«Դա փոխեց իմ կյանքը». ինչի հետ է ստիպված պայքարել հայ պարալիմպիկ մարզիկը

Պետությունն աջակցում է մարզիկներին, իր ավանդն ունենում նրանց մասնագիտական զարգացման մեջ և փորձում ապահովել նրան ռեսուրսներով, չէ՞ որ այդ մարդիկ Հայաստանն են ներկայացնում դրսում։ Ինչու՞ նման վերաբերմունք չկա պարալիմպիկ մարզիկների նկատմամբ
Sputnik

Հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց իրավունքների համար պայքարի միջազգային օրը նշվում է մայիսի 5-ին։ Որքա՞ն են իրենց ազատ զգում Հայաստանի հաշմանդամները, ի՞նչ կցանկանային փոխել այսօրվա իրողություններում։ Sputnik Արմենիան փորձել է գտնել այս հարցերի պատասխանները` զրուցելով պարալիմպիկ մարզիկ Ստաս Նազարյանի հետ։

Լիլիթ Հարությունյան, Sputnik Արմենիա

Ստասը դիմավորում է մեզ «Փյունիկ» հաշմանդամների միությունում, հենց այստեղ է նա ամռանն անցկացնում իր մարզումները։ Նա սիրալիր համաձայնում է նախ ցույց տալ, թե ինչպիսի պայմաններում են պատրաստվում են մրցումներին (ինչպես տեղական, այնպես էլ միջազգային) և հետո միայն հարցազրույց է տալիս։

Ինչպե՞ս Հայաստանում հաշմանդամության կարգ «վաստակել». իրական մարդկանց պատմություններ

Մինչ մենք իջնում ենք մարզասրահ, Ստասը պատմում է, որ Փհենչհանում կայացած պարալիմպիկ խաղերը թվով հինգերորդն են, որոնց նա մասնակցում է։

— Երկու անգամ մասնակցել եմ ամառային խաղերին։ Ես նաև զբաղվում եմ առագաստային սպորտով, — ասում է մարզիկը, — 1994թ-ից սկսել ենք ելույթ ունենալ առագաստային սպորտի միջազգային մրցումներում։ Երկու տարի անց մասնակցել ենք Ատլանտայի պարալիմպիկ խաղերին, որտեղ զբաղեցրել ենք 8-րդ տեղը 25 թիմերի շարքում։

Ստասն առաջինն է իջնում աստիճաններով և ինձ համար բացում դուռը։

— Կարծում եմ՝ ծով չունեցող երկրի համար վատ արդյունք չէ, — ժպտալով նկատում է նա։

Մարզասրահը մեծ պատուհանով փոքր տարածք է։

Стас Назарян

— Ստաս, իսկ այս մարզասարքերն ինչ-որ կերպ հարմարեցվա՞ծ են հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց համար, — հետաքրքրվում եմ ես։

— Ոչ, սրանք սովորական մարզասարքեր են, — ասում է նա և ցույց տալիս, թե ինչպիսի վարժություններ է կատարում տաք եղանակին, երբ ձյուն չկա։

Կիսով չափ մասնագիտություն, կիսով չափ հոբբի
Կորեայում անցկացված խաղերում Ստաս Նազարյանը մրցել է դահուկավազքում։ Բայց նախկինում նա պարալիմպիկ խաղերում հանդես է եկել որպես լեռնադահուկորդ։

Խոստովանում է, որ սպորտի նկատմամբ է միշտ հակում ունեցել։ Եվ նույնիսկ 1988թ-ի Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի ժամանակ մեկ ոտքի կորուստը չի խանգարել իրագործել երազանքը։ Այդ ժամանակ նա տասը տարեկան է եղել։

Стас Назарян

Դրանից հետո Ստասի գիտակցության մեջ և, բնականաբար, կյանքում շատ բան է փոխվել հենց «Փյունիկ» հաշմանդամների ասոցիացիայի շնորհիվ։

