ԵՐԵՎԱՆ, 10 հունվարի — Sputnik, Արամ Գարեգինյան. Հայկական այս ապրանքն այնքան հայտնի է, որ այն կեղծում են արտասահմանում. անվանումն էլ ՇՈՈւ է։
Չէ, ժամանցային ոչ մի բան այստեղ չկա։ Ամեն ինչ ավելի պրոզայիկ է. դա մեկուսացնող մետաղաձող է (շտանգա)՝ օպերատիվ-ունիվերսալ. այստեղից էլ` հապավումը։ Դրա օգնությամբ էլեկտրիկներն ու մոնտաժողներն աշխատանքներ են կատարում բարձր լարման էլեկտրացանցերում. ստուգում են լարումը, փոխում լարերի միացումները, մաքրում դրանք փոշուց։ Էլցանցերում աշխատանքի պաշտպանության համար այդ և այլ միջոցներ պատրաստվում են Հայաստանում։ Հիմնական գնորդը Ռուսաստանի տարածաշրջանների էլեկտրական ցանցն է (МРСК)։ Որոշակի խմբաքանակներ գնում են Ուզբեկստանը, Ղազախստանը, Մոլդովան:
Այս ամենը չէր լինի, եթե Արտյուշա Ավետիսյանը ԽՍՀՄ անկումից հետո խաչ քաշեր անցյալի վրա։ Բայց հարցրեք ցանկացած աշխատողի, թե ինչպես է կազմված էլեկտրական սխեման կամ ինչպես սրել մետաղական շտուցերը, հետո նայեք դեմքին, երբ նա կսկսի բացատրել ձեզ։ Կտեսնեք, որ տարեցների հիշողությունը դիպուկ է և լուսավոր։ Ահա և Ավետիսյանի ձեռքերը նման են հայտնի Վլադիմիր Գորովիցին (դիտեք ինքներդ)։
ԽՍՀՄ տարիներին Ավետիսյանը եղել է «Էլեկտրոպրիբոր» արտադրական միավորման գլխավոր ինժեները։ Երբ Միությունը սկսեց քանդվել, գործարանն ամայացավ. նա էլ հավաքեց տանը նստած «վիրտուոզներին» և ստեղծեց իր փոքր «նվագախումբը»։ Ավետիսյանը ամենևին էլ երիտասարդ չէ։ Արտադրության պետը 67 տարեկան է։
«Մի զարմացեք։ Մենք 70 տարեկան վարպետներ ունենք, մեկն էլ նույնիսկ 80 տարեկան է։ Եթե, Աստված չանի, ինչ-որ բան պատահի նրա հետ, փոխարինող չենք գտնի։ Հայաստանում խառատ գրեթե չի մնացել։
Փոխարենը հայրերը բերում են իրենց որդիներին, արդեն նման դեպքեր եղել են։ Այնպես որ՝ աշխատում ենք։ Վճարում ենք մոտավորապես միջին աշխատավարձի չափ։ Մինչև 2008թ-ի ճգնաժամը մեզ մոտ աշխատում էր ավելի քան 50 մարդ։ Հիմա ավելի քիչ։ Պահ է եղել, երբ մենք վնասով ենք աշխատել, երբ ռուբլին անկայուն էր դարձել։ Բայց ամեն դեպքում չենք փակվում։ Իսկ անցած տարի, օրինակ, արտադրական աճ ենք ունեցել», - պատմեց Ավետիսյանը։
Մեկ այլ բարդություն էլ կեղծ արտադրանքն է։ Պարզվում է, որ հայկական ապրանքներից միայն կոնյակը չէ, որ կեղծում են։
«Երբեմն ինձ զանգահարում են Ռուսաստանից, բողոքում ապրանքից։ Հետո պարզվում է՝ կեղծիք է։ Ընդ որում, սովորել են կեղծել ոչ միայն անվանումը, այլ նաև արտադրանքի տեխնիկական անձնագրերը։ Բայց ես, իհարկե, կգտնեմ միջոց ապացուցելու, թե որն է իմը, որը՝ կեղծիք։ Ուղղակի դժվար է դատարաններում լուծել այդ հարցը։ Բայց պետք էլ չէ։ Իրենք իրենց վարկաբեկում են։ Մի անգամ կբռնվեն, երկրորդ անգամ, և վերջ», - կարծում է Ավետիսյանը։
ԵԱՏՄ-ում կան բազմաթիվ լավ արտադրողներ թե՛ Ռուսաստանում, թե՛ Բելառուսում։ Նրանց հետ մրցակցությունը հիմնված է ոչ թե վախի, այլ խղճի վրա։ Գործը դժվարացնում է միայն այն, որ Հայաստանում բարձր են տրանսպորտային ծախսերը։
«Եվրասիական միությունը մեզ մի քիչ օգնել է։ Պակասել են հարկային ընթացակարգերը։ Իսկ եթե ինքնաթիռով ենք ուղարկում, գործն ավելի է հեշտանում, որովհետև Վրաստանով անցնելու տարանցիկ ապրանքագրի կարիք չի լինում», - ասում է նա։
Պարզվում է նաև, որ տարեց վարպետներն ունեն երիտասարդ «նվագակցողներ»։ Հայ արտադրողները մետաղաձողերի համար մալուխ և պլաստիկե խողովակներ, լարման ցուցիչներ և այլ դետալներ են առաքում։ «Նվագակցողների» մոտ նույնպես խնդիրների ու բարդությունների պակաս չի լինում, բայց նրանք էլ, ինչպես իրենց ավագ գործընկերները, թևաթափ չեն լինում: