ԵՐԵՒԱՆ, 1 ապրիլի– Sputnik. Հայաստանով շատ ճանապարհորդելը ստիպեց հասկնալ, որ մենք ունինք հետաքրքիր կերպարներ, նախաձեռնութիւններ, պատմութիւններ, որոնց մասին կարելի է անդադար խօսիլ, բայց ասիկա կը գիտակցիս միայն, երբ լաւ կը ճանապարհորդես երկրի մը մէջ ու կը տեսնես այն, ինչ սովորաբար չես նկատեր այս կամ այն տարածաշրջանի հետ մակերեսային ծանօթութեան ժամանակ: Այս մասին Sputnik Արմենիայի թղթակիցին հետ զրոյցին ըսաւ թրաւըլ-պլոկըր Լիլիթ Խաչատուրեան:
Աղջիկը բաւականին յաճախ կը ճանապարհորդէ մարզերով, մարդոց քիչ յայտնի փաստեր կը ներկայացնէ ու կը գրէ Հայաստանի հետաքրքիր զբօսաշրջային անկիւններու մասին: Վերջերս ան նոր նախագիծ սկսած է, որուն ծիրէն ներս ընթերցողներուն կը ծանօթացնէ սահմանամերձ գիւղերու պատմութիւնն ու կենցաղը:
«Շատոնց կը մտածէի գրել սահմանամերձ գիւղերու մէջ ապրող մարդոց մասին: Ինծի հետաքրքիր է անոնց իրականութիւնն ու առօրեան: Առաջին գիւղը, որ այցելեցի Տաւուշի մարզի Բերքաբերն էր, ուր սահման ըսուածը Ջողազի ջրամբարն է: Ու այդ գիւղէն ետք իմ մօտեցումս փոխուեցաւ: Այլեւս չեմ կրնար ըսել սահմանամերձ գիւղ, քանի որ իրականութեան մէջ նման գիւղերը սահմանապահ են, սահմանն ալ իրենք են», - կ’ըսէ պլոկըրը:
Աղջիկն արդէն հասցուցած է այցելել Բերքաբեր եւ Սարիգիւղ: Լիլիթ կ’ըսէ, որ տեղացիները սկիզբը կ’ուսումնասիրեն, կը փորձեն հասկնալ ինչը զինք բերած է գիւղ, բայց ծանօթանալէ ետք , կը հրաւիրէին տուն եւ կը հիւրասիրէին:
Բերքաբերի մէջ ան քանի մը օր ապրած է գիւղացիներու տունը, բայց որեւէ վայրկեան ինքզինքը հիւր կամ օտար չէ զգացած:
Աւելին, վերադառնալուն ան կրկին հրաւէրք ստացած է սահմանապահ գիւղ երթալու, կը կարծէ` ատիկա լաւ նշան է ու գիւղացիներն ինձմէ դժգոհ չեն:
Աղջիկը կը խոստովանի, որ մինչեւ Բերքաբեր գալը կը կարծէր, որ կու գայ, կը նկարէ, կը ծանօթանայ ու վերջ: Սակայն, երբ կ’ապրիս իրենց հետ, կը հասկնաս, որ վտանգ միշտ կայ, որովհետեւ երբեք չես գիտեր` ինչ կրնայ ըլլալ յաջորդ վայրկեանին, պատերազմական իրավիճակ է: Լիլիթը կը կարծէ, որ գիւղի բոլոր բնակիչները Հայաստանը պահող սահմանապահներ են:
«Կը հիանաս ամէն մէկով: Տեղաբնակներուն մտքով չանցնիր արտագաղթել, եթէ այդպէս վարուին, իրենց ոչ մէկը կը մեղադրէ, չէ որ խօսքը սեփական կեանքի մասին է: Ունին բազմաթիւ դժուարութիւններ, կորուստներ, սակայն կեանքը կը շարունակուի, կ’արարեն, կը ստեղծեն նորը, անոնց նախաձեռնութիւններն ալ յաջողութեամբ կը ներկայացնեն Հայաստանը միջազգային հարթակներու վրայ: Կը հանդիպիս իրենց ու կ’ամչնաս քեզմէ, երբ փոքր, աննկատ եւ անկարեւոր բանէ պատմութիւն կը սարքես», - կը խոստովանի պլոկըրը:
Լիլիթը ոգեշնչուած է իր գաղափարէն ու սահմանապահ գիւղերու բնակիչները մէկ մեծ ընտանիք կը համարէ: Նախ բոլորն իրար կը ճանչնան, մէկը միւսին մասին հոգ կը տանի, կ’անհագստանան, կ’ուրախանան: Ան շատ ուրախ է, որ զինք ընդունած են այդ ընտանիք, պատմած են իրենց պատմութիւններն ու գաղտնիքները: Կը խոստովանի նաեւ, որ այդ այցն ու ծանօթութիւնը մէկընդմիշտ փոխած են իր հայեացքներն ու կեանքի ընկալումը: Պլոկըրը սկսած է գնահատել այն ամէնը, ինչ ունի ու այն, ինչ կը ստեղծեն իր շրջապատի մարդիկ:
«Հասկցայ, որ սահմանապահ գիւղերու մէջ բնակող մարդոցմէ շատ բան ունիմ սորվելու` համարձակութիւն, արարելու ձգտում, իրականութեան զգացողութեան ընկալում: Սկսած եմ այլ կերպ նայիլ իրականութեան եւ երեւոյթներուն, որոնք կը կատարուին», - կ’ըսէ Լիլիթ:
Ան կը խոստովանի, որ սահմանապահ գիւղեր այցերը շարունակական պիտի ըլլան: Յառաջիկային կը պատրաստուի երթալ Գեղարքունիք մարզի Վահան գիւղ, կ’այցելէ Վայոց Ձորի Խաչիկ գիւղը, Տաւուշի շարք մը գիւղերը եւ Արցախի Մադաղիս եւ Թալիշ գիւղերը: