ԵՐԵՎԱՆ, 23 մայիսի — Sputnik. Հայաստանի ազգային արխիվը 1918 թվականի մայիսյան ճակատամարտերի հետ կապված մի շարք նյութեր է հրապարակելու։ Այս մասին չորեքշաբթի լրագրողներին ասաց Հայաստանի ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանը։
Բացի այդ, առաջիկայում նաև հայ սպաներին և Համաշխարհային առաջին պատերազմի Կովկասյան ռազմաճակատին նվիրված երկու գիրք է հրատարակվելու։
Հայ զինվորականների մասին գրքի երկու հատորները լույս կտեսնեն մինչև ամառվա վերջ։
Երկրորդ գիրքն արխիվի աշխատակիցները պատրաստում են ռուս գործընկերների հետ Համաշխարհային առաջին պատերազմի ավարտի հարյուրամյակին ընդառաջ։ Գրքում Սարդարապատի հերոսամարտի մասին նյութեր են լինելու։
Ազգային արխիվը նաև նախատեսում է մի քանի ցուցահանդես անցկացնել։ Մայիսի 24-ին Երևանի Պարոնյանի անվան թատրոնում կբացվի Հայաստանի Առաջին Հանրապետությանն ու Սարդարապատի հերոսամարտին նվիրված ցուցահանդեսը։
Մայիսի 26-ին Ապարանում կկազմակերպվի ցուցահանդես` նվիրված Ապարանում և երկրի մյուս հատվածներում տեղի ունեցած մարտերին։
«Ցավոք, Ազգային արխիվում պահպանվում են միայն Սարդարապատի հերոսամարտի ականատեսների հուշերը, իսկ փաստաթղթերը քիչ են»,-, բողոքեց Վիրաբյանը։
Խոսելով արխիվի մյուս ձեռքբերումների մասին` նա հայտնեց, որ Ազգային արխիվ են փոխանցվել գերմանացի գրող, իրավապաշտպան, լուսանկարիչ, Օսմանյան կայսրությունում իրականացված Հայոց ցեղասպանության ականատես և ուսումնասիրող Արմին Վեգների լուսանկարների 30 բնօրինակները։
Լուսանկարներն արվել են Ցեղասպանության տարիներին, Ազգային արխիվում են պահպանվում լուսանկարների նեգատիվները։
«Դրանք ձեռք են բերվել Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանի մասնակցությամբ։ Սա մեծ հարստություն է, որի մասին նույնիսկ երազել չէինք կարող», — ավելացրեց Ազգային արխիվի ղեկավարը։
1918թ. մայիսի 26-ին լուծարվեց Անդրկովկասյան սեյմը (պառլամենտը), և դրանով իսկ կազմալուծվեց Անդրկովկասյան Հանրապետությունը։ Այդ նույն օրը Վրաստանը հռչակեց իր անկախությունը, հաջորդ օրը՝ Ադրբեջանը, իսկ մայիսի 28-ին Թիֆլիսում գործող Հայոց (կենտրոնական) Ազգային խորհուրդը որոշում կայացրեց հռչակել Հայաստանի անկախությունը։
Մայիսի 29-ին ՀՅԴ Արևմտյան և Արևելյան բյուրոյի նիստում ճարտարապետ Հովհաննես Քաջազնունին ընտրվեց անկախ Հայաստանի առաջին վարչապետ, Երևանն էլ նոր հանրապետության մայրաքաղաք հռչակվեց:
Հայաստանն այս տարի կնշի երկու տարվա կյանք ունեցած (1918-1920) Առաջին Հանրապետության հռչակման հարյուրամյակը։