— Իմ մարզական կյանքը սկսվել է հենց «Փյունիկից»։ Ես ելույթ եմ ունեցել ասոցիացիայում 1990թ-ից, երեք տարի հաճախել եմ վերականգնողական ճամբարներ։ Դա շատ է փոխել իմ կյանքը, իմ գիտակցությունը։ Դե, հասկանում եք, այդ ամենը՝ կապված հաշմանդամության հետ։ Նման դեպքերում մարդիկ ավելի փակ են լինում։ Բայց ինչ-որ պահի ես սկսեցի ուրիշ աչքերով նայել կյանքին և արդեն 1994թ-ից սկսեցի զբաղվել սպորտով։

Ստաս Նազարյանն ամուսնացած է, ունի երեք երեխա՝ երկու տղա և մեկ աղջիկ։ Արդեն երեք տարի է՝ ընտանիքի հետ մասնակցում է «Լավագույն մարզական ընտանիք» մրցումներին և երեք տարի շարունակ զբաղեցնում առաջին տեղը՝ ստանալով Հայաստանի նախագահի պարգևը։

Հայ չեմպիոնները վերադարձան հայրենիք. երկրպագուները նրանց դիմավորեցին օդանավակայանում

Մարզիկը կարծում է, որ հայ պարալիմպիկ մարզիկներն անարդարացիորեն զրկվել են պետության պատշաճ ուշադրությունից։

— 1994թ-ից սկսած՝ Հայաստանում պարալիմպիկ մարզաձևերը բավական ակտիվ զարգացել են։ Ամեն տարի մենք անցկացնում ենք հաշմանդամների մարզական փառատոն, որին մասնակցում են մոտ 60-70 մարզիկներ։ Բացի այդ, մենք իսկապես լավ մարզիկներ ունենք, որոնք մասնակցում ենք միջազգային մրցումների։ Որոշակի պայմաններում ունենք մարզումների համար, բայց մենք ունենք պետության ուշադրության կարիքը։

Ստասը 1997թ-ին դարձել է սպորտի վարպետ, բայց չի կարողանում շատ ժամանակ հատկացնել սպորտին, քանի որ ստիպված է ընտանիքը պահել այլ եղանակներով։

— Տարբեր աշխատանքներ եմ անում, զբաղվում նաև մարզչական գործունեությամբ։ Չի ստացվում կենտրոնանալ միայն սպորտի վրա։ Եթե մենք անհրաժեշտ աջակցություն ունենայինք, ապա ավելի շատ ժամանակ և ուժ կտրամադրեինք միայն մարզումներին, այդ ժամանակ արդյունքներն ավելի լավը կլինեին։ Չէ՞ որ մենք կատարում ենք նույն աշխատանքը, ինչ մնացած մարզիկները, որոնք նույնպես ներկայացնում են մեր երկիրը։

Հայաստանում հաշմանդամների նպաստը կազմում է 20 հազար դրամ

Стас Назарян

Ստասը խոստովանում է, որ սպորտից չի հեռանում սպորտի հանդեպ ունեցած սիրո շնորհիվ, ինչպես նաև ելնելով հայրենասիրական զգացմունքներից։ Բայց միակ հենարանը և պարալիմպիկների աջակցությունը մնում է «Փյունիկը»։Սահմանափակ հնարավորություններով մարդկանց իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ մարզիկը նշում է, որ Հայաստանում մեծ խնդիրներ կան՝ կապված նրանց տեղաշարժվելու հետ։

— Քեզ ազատ զգալու և մյուսների օգնությունից կախված չլինելու համար դու չպետք է խոչընդոտների հանդիպես մի տեղից մյուսը գնալիս։ Եվս մեկ գլխացավանք է կայանելը։ Կան հատուկ նախատեսված տեղեր, բայց դրանք միշտ զբաղված են, ուստի պետք է վերահսկել դրանք։

Ստասը նշում է, որ չնայած խնդիրներին, վերջին 20 տարվա ընթացքում հաշմանդամների նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքը փոխվել է դեպի լավը։

Հայաստանում այսօր կան մոտ 190 հազար հաշմանդամներ։ Միաժամանակ աշխատունակ հաշմանդամների միայն 8-9 տոկոսն է ապահովված աշխատանքով։