Արամ Գարեգինյան, Sputnik
Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Հայաստանից հայրենադարձված հույներին բնակեցրին Կոմոտինի քաղաքում, որտեղ քիչ չեն թուրքերը. այդտեղից սահմանը մոտ է։
Նոր եկածներին խորհուրդ տվեցին երեկոյան ժամերին փողոց դուրս չգալ։ Մեկ ամիս անց ամեն ինչ փոխվեց։ Արդեն թուրքերն էին վախենում փողոց դուրս գալ։
Հայաստանում հույներին հենց այսպիսին են հիշում` ո՛չ կռվարար, ո՛չ էլ վախկոտ։ Ու մինչև հիմա էլ ջերմությամբ են հիշում։ Սակայն Արկադի Խիտարովի նպատակն է, որ համայնքը միայն հիշողություններում չմնա։ Հենց այս գաղափարով է նա ղեկավարում Հայաստանում հունական հասարակական կազմակերպությունների միությունը։
Ի՞նչ է պետք հույնին։ Նույնը, ինչ հային` աշխատանք ու վաղվա օրվա հանդեպ վստահություն։
Երբ Հունաստանում ճգնաժամ սկսվեց, մի քանի ընտանիք վերադարձան Հայաստանի հյուսիսում գտնվող Յաղդան գյուղ (մինչ ԽՍՀՄ փլուզումն այն ամբողջովին հունական էր)։ Սակայն տեսնելով, որ այստեղ առանձնապես հնարավոր չէ գումար վաստակել, մեկնեցին Եվրոպա։
Այդ պատճառով էլ հունական համայնքների ժողովներին Խիտարովը հարցին պրագմատիկ է մոտենում (ի զուր չէ, որ «պրագմատիկա» բառը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է «գործ»)։
«Պարը լավ բան է, հնարավոր չէ առանց դրա։ Բայց առանց աշխատանքի էլ հնարավոր չէ ապրել։ Այդ պատճառով Հունաստանի իմ գործընկերներին ասում եմ` օգնեք մասնակցել բիզնեսի զարգացման եվրոպական ծրագրերին։ Դուք այդ հարցում մեծ փորձ ունեք։ Մեզ համար ճանապարհ բացեք։ Կարող ենք միասին աշխատել», — ասում է Խիտարովը։
Ոչ թե իր համար է խոսում, այլ ուրիշների։ Նա ղեկավարում է Վանաձորում «Էլպիդա էլեկտրոնիքս» ընկերությունը։ Այդ փոքր ընկերությունն էլեկտրականության ու գազի հաշվիչներ է արտադրում, նույնիսկ գազի խտության չափիչներ, որոնք ուղղում են ջերմաստիճանն ու ճնշումը։ Այս ամենն արվում է համեստ սարքավորումերով, որը քիչ-քիչ հավաքել են տարիների ընթացքում։ Ստույգ ինժեներիայի հարցում Խիտարովը սկսնակ չէ. նա դեռ 80-ականներին գազի չափիչ սարք էր մշակել ու էկրաններին հայտնվել «Վրեմյա» հաղորդման շրջանակում։
«Հիմա իմ նպատակն է առաջիկա մեկ-երկու տարվա ընթացքում երիտասարդների համար գոնե որևէ հեռանկարներ գտնել», — ասում է նա։
Հույները շատ աշխատասեր են։ Չեք հավատո՞ւմ, հարցրեք Վանաձորի և Լոռու մարզի այլ քաղաքների ու գյուղերի հայերին։ Մինչև 80-ականներն այնտեղ մի քանի հազար հույներ էին ապրում։ Պարզապես հույները (ինչպես և հայերը) տարբեր են։ Վրաստանից կամ ներկայիս Աբխազիայից եկածները բավականին շուտ հարմարվեցին թե՛ Հունաստանում, թե՛ Ռուսաստանում։ Շատերը լավ աշխատանք ունեն առևտրի ու զբոսաշրջության ոլորտում։
«Նրանք հին տեղում էլ էին հիմնականում առևտրով զբաղվում։ Իսկ Հայաստանում հույները հիմնականում պղնձի հանքերում հանքափոր էին աշխատում։ Հիմա էլ են նույն կերպ մտածում։ Աշխատանք ես տալիս` բարեխղճորեն կատարում են։ Սակայն դժվար են աշխատանք գտնում։ Մի խոսքով, խորհրդային ժամանակների խառնվածքի մարդիկ են», — ժպտում է Խիտարովը։
Եվրոպական ճանապարհի կողքին կա ևս մեկը` տեղականը։ ՀՀ փոխխոսնակ Էդուարդ Շարմազանովին դուր է եկել հույներին պրակտիկ օգնություն ցուցաբերելու գաղափարը։ Հատկապես, որ Հունաստանում նրան լավ են ճանաչում։ Ամեն երկրում չէ, որ այդպիսի պաշտոն զբաղեցնող հայրենակից ունես (հույները մոտավորապես նույնկերպ են հպարտանում իրենց հաջողակ հայրենակիցներով, ինչպես հայերը)։
Հունաստանի խորհրդարանի ղեկավարի այցի ժամանակ տեղական հունական կազմակերպությունները կհավաքվեն նրա հետ հանդիպելու։ Եվ եթե այդ հանդիպմանը հիշատակված «պրագմատիկան» շատ լինի, ապա ավելի լավ մեր երկու երկրների համար։