Նելլի Դանիելյան, Sputnik Արմենիա
Արամ Մանուկյանի արձանի տեղադրման շուրջ բարձրացած աղմուկը ստիպեց վերհիշել Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադրի մեկ այլ` առայժմ կանգուն հուշարձանի մասին: Խոսքը նրա երևանյան տան մասին է: Արամ Մանուկյանի անունը կրող Արամի փողոցում, որի սկզբանամասում էլ տեղադրվեց բազմաթիվ վեճերի առարկա դարձած հուշարձանը, 1917-19թթ. ապրել է Հայաստանի առաջին հանրապետության վարչապետը:
Արամի 9 հասցեում գտնվող տունը դեռ 90- ականներին ճանաչվել է վթարային և ներառվել ամրացման ենթակա պատմական շինությունների ցանկում: Սակայն երկրաշարժն ու տնտեսական ճգնաժամը թույլ չտվեցին իրականացնել այդ ծրագիրը: Ավելի ուշ, շենքը փրկելու համար այն որոշվեց ներառել «Հին Երևան» նախածում: Բայց մինչ այդ Արամ Մանուկյանի երկհարկանի տնից մնաց միայն ֆասադը, որն էլ, սրտացավ երևանցիների համոզմամբ, ամենօրյա փլուզման վտանգի տակ է:
«Մշակութային գրադարան» քաղաքացիական նախաձեռնությունն իր ֆեյսբուքյան խմբում պարբերաբար ահազանգ է հնչեցնում 19-20-րդ դարերի հուշարձանի գլխին կախված վտանգի մասին:
«Շենքի տանիքը քանդել են, ծածկ չունի, անձրևաջրերն ու տեղումներն ավերում են տան պատերը։ Ներսում արդեն բուսականություն է աճում, ինչի հետևանքով հիմքերը թուլանում են, խարխլվում։ Դա արդեն վկայում է վիճակի լրջության մասին»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասել է նախաձեռնության անդամ, ճարտարապետ Ռադիկ Կարապետյանը։
Հայաստանի նոր կառավարությունը վստահեցնում է` Արամ Մանուկյանի տունը չի քանդվելու։ Բայց առայժմ չի հստակեցնում դրա փրկության ուղին:
Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության գործակալության պետ Արմեն Աբրոյանը` պատասխանելով Sputnik Արմենիայի հարցին, նշեց, որ հուշարձանի կարգավիճակ ունեցող շենքը պետության ուշադրության ներքո է և անպայման վերականգնվելու է:
«Շենքն անպայման կվերականգնվի` մասնակի փոփոխությամբ»,- ասաց Աբրոյանը` պարզաբանելով, որ շենքի վերակառուցման ժամանակ հնարավոր են որոշ ճարտարապետական նոր լուծումներ, օրինակ` հարկայնության փոփոխություն, հետ ընկած կամ մանսարդային հարկ և այլն:
«Դրանք շենքի արժեքի վրա որևէ բացասական ազդեցություն չեն կարող ունենալ և կարվեն միայն մասնագիտական լավագույն լուծումներով, համապատասխան հիմնավորման դեպքում»,- վստահեցրեց Աբրոյանը:
Ինչպես արդեն հայտնել ենք, ՀՀ նոր իշխանությունն արդեն իսկ «Հին Երևան»-ում որոշ փոփոխություններ է արել, բայց առայժմ չի բացահայտում դրանք:
ՀՀ առաջին հանրապետության վարչապետ Արամ Մանուկյանի տունը, ըստ նախագծի, պետք է ամրացվի, ճակատային մասը` վերանորոգվի և պահպանվի։
Նշենք, որ շենքի ներկայիս սեփականատերն ու դրա վիճակի համար պատասխանատուն Оld City ընկերությունն է, որն էլ պարտավորվել է վերականգնել շենքի արտաքին տեսքն ու այն դարձնել «Հին Երևանի» մաս։ ՀՀ նախկին իշխանությունների հետ կնքված պայմանագրով` շենքի վերակառուցումն 2015թ.-ին արդեն պետք է ավարտված լիներ։
Նախկին վարչապետ Կարեն Կարապետյանը մի առիթով խոստովանել էր, որ կառավարությունն է ներդրողի նկատմամբ իր պարտավորություններն ուշացրել ավելի քան երկու տարով: Սա հայտարարվել էր 2017թ.-ի ապրիլին: Ավելի ուշ հայտարարվեց, որ խնդիրները լուծված են, և շինարարությունն առաջիկայում կմեկնարկի: Մեկ տարի անց Արամ Մանուկյանի տան պատերը նույն` լքված վիճակում են:
Մշակույթի նախկին նախարար Արմեն Ամիրյանն էլ 2017թ.-ի հունվարի 29-ին Արամ Մանուկյանի տան մոտ նրա հիշատակին նվիրված ֆլեշմոբ էր կազմակերպել, որի ժամանակ էլ խոստացել էր` շենքը կպահպանվի և կվերածվի թանգարանի: Թանգարանը չկա, շենքն էլ հեռու է պահպանված համարվելուց:
Հիշեցնենք, որ «Հին Երևան» նախագծի ներդրողը շվեյցարահայ Վարդան Սրմաքեշյանն է։ Նախագծի համաձայն` Երևանի արդեն ապամոնտաժված ու տեղում կանգուն մնացած մի քանի պատմական շենքերը պետք է վերակառուցվեն Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքում։
Արամի 9 հասցեում գտնվող շենքը, որտեղ ընտանիքով բնակվել է Արամ Մանուկյանը, կառուցվել է 1906 թվականին, ճարտարապետ Բորիս Մեհրաբյանի նախագծով։ Տան ճակատային մասը սև տուֆից է, ներքին պատերը` հում աղյուսից, որն իրենից ներկայացնում է հողե շաղախ։ Հետևաբար, անձրևաջրերն ու խոնավությունը հեշտությամբ կարող են քայքայել ու վերջնականապես կործանել շենքը: