որում, ոստիկանության ու անվտանգության աշխատակիցների, կարելի է ասել, քթի տակ են դա արել:
«Աստված կպատժի»,- ասում ենք նման դեպքերում, երևի որպես ինքնամխիթարանք: Պատժելն, իհարկե, կպատժի, բայց ե՞րբ: Ի վերջո, կյանքն ամենքի դեմն էլ բերում է այն, ինչը պետք է վաղ թե ուշ բերի…
Հետո «մտնում» ես սոցցանց ու տեսնում, որ «Քաղպայմանագրի» հոգաբարձուների խորհրդի անդամ Լարա Ահարոնյանը գրել է, թե ապրիլի 2-ը ամաչելու օր է: Ու ինչի՞ համար է ամաչում իշխող կուսակցության կոնկրետ ներկայացուցիչը. «Այսօր ամաչելու օր է, մեղավոր զգալու, ոչ թե հպարտանալու ու մենք մեզ ու ուրիշներին խաբելու, որ 18-20 տարեկան հերոսներ ենք ունեցել 3 տարի առաջ: Ու մինչև այսօր շարունակում ենք խոսել պատերազմական լեզվով ու շատ քիչ բան ենք փոխում մեր մտածելակերպի ու ամենօրյա քայլերի մեջ, որ պատկերացնենք ուրիշ բան, քան պատերազմ։ Ամոթ մեզ»:
Որքան էլ շատերի համար վրդովեցնող լինեն ակնհայտորեն մանիպուլյատիվ ձևակերպումները, հարցեր ծագում են: Լավ, ինքն ամաչում է՝ իր անհատական գործն է, իհարկե: Բայց ինչի՞ համար, ըստ Ահարոնյանի, պիտի հասարակությունն ու մյուսներն ամաչեն: Կամ, որ ապրիլյան պատերազմի օրերին իսկապես 18-20 տարեկան մեր զինվորները հենց հերոսների նման իրենց պահեցին ու իրական հերոսներ են, դա խաբեությո՞ւն է, խաբկա՞նք, ինքնախաբեությո՞ւն: Կա՞ ավելի տգեղ վարմունք, քան այդ հերոսներից զոհվածներին խնկարկելու օրը նման, կներեք, անհեթեթություն ասելը:
Գլխավորը` ասում է, թե ամոթ է, այսինքն՝ ամաչելու բան է, որ «շարունակում ենք խոսել պատերազմական լեզվով», ու, որ քիչ բան ենք փոխում մեր մտածելակերպի մեջ, որ պատկերացնենք, ուրիշ բան, քան պատերազմն է:
Գուցեև չարժեր արձագանքել այդօրինակ գրառմանը: Գուցեև արժեր անտեսել այն, եթե դրա հեղինակը իշխող կուսակցության նկատելի ներկայացուցիչ չլիներ:
Հետաքրքիր է, ի դեպ, որ իշխանության մեկ այլ ներկայացուցիչ, առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը երեկ ֆեյսբուքյան իր էջում ու ոչ առանց հպարտության, զետեղել էր ապրիլյան պատերազմի օրերին իր զինծառայության վերաբերյալ լուսանկար: Դա արել էր ընկալելի հպարտությամբ ու նաև նշել. «Հավերժ փառք հերոսներին»: Հիմա հարց է ծագում. ըստ Լարա Ահարոնյանի, առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը խաբո՞ւմ է իրեն ու հասարակությանը՝ համարելով, որ հերոսներ ենք ունեցել:
Եվ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, որ հայտնի նախընտրական հեռուստաբանավեճի ժամանակ այդպես բուռն պաշտպանում էր Լարա Ահարոնյանին` որպես իր քաղաքական թիմի անդամի, նույնպե՞ս խաբում է ինքն իրեն, հասարակությանն ու մյուսներին, քանի որ եկել էր «Եռաբլուր»՝ հարգանքի տուրք մատուցելու ապրիլյան պատերազմի հերոսների հիշատակին:
Լավ, սա ի՞նչ պսևդոխաղաղասիրական ալիք է: Նկատի ունենք Լարա Ահարոնյանի ասածը, թե ամոթ է, որ «պատերազմական լեզվով ենք խոսում»: Ո՞վ է այն հովանավորում: Այդ ինչպե՞ս է լինում, որ նման գերյուրահատուկ մտքերն ու ֆրազները զուգահեռվում են ադրբեջանական կողմից հնչող ռազմատենչ ու ռազմաշունչ հայտարարությունների հետ: Ինչպես, օրինակ, երեկ երբ Ալիևն, օրինակ, հայտարարեց, թե Հայաստանի հետ պատերազմն ավարտված չէ, «քանի դեռ օկուպացված են ադրբեջանական տարածքները»:
Ի՞նչ է նշանակում, առհասարակ, ամաչել «պատերազմական լեզվով խոսելու համար», երբ ընդհանրացած ասած՝ հակառակորդդ ռամիլսաֆարովյան տարբերակով քնելուդ է սպասում, որ կացին գործածի…
Նշվածի կարգի «էպատաժությունները» թերևս մեկ հարաբերական «պլյուս» ունեն. նման դրսևորումները թույլ չեն տալիս, որ հասարակության մեծ մասի համարժեք արձագանքման ունակությունը պարապուրդի մատնվի: