Վերջին օրերին որոշ ԶԼՄ–ներում լուր շրջանառվեց, թե ԱՄՆ Դոնալդ Թրամփի ու ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի սեպտեմբերին նախանշված հանդիպումը չեղարկվել է։ Երբեմն տեղեկությունը մատուցվում էր այնպես, որ Հայաստանի ղեկավարությունը ձախողվել է, իբր` Թրմափը չի ուզում ձեր հետ խոսել։
Երեք հիմնական պատճառ են ներկայացնում. Փաշինյանի ռուսաստանյան այցերը, Սիրիայում հումանիտար առաքելության մասնակցությունն ու Հայաստանում ամերիկյան լաբորատորիաները ռուսների համար հասանելի դարձնելը։ Վերջին երկու պատճառները, իհարկե, մեծ վերապահումով, կարող էին դերակատարություն ունենալ հանդիպման չեղարկման հարցում: Սակայն Հայաստանի ու Ռուսաստանի ղեկավարության շփումները ոչ մի կերպ չէին կարող դրա վրա անդրադառնալ։
Բարձրագույն մակարդակով այդ հանդիպումները երկու երկրների ղեկավարների միջև բավականին հաճախ են տեղի ունենում արդեն երեսուն տարի։ Հայաստանն ու Ռուսաստանը առևտական ու տնտեսական դաշնակիցներ են, ու անհնար է պատկերացնել, որ Փաշինյանի օրինաչափ ու տրամաբանական մոսկովյան այցը Վաշինգտոնի մոտ հենց այսօր վրդովմունք առաջացներ։
Ավելին` Թրամփ–Փաշինյան հանդիպումը պաշտոնապես հաստատված չէր։ Խոսքը միայն պատրաստության, հնարավորության մասին էր։ Այդ հանդիպման գաղափարն առաջն էին տանում որոշ կոնգրեսմեններ: Իսկ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Միլսը հուլիսի կեսին այսպես արտահայտվեց. «Երկու կողմն էլ ուզում են, որ հանդիպումը կայանա։ Սակայն, հասկանալի պատճառներով, նախագահի ու վարչապետի ժամանակացույցները շատ հագեցած են. մենք փորձում ենք համապատասխան «լուսամուտ» գտնել` հանդիպումը կազմակերպելու համար։ Տվյալ պահին հանդիպման մասին որոշում դեռ կայացված չէ»։
Այսինքն`հանդիպման մասին պայմանավորվածությունը կայացած փաստ չէր, և այն, որ հանդիպումը չեղարկվել է, չպետք է հեռու գնացող ողբերգական եզրակացությունների առիթ դառնալ։ Հատկապես, որ հունիսին ԱՄՆ էր գնացել ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը, որը հանդիպել էր գլխավոր քարտուղար Մայքլ Պոմպեոյի հետ։ Հնարավոր է՝ Վաշինգտոնում կարծում են, որ տվյալ պահին սա բավարար է։
Սիրիայում դիվանագիտական առաքելության ու ռուս մասնագետների մուտքի հնարավորությունը ամերիկյան լաբորատորիաներ կարող են դիտարկվել որպես հայ–ամերիկյան հանդիպման չեղարկման ավելի ծանրակշիռ պատճառներ։ Սակայն դրանք էլ շատ համոզիչ չեն. առաքելությունը Սիրիայում Հայաստանի համար առաջինը չէ, իսկ լաբորատորիաներ մուտքի հնարավորություն տալուց առաջ դժվար թե քննարկված չլիներ ամերիկյան համապատասխան կառույցների հետ։
Դրանից ելնելով` կարելի է ենթադրել, որ Թրամփ–Փաշինյան հանդիպման չեղարկման (թեև, ամենայն հավանականությամբ, հետաձգման) պատճառն իսկապես ԱՄՆ նախագահի հագեցած ժամանակացույցն է։ Դրանում, ակնհայտորեն, շատ ավելի կարևոր ու արդիական կետեր կան, քան հանդիպումը մի երկրի վարչապետի հետ, որը ո՛չ ԱՄՆ– դաշնակիցն է, ո՛չ խոշոր ու կարևոր տնտեսական գործընկեր։ Ու դա չպետք է վիրավորի Հայաստանին. աշխարհաքաղաքական ու տնտեսական շահերը չեն կարող վիրավորանքների պատճառ լինել, ու չեն կարող գնահատվել որպես շփվելու ցանկության ցուցադրական բացակայություն։
Ու հնարավոր է, նույնիսկ լավ է, որ հանդիպումը հիմա չի կայանալու։ Եթե անկեղծ խոսենք` ինչո՞վ Հայաստանի նոր կառավարությունը կարող է այսօր հետաքրքրել ոչ ստանդարտ մտածող Թրամփին, որը համաշխարհային գերտերության առաջնորդ է։ «Սիրո ու համերաշխության թավշյա հեղափոխության» մասին արդեն բոլորը լսել են ու պատասխանել են. «Կտեսնենք»։
Եվ ահա նայում են. ու տեսնում են` արտաքին քաղաքականության մեջ ոչ համոզիչ շարժումներ, ներքաղաքական ոլորտում՝ չկարգավորվածություն: Մի խոսքով` անկայունություն։ Իսկ ինչ վերաբերում է տնտեսական բլոկին, ապա՝ նույնն է. պարոն Միլսն, իհարկե, հայկական շուկաներ ու սուպերմարկետներ չի գնում, սակայն հաստատ գիտի զգալի գնաճի մասին։ Ու դրան գումարվում է նաև Lydian Armenia–ի պատմությունը…
Այս ամենը, ցավոք, լուրջ զրուցակիցներին չի խթանում գործնական խոսակցություններ վարելուն։ Ու եթե (կամ երբ) իրավիճակը Հայաստանի տարբեր ոլորտներում հանդարտվի, կգա կայուն ու տրամաբանորեն ըմբռնելի վիճակի, այն ժամանակ, ամենայն հավանականությամբ, կկայանա բարձր մակարդակով հայ–ամերիկյան հանդիպումը